Στις 16 Ιουνίου ένα «ερασιτεχνικό» βίντεο έγινε πρώτο θέμα σε όλα τα ελληνικά Μέσα. Ο βασανισμός κι ο εξευτελισμός δυό συλληφθέντων πολιτών μέσα στο αστυνομικό τμήμα της Ομόνοιας, καταγεγραμμένος από κινητό τηλέφωνο αστηνομικού, σοκάρει την «κοινή γνώμη» με την ωμότητά του. Το ντοκουμέντο πριν ανακαλυφθεί απ’ τα παραδοσιακά Μέσα, κυκλοφόρησε πρώτα στο Διαδίκτυο. Για άλλη μια φορά η κοινωνία βρίσκεται αντιμέτωπη με την τεράστια δυναμική των Νέων Μέσων. Τώρα, μια πληροφορία που μπορεί να τεκμηριωθεί, είναι αδύνατο να αποσιωπηθεί. Το γεγονός είναι πολυδιάστατο κι αξίζει να αναλυθεί ευρέως.

Πριν 15 ημέρες, με αφορμή το ιστολόγιο της Αμαλίας Καλυβίνου και το θάνατό της, μου ζήτησαν ένα σχόλιο απ’ το Mega, κι εκεί είπα ότι στα μπλογκ έχουν δημοσιοποιηθεί και καταγγελίες για αστυνομική βία εναντίον πολιτών. Η αλήθεια είναι ότι είχα διαβάσει ιστολόγια που μιλούσαν για βία, αλλά ήταν όλα γενικόλογα, ανώνυμα κι ατεκμηρίωτα. Οι καταθέσεις αυτές δεν είναι ανάγκη να μειώνονται στη συνείδησή μας επειδή δεν σηκώνουν το βάρος της επώνυμης καταγγελίας. Έχουν κι αυτές την αξία τους. Ωστόσο, το πρόσφατο περιστατικό, έχοντας το αδιάψευστο στοιχείο της εικόνας με το μέρος του, αποκτά μια απαράμιλλη βαρύτητα. Βέβαια κι εδώ ελλοχεύει ο κίνδυνος της παραχάραξης και του χάους. Έχω επισημάνει έγκαιρα ότι στο άμεσο μέλλον θα δούμε φαινόμενα επικίνδυνα: σκηνοθετημένα γεγονότα και ανεξέλεγκτη διασπορά ψευδών ειδήσεων.

Το πρόσφατο βίντεο, την εγκυρότητα του οποίου επιβεβαίωσε ο ίδιος ο υπουργός Δημόσιας Τάξης, μάς επιτρέπει να είμαστε αισιόδοξοι. Ο πολίτης ελέγχει την εξουσία, όπως θα όφειλε να κάνει κι ο Τύπος. Η διαφορά σήμερα είναι ότι ο πολίτης έχει στα χέρια ένα Μέσο που τον μεταλάσσει αυτόματα σε δημοσιογράφο, ικανό να επηρεάσει, να πληροφορήσει, να εκφραστεί, αλλά και να αυθαιρετήσει δημοσίως. Τα παραδοσιακά Μέσα εξακολουθούν να αποτελούν το ρυθμιστή της ιεράρχισης των θεμάτων της επικαιρότητας, αλλά τα Νέα Μέσα εισβάλλουν δυναμικά, όλο και πιο προκλητικά, σε βαθμό που δε μπορούν πια να αγνοούνται.

Αναπόφευκτα το γεγονός γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης από κάθε ενδιαφερόμενο για ιδιοτελείς σκοπούς. Οι αντιπολιτευτικές δυνάμεις π.χ. χρησιμοποιούν το Νέο Μέσο ώστε να καταδείξουν την ασυδοσία που επικρατεί στην ελληνική αστυνομία. Αυτό που πρέπει τώρα να επισημάνουμε είναι ότι τα ιστολόγια αποκτούν ένα πιο σταθερό κοινό, αυτούς που λέω εγώ «έμμεσα εμπλεκόμενους» και «ιστολογοεξαρτώμενους». Εφεξής κάθε εταιρεία, δημόσια υπηρεσία, κόμμα ή όποιος άλλος οργανισμός είναι αναγκασμένος να παρακολουθεί τι γράφεται στα μπλογκ. Στις ΗΠΑ υπάρχουν εταιρείες που προσφέρουν ακριβώς αυτή την υπηρεσία (ένα είδος monitoring ή watching), ώστε να προλαμβάνουν κρίσεις. Όμως ο κοινωνικός, οικονομικός και πολιτικός ανταγωνισμός είναι καταλυτικός και σε συνδυασμό με την ακαριαία διάδοση των πληροφοριών στο Διαδίκτυο, κατορθώνει να δρα αποκαλυπτικά.

Τέλος αξίζει να σταθούμε στο περιεχόμενο του βίντεο καθεαυτό. Μερικές ημέρες πριν η ελληνική κοινωνία ασχολούνταν με το βίντεο της κυρίας Στεφανή, ένα προφανέστατα καλλιτεχνικό βίντεο. Τώρα έχουμε να κάνουμε μ’ ένα πολιτσιμικό προϊόν, που αποτελεί κράμμα «λαϊκής τέχνης», ντοκουμέντου-μαρτυρίας, αυτοαναφορικότητας και memoir. Η σκηνοθεσία του «οργάνου της τάξης» θυμίζει μια πολύ αναγνωρίσιμη εικόνα από ένα βίντεο κλιπ των New Order, μια σκηνή που έχει αντιγραφεί από εκατοντάδες δημιουργούς διαφόρων τεχνών, οι οποίοι θέλουν μέσω μιας απλής συνθήκης να μιλήσουν για τη βία. Προφανώς ο σκοπός των αστυνομικών δεν είχε καμία καλλιτεχνική πρόθεση, ωστόσο πρέπει να μας προβληματίσει ο λόγος που δεν κατέγραψαν απλά μια πράξη βασανισμού, αλλά τη σκηνοθέτησαν κιόλας.

Φαίνεται ότι τα Μέσα καθώς και οι αφηγήσεις των ταινών βίας, των αστυνομικών, των θρίλερ κ.λπ., έχουν εκκολάψει μέσα στα υποκείμενα ένα καλλιτεχνικό «μικρόβιο». Σ’ έναν κόσμο αναπαραστάσεων, σε μια θεαματική κοινωνία, ο αστυνομικός δε μπορεί παρά να σκηνοθετεί τη βία, να αισθάνεται ότι δεν κάνει αυτό που κάνει επί ματαίω. Κι επειδή τίποτα δεν υπάρχει αν δεν εκτίθεται δημόσια στα Μέσα ή έστω σε κάποια Μέσα (τα βίντεο που διακινούνται απ’ το κινητά τηλέφωνα είναι κι αυτά Νέα Μέσα), καθένας επιθυμεί ό,τι κι αν πράττει να το πράττει δημόσια. Όπως τα μαθητικά βίντεο στέλνονται εσωτερικά στη μαθητική κοινότητα, έτσι και τα αστυνομικά βίντεο διακινούνται ανάμεσα στα όργανα. Μέχρι να πέσουν στα χέρια κάποιου που δεν έπρεπε. Η τεχνολογία, το Διαδίκτυο και τα Νέα Μέσα, μόνιμα στην επικαιρότητα πλέον, αντανακλούν την παθογένεια της ελληνικής κοινωνίας με τον πιο ωμό τρόπο. Καλωσορίσατε, για άλλη μια φορά, στην έρημο του πραγματικού…