Με αφορμή την κινητοποίηση που ξεκινά ο emporas για τη διαφήμιση του Smokeless Chip Card στην ΕΤ1 και ΕΤ3.

Η διαφήμιση είναι εδώ και καιρό η πέμπτη εξουσία καθώς ανεμπόδιστα υποκαθιστά κι ελέγχει την τέταρτη εξουσία, δηλαδή τον Τύπο, κατορθώνοντας όχι μόνο να τον χρηματοδοτεί, αλλά και να του υπαγορεύει εν πολλοίς το περιεχόμενο.

Σαν αποτέλεσμα, αντί ο Τύπος να ελέγχει την εξουσία της διαφήμισης και των διαφημιζόμενων επιχειρήσεων, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Η διαφήμιση λειτουργεί ως μέσο ελέγχου του περιεχομένου του Τύπου, κοινώς φιλτράρει το «τί λέγεται» και «τί δε λέγεται» στα Μέσα. Η διαφήμιση, ο διαφημιστικός προϋπολογισμός, η διαφημιστική πίτα, λειτουργεί ως ο χρήσιμος «διαμεσολαβητής». Αν για παράδειγμα, μια επιχείρηση απολαμβάνει ασυλία απ’ τα Μέσα, αυτό συμβαίνει γιατί τα ελέγχει μέσω της διαφήμισης, πληρώνοντας διαφημιστικό χώρο. Πελάτης των Μέσων Ενημέρωσης δεν είναι ο καταναλωτής αλλά οι διαφημιστικές εταιρείες και οι διαφημιζόμενοι. Το συμφέρον των Μέσων είναι να ευχαριστούν τους χρηματοδότες τους, κι οι τελευταίοι το γνωρίζουν καλά.

Μην μας κάνει εντύπωση λοιπόν που πολλές φίρμες βρίσκονται στο απυρόβλητο της κριτικής. Η ίδια η κριτική της διαφήμισης είναι αποκλεισμένη απ’ τα Μέσα: μπορεί κανείς να γράψει ό,τι θέλει για πρόσωπα, για θεσμούς, για πολιτικούς ή επισκόπους, αλλά για τη διαφήμιση τίποτα. Ο Τύπος αποδεδειγμένα έχει παρεκκλίνει απ’ το καθήκον του. Δεν ελέγχει την κρατική ή επιχειρηματική εξουσία, αφού και οι δύο τον συντηρούν με διαφήμιση.

Επιπλέον, οι κρατικές, ανεξάρτητες αρχές, φαίνεται να μην είναι πολύ ανεξάρτητες, αφού κι αυτές βρίσκονται εναγκαλισμένες στο εμπορικό σύμπλεγμα διαφήμισης, Τύπου, επιχειρήσεων.

Ο μόνος αρμόδιος φορέας που εντέλεται να ελέγχει τη διαφήμιση είναι στα χέρια των άμεσα εμπλεκόμενων, ήτοι των διαφημιζόμενων, των διαφημιστών και του Τύπου, επικαλούμενος την περιβόητη αυτορύθμιση, τον αυτοέλεγχο και την αυτοδέσμευση. Οι αποδέκτες τώρα των διαφημιστικών μηνυμάτων, οι καταναλωτές, απέχουν απ’ τις διαδικασίες, και δεν εκπροσωπούνται στα όργανα που κρίνουν τις επισφαλείς διαφημίσεις ή τους επισφαλείς διαφημιστικούς μηχανισμούς. Οι μόνες λύσεις που έχουν στα χέρια τους οι καταναλωτές είναι η νομική οδός και η προσφυγή στα όργανα των διαφημιστών, δηλαδή οι καταγγελίες.

Το Διαδίκτυο ωστόσο, και ιδιώς τα ιστολόγια, με την ελεύθερη προσβασιμότητα και τον αδιαμεσολάβητο χαρακτήρα τους, προσφέρονται για μια πιο άμεση και μαζική διαμαρτυρία ενάντια στην αυθαιρεσία της διαφήμισης και των διαφημιζόμενων.

Η ατζέντα ανοίγει. Ο καταναλωτής συναντά τον πολίτη και προωθεί μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες τον έλεγχο της πέμπτης εξουσίας.

Ευκαιρία (αυγουστιάτικη) λοιπόν:

Να τελειώνουμε με τη διαφήμιση του «Smokeless Chip Card» και να αποσύρει η ΕΡΤ τη διαφήμιση (η οποία έχει απαγορευθεί ήδη στη Μεγάλη Βρετανία απ’ τα αρμόδια όργανα), να συνεδριάσει εκτάκτως το ΣΕΕ και να καταδικάσει άμεσα τη διαφήμιση, και τέλος, να υπάρξει γραπτή διαβεβαίωση ότι το σποτ δε θα ξαναπαιχτεί και να δοθεί μια δημόσια εξήγηση απ’ τους υπεύθυνους των καναλιών, της διαφημιστικής εταιρείας, καθώς και της επιχείρησης που εμπορεύεται το προϊόν.