Το καλοκαίρι γράφτηκε εκτεταμένα απ’ τα ΜΜΕ η φράση «κίνημα των blogger». Οι δημοσιογράφοι απέδωσαν στις κινητοποιήσεις των ιστολόγων τόσο για την Αμαλία Καλυβίνου, όσο και για τις καλοκαιρινές πυρκαγιές, τον χαρακτηρισμό κινήματος, χωρίς να σκεφτούν τί συνιστά ένα κίνημα εδώ και δεκαετίες. Το πιο σωστό θα ήταν να αναφέρονταν σε κινητοποιήσεις κάποιων blogger, μιας και όλες αυτές οι δράσεις δεν κατόρθωσαν να αρθρώσουν συγκεκριμένο αίτημα. Οι συγκεντρώσεις και τα διαβήματα που διαδηλώνουν την αντίθεσή τους σε μια γενικότερη ή ειδικότερη κατάσταση, καλούνται και κινήματα διαμαρτυρίας, αλλά η ουσιαστική πρϋοπόθεση προκειμένου μια δράση να λάβει διαστάσεις κινήματος είναι το αίτημα.
Οι blogger ως τώρα δεν έχουν διατυπώσει αιτήματα, με εξαίρεση κάποιες αμήχανες εκκλήσεις για δικαιοσύνη, για διαφάνεια, για πάταξη της διαφθοράς στο σύστημα υγείας, καθώς και αόριστες προτροπές για αναδάσωση των καμμένων εκτάσεων. Αυτό που κάνουν με συνέπεια είναι να διαμαρτύρονται για παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας, κάτι που είναι εξαιρετικά θεμιτό. Το μόνο αίτημα που προτάσσουν είναι εκείνο της ελεύθερης δημόσιας έκφρασης, αλλά αυτό μοιάζει να ικανοποιείται πλήρως. Μια περιήγηση στα περισσότερα blog αποδεικνύει ότι η ελευθερία τους δε διακυβεύεται, τουλάχιστον προς το παρόν. Σε ζητήματα ελευθερίας της έκφρασης οι blogger είναι πράγματι άτεγκτοι, καθώς φθάνουν στο ακραίο σημείο να υπερασπίζονται ακόμη κι ανώνυμους υβριστές.
Στη σύγχυση τώρα σχετικά με τα υποτιθέμενα κινήματα συνέβαλαν και πολιτικά πρόσωπα, που θέλησαν να διαβάσουν τις κινητοποιήσεις με όρους κινηματικούς. Στην παραγματικότητα, οι κινητοποιήσεις των blogger μέχρι αυτή τη στιγμή δε συνιστούν παρά εφήμερες συλλογικότητες που συγκροτούνται στη βάση διαμαρτυριών σε ειδικά θέματα. Σε γενικές γραμμές οι ιστολόγοι αδυνατούν προς το παρόν να διατυπώσουν αιτήματα, με τον φόβο ενδεχομένως ότι θα χάσουν τη μαζική συμμετοχή, καθώς η διατύπωση αιτήματος προϋποθέτει δημοκρατικές διαδικασίες, συμμετοχή σε λήψη αποφάσεων, ζυμώσεις. Αυτό το ετερόκλητο πλήθος δημόσια εκφραζόμενων προσώπων, επιδεικνύει βέβαια την κοινωνική του ευαισθησία, αλλά δε γνωρίζουμε ποιά είναι η κυρίαρχη πολιτική θέση εντός της επικράτειάς του. Φαίνεται ότι κάποιοι αριστεροί σχηματισμοί έλκουν όλο και περισσότερο το ενδιαφέρον, αλλά υπάρχει και πολύ έντονη η παρουσία των νεοφιλελεύθερων. Ποιό είναι το πρόταγμα των blogger; θα μπορούσε να αναρωτηθεί κάποιος αν ήθελε να δει αν υφίσταται κίνημα ή όχι.
Η αλήθεια είναι ότι την αοριστία της πολιτικής τοποθέτησης των ιστολόγων μπορεί να την εκμεταλλευτεί ο καθένας. Τα κυρίαρχα Μέσα διακινούν την άποψη ότι τα κινήματα των blogger είναι κινήματα της κοινωνίας των πολιτών. Όλοι παρασύρονται απ’ την αυθορμησία και την αθωότητα των εν λόγω δράσεων και καταλήγουν να μιλούν για θριάμβους της πολιτικής «απ’ τα κάτω». Το θέμα όμως είναι ότι άπαξ και μιλήσει ένα κόμμα, ένα Μέσο, ένας θεσμός για κίνημα, το οικειοποιείται, το περιχαρακώνει, καθώς αυτό αδυνατεί να ορίσει τον εαυτό του με αντικειμενικούς όρους, όντας περιορισμένο στη διαμαρτυρία και στην εικόνα που έχουν οι άλλοι για αυτό. Οπότε το ερώτημα που αιωρείται πάνω απ’ την ελληνική μπλογκόσφαιρα, κάτι που στο μέλλον θα γίνει κι αντικείμενο ερευνών και δημοσκοπήσεων, είναι: «πώς και πού τοποθετούνται πολιτικά οι έλληνες ιστολόγοι; Ποιές λύσεις προτείνουν για τα προβλήματα που επισημαίνουν;»
Manolis Andriotakis 
Μανώλη, βρίσκω τις θέσεις σου πολύ ενδιαφέρουσες και καλά διατυπωμένες. Σε κάποια σημεία διαφωνώ, αλλά αυτό μάλλον μόνο καλό μπορεί να κάνει σε όποια συζήτηση. Πιστεύω ότι ο εφήμερος χαρακτήρας της όποιας συλλογικότητας που συγκροτείται κατά περίπτωση ή/και περίσταση μπορεί να εγκυμονεί μεγαλύτερη δυναμική από αυτήν που μια πολιτική ανάλυση μπορεί να προσφέρει. Ειδικά όταν αυτή βασίζεται σε όρους με τους οποίους εκπονούνται και ανακυκλώνονται οι δημοσκοπήσεις στη χώρα ή στο λόγο των ΜΜΕ. Εκτιμώ ότι αν αναλύσουμε το φαινόμενο με τους παραπάνω όρους θα το αδικήσουμε και άθελα μας ίσως φτάσουμε στα όρια του ευνουχισμού του. Η ελευθεριότητα των blog πέρα από την άμεση δυνατότητα έκφρασης και διατύπωσης μιας άποψης, συνιστά και ένα μέσο αντίστασης στην προ-διατυπωμένη άποψη (των ΜΜΕ, των ερωτημάτων των δημοσκοπήσεων και κυρίως των ερμηνειών των απαντήσεων σε αυτές).
Η διαδικασία διατύπωσης αιτήματος (βρίσκω σωστή την παρατήρηση για τη σχέση κίνηματος-αίτηματος -αν και λίγο αυστηρό τον προσδιορισμό της- και συμφωνώ ότι συνιστά την ουσιαστική διαφορά του κινήματος από την απλή κινητοποίηση) είναι ίσως η πολιτικότερη των διαδικασιών μέσα σε μια συλλογικότητα και απαιτεί χρόνο και ωρίμανση συνθηκών που τη στιγμή δεν μπορώ να διακρίνω και δεν τολμώ να προδιαγράψω για την ελληνική μπλογκσφαιρα… Μάλιστα ίσως η ωρίμανση αυτή να προκύψει από αίτια φαινομενικά ανεξάρτητα από το κίνημα ή τη συλλογικότητα αυτή καθαυτή…
Ελπίζω να μπορέσουμε να τα πούμε και από κοντά. Ευχαριστώ για τη φιλοξενία και καλή συνέχεια.
Υ.Γ. all you need is «hegemony and socialist strategy», to start with… 😉
συμφωνώ με mao. και μια ερώτηση : σε μια τέτοια περίπτωση ένας φιλοβασιλικός blogger, θα πάψει να χαρακτηρίζεται ως blogger ;
Μανώλη
Νομίζω ότι τα πράγματα είναι πολύ πιο απλά. Σύνθετα και απροσδιόριστα τα κάνει το αρχικό σου ερώτημα, το οποίο κατά τη γνώμη μου, δεν υφίσταται: «Γιατί οι blogger δε συνιστούν κίνημα;».
Ερώτημα τόσο ανύπαρκτο όσο και τα: «Γιατί όσοι χρησιμοποιούν τηλέφωνο δεν συνιστούν κίνημα», «γιατί όσοι πίνουν νερό από το δημόσιο δίκτυο ύδρευσης δεν συνιστούν κίνημα». «γιατί όσοι πίνουν φραπέ στην παραλία της Θεσσαλονίκης δεν συνιστούν κίνημα».
Οι bloggers είναι πρώτα απ’ όλα χρήστες μιας συγκεκριμένης τεχνολογίας ή και πιο γενικά ακόμη, χρήστες ενός κοινού, δημόσιου αγαθού. Οσο μάλιστα αυξάνεται ο αριθμός τους, όσο περισσότεροι άνθρωποι από όλο και περισσότερα κοινωνικά στρώματα και ηλικίες χρησιμοποιούν αυτό το αγαθό τόσο παύουν να συνιστούν ομάδα με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Αρα και με «κινηματικά» χαρακτηριστικά (αν υποτεθεί ότι αυτά κάποτε υπήρξαν ή μπορούσαν να υπάρξουν!).
Ως χρήστες και μάλιστα μιας υπηρεσίας η οποία (προς το παρόν; Για πάντα;) παρέχεται ΔΩΡΕΑΝ και η οποία δεν απαιτεί (σχεδόν) κανενός είδους δέσμευση ή σύμβαση από τον χρήστη, δεν διαθέτουν και καμιά δυνατότητα πίεσης. (Π.χ. να απειλήσουν ότι θα διακόψουν τη χρήση της, ότι θα αυτονομηθούν με δικές τους υπηρεσίες, ότι θα απεργήσουν κλπ κλπ)
Είναι λοιπόν ένα σύνολο απλών χρηστών και τίποτα παραπάνω!
Τίνος πράγματος;
Ενός Μέσου Επικοινωνίας! (Προσοχή! Όχι ιδιοκτήτες του Μέσου! Χρήστες του!)
Όπως το σταθερό ή το κινητό τηλέφωνο! (Μόνο που αυτά δεν είναι Δωρεάν!)
Ενός Μέσου Επικοινωνίας το οποίο είναι αμφίδρομο, επιτρέπει δηλαδή στον χρήστη να είναι ΚΑΙ πομπός ΚΑΙ δέκτης.
Το ίδιο το Μέσο, αν και τεχνικά επιβάλλει έναν συγκεκριμένο τρόπο λειτουργίας, δεν υποδεικνύει το περιεχόμενο του κάθε blog. Το ίδιο το Μέσο έχει ένα συγκεκριμένο λόγο ύπαρξης: την παραγωγή περιεχομένου. Οιουδήποτε περιεχομένου (πολιτικού, καλλιτεχνικού, σοβαρού, ανόητου, καθημερινού, φιλοσοφικού κλπ), αρκεί να είναι περιεχόμενο, πράγμα εντελώς απαραίτητο για την επιβίωση και εξάπλωση των τεχνολογιών του Internet σε όσο το δυνατόν πλατύτερες μάζες.
Η τεχνολογία των blog γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο δημιουργήθηκε και όχι φυσικά για να βοηθήσει την ανάγκη για ελεύθερη έκφραση. Οι bloggers δεν είναι τίποτα παραπάνω από άμισθοι «εργάτες» της τεράστιας βιομηχανίας των Νέων Μέσων και Τεχνολογιών. Η ελεύθερη έκφρασή τους δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια ελάχιστη ανταμοιβή για το ότι επιτελούν –ασυνείδητα οι περισσότεροι- αυτόν τον ρόλο. (Φυσικά δεν είναι οι μόνοι. Οι χρήστες των MySpace, YouTube, FaceBook κλπ κάνουν ακριβώς το ίδιο!)
Εδώ το πράγμα –τεχνικά τουλάχιστον- θα τελείωνε!
Ούτε κινήματα ούτε τσουβαλιάσματα (τύπου Αλαβάνου ή Βενιζέλου) ούτε μελλοντικές προοπτικές…
Και θα τελείωνε αν δεν παρέμενε το θέμα του περιεχόμενου αλλά και του προσδιορισμού του Μέσου: τα blogs όπως και πολλές από τις υπηρεσίες του internet ΔΕΝ είναι Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Πρόκειται για Διαδραστικά (Πομπός+Δέκτης) Μέσα Ατομικής/Συλλογικής Εκφρασης και Ενημέρωσης. Κάποια μπορεί να διατηρήσουν τον Ατομικό χαρακτήρα έκφρασης, κάποια μπορεί να αποτελέσουν προσπάθειες συλλογικής έκφρασης, κανένα όμως δεν μπορεί να απευθυνθεί σε ένα Μαζικό ακροατήριο, άρα κανένα δεν μπορεί να έχει μαζική επιρροή και ουσιαστική παρέμβαση στα κοινωνικά δρώμενα…
Απογοητευτικό;
ΚΑΘΟΛΟΥ!
Ισα-ίσα! Τα blogs αντί να μετατραπούν σε Μέσα Μαζικής Χειραγώγησης, εκείνο που μπορούν –στην καλύτερη, φυσικά, περίπτωση- να γίνουν είναι πολλά πεδία ζημώσεων. Μπορούν ακόμη να γίνουν μεγεθυντές κάποιων τάσεων, όχι όμως τόσο ώστε να τις επιβάλλουν (αφού για κάθε είδους μεγέθυνση και προβολή θα υπάρχει πάντα κάποιος που θα ασκεί κριτική ή ακόμη και θα υπονομεύει αυτή την τάση). Μπορούν να γίνουν επιταχυντές ρευμάτων σκέψης και δράσης καθώς και εργαλεία οργάνωσης και συντονισμού κοινών δράσεων.
Τα blogs –όπως και καμιά τεχνολογία ή μέσο- δεν είναι ικανά να παράγουν περιεχόμενο (σκέψεις, ιδέες, πολιτικές). Η παραγωγή περιεχομένου προϋποθέτει τον ανθρώπινο παράγοντα…
Ισχύει δηλαδή το «πανάρχαιο»: «ότι σε ένα οποιοδήποτε πληροφοριακό σύστημα σκουπίδια βάζεις, σκουπίδια βγάζεις».
Το ερώτημα λοιπόν δεν είναι σε καμιά περίπτωση –κι ας λένε ότι θέλουν τα παραδοσιακά ΜΜΕ- αν και πότε οι blogger θα συσταθούν σε κίνημα. Το ερώτημα είναι πότε και με ποιόν τρόπο τα κινήματα θα χρησιμοποιήσουν ουσιαστικά αυτές τις τεχνολογίες.
Και έχουν ήδη αρχίσει να το κάνουν!
Συμφωνώ και εδώ με τον anemo μόνο που θα ήθελα να σημειώσω ότι στις ΗΠΑ και γενικά όσο το internet διεισδύει στα νοικοκυριά και παντού και όσο εξοικοιωνόμαστε με το μέσο και όταν γίνει ΤΟ μέσο που να θα τα εμπεριέχει όλα (3,4,5, 7 χρόνια;) και στην ελλάδα και παντού ,τότε θέσεις σαν αυτήν : «..κανένα όμως δεν μπορεί να απευθυνθεί σε ένα Μαζικό ακροατήριο, άρα κανένα δεν μπορεί να έχει μαζική επιρροή και ουσιαστική παρέμβαση στα κοινωνικά δρώμενα…» δε θα έχουν πια ισχύ.
Νομίζω ότι δε συνιστούμε κίνημα. Είμαστε ατομικά προσδιορισμένοι άνθρωποι που βγάζουμε είτε ολόκληρο το χαρακτήρα μας είτε πλευρές αυτού. Αυτά που συζητάμε με τους φίλους μας στο στενό μας περιβάλλον το blogging μας έδωσε τη δυνατότητα να τα δημοσιοποιήσουμε. Για μένα είναι έκφραση της ατομικότητάς μου και τίποτε περισσότερο.
Οι ιδεολογίες μας είναι αυτές που είναι. Εγώ προσωπικά τώρα με το θέμα της ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ γράφω σχόλια σε αρκετά blog που ασχολούνται με αυτό το θέμα. Δε σημαίνει ότι είμαι ΠΑΣΟΚ. Απλά ως πολίτης της χώρας αυτής έχω άποψη και γι αυτό το ζήτημα. Επίσης προτάσεις ιδέες κλπ. διακινούνται μέσω του blogging.
Ίσως κάποιος ιδεολογικός-πολιτικός χώρος να έχει μεγαλύτερη παρουσία στο blogging. Αυτό οφείλεται σε πολλούς παράγοντες που δε θέλω να τους κατονομάσω εδώ αλλά θα αναφέρω χοντρικά ότι έχει να κάνει με τη νοοτροπία των ανθρώπων που ανήκουν σε κάθε πολιτικό χώρο. Κάποιοι είναι πιο δραστήριοι και βγαίνει και στο blogging και κάποιοι λιγότερο δραστήριοι αν και δεν είναι απόλυτο.
Εγώ που διατηρώ μόνος μου το blog αν θέλω να γράψω κάτι μπορεί να μου πάρει και 3 μέρες γιατί απλά έχω κι άλλες ασχολίες. Φανταστείτε λοιπόν έναν αξιόλογο συμπολίτη μας που εργάζεται εντατικά με αξιόλογες ιδέες που όμως δεν έχει το χρόνο να τις εκφράσει σε ένα blog.
Επειδή τα σχόλια είναι ασυνήθιστα πολλά, και θέτουν πολλούς προβληματισμούς, δώστε μου λίγο χρόνο για να γράψω την απάντησή μου λίγο πιο συγκροτημένα. Επανέρχομαι λοιπόν σύντομα.
Συμφωνώ με Ανεμο και Chaca-khan.
Κίνημα = αίτημα, σωστό.
Αλλά αίτημα = ένταξη στο σύστημα για μένα. Οπότε κίνημα που ελέγχεται.
Η δυναμική των ιστολογίων συνίσταται κατά την απόψή μου στο ότι είναι μια κατσαρόλα που βράζει και της οποίας τα σταγονίδια μπορούν να καυτηριάσουν οποιονδήποτε.
@ mao Νομίζω ότι με κάποιο τρόπο θα τα πούμε κι από κοντά. Όσο για τις διαφωνίες είναι θεμιτές κι ευπρόσδεκτες. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να ορίσουμε τις επιθυμίες μας. Επίσης, συμφωνώ ότι η ωρίμανση μπορεί να προκύψει ανεξάρτητα από τα γεγονότα της μπλογκόσφαιρας. Ωστόσο, η καινούργια αυτή συνθήκη θα έχει συμβάλει τα μέγιστα στην εμπέδωση της δύναμης του καθενός από εμάς. Το υστερόγραφό σου έχει κάτι αμφίσημο που πολύ θα ήθελα να μου εξηγήσεις.
@chaka Συμφωνώ με την παρατήρησή σου, και το λέω στο βιβλίο ότι σύντομα το Διαδίκτυο θα απορροφήσει πιθανότατα όλα τα Μέσα, και θα γίνει κάτι σαν ένα Υπερμέσο. Τότε όντως θα μιλάμε για ένα νέο ΜΜΕ. Αναφορικά τώρα, με την ερώτησή σου νομίζω ότι είμαι σαφής: μπλόγκερ είναι όσοι έχουν μπλογκ, και κινηματοποιημένοι μπλόγκερ είναι όσοι συμμετέχουν στις διάφορες κινητοποιήσεις. Από εκεί και πέρα καθένας έχει τη δική του πολιτική άποψη. Το Μέσο αποκεντρώνει την πολιτική κι ως τώρα δεν ευνοεί την οργάνωση πολιτών στη βάση ιδεολογίας ή έστω κοινού αιτήματος. Αν αύριο συγκεντρωθούν 200 ιστολόγοι στο Σύνταγμα αξιώνοντας επιστροφή της βασιλείας, θα πούμε ιδού μια κινητοποίηση των φιλοβασιλικών μπλόγκερ… Ο ίδιος όμως μπορεί να αυτοχαρακτηρίζεται οπαδός της μοναρχίας ή κάτι άλλο. Έχει μεγάλη σημασία από ποιά γωνία κοιτάζουμε τον κόσμο, και καθένας έχει το δικαίωμα να αυτοπροσδιορίζεται όπως επιθυμεί.
Για να μην παρεξηγηθώ λοιπόν, λέω ότι σε καμία περίπτωση δεν υποστηρίζω κάποιου είδους απαγόρευση κατασκευής ιστολογίων από ανθρώπους που υποστηρίζουν ακόμα κι ακραίες ιδεολογίες. Όμως είναι φανερό ότι δεν είμαι φιλοβασιλικός, κι άρα δεν ενδιαφέρομαι για λιγότερη δημοκρατία στην κοινωνία.
@anemos Κατ΄ αρχήν δεν έθεσα ερώτημα. Η γνώμη μου είναι ότι δεν συνίσταται κίνημα στη βάση διαμαρτυριών και μόνο.
Το επιχείρημα περί χρηστών τηλεφώνου το αντέκρουσα στην προηγούμενη ανάρτηση. Η δημόσια διάσταση των μπλογκ καθιστά το Μέσο ριζικά διαφορετικό απ’ όλα τα προηγούμενα, γι’ αυτό κι αδυνατούμε να συλλάβουμε τις μείζονες προεκτάσεις του σε πεδία όπως π.χ. η ψυχολογία. Δες τί γίνεται με το Second Life. Εδώ έχουμε να κάνουμε με πολυεπίπεδες μορφές επικοινωνίας που μπορούν ακόμα και να συσκοτίσουν τις αρχετυπικές ανάγκες για επικοινωνία. Επανέρχομαι στους χρήστες του τηλεφώνου για να σου πω ότι πολύ απλά η ευθύνη στη χρήση του τηλεφώνου είναι πολύ περιορισμένη. Βέβαια μπορείς να ζητήσεις την παρακολούθηση του τηλεφώνου σου και την άρση του απορρήτου των τηλεπεκοινωνιών αν θεωρείς ότι κάποιος σε απειλεί ή σε ενοχλεί συστηματικά. Βέβαια θα ήταν ακραία η σύναψη οργάνων των χρηστών, ακριβώς γιατί δεν υφίσταται η απεύθυνση στη δημόσια σφαίρα. Στο τηλέφωνο είσαι εσύ κι άλλος ένας, ή το πολύ δυό τρεις. Στα ιστολόγια δυνητικά είναι οι πάντες. Νέοι, γέροι, παιδιά. Πρόσφατα, μια οργάνωση για τα δικαιώματα των κεκέδων (ναι καλά διάβασες) στη Μεγάλη Βρετανία διαμαρτυρήθηκε έντονα στο YouTube γιατί εμφανίζονται δεκάδες βίντεο που προσβάλουν ανθρώπους με το συγκεκριμένο πρόβλημα. Είμαι βέβαιος ότι ακόμα και τώρα, κάποιοι που διαβάζουν αυτή την είδηση θα μειδιούν. Δηλαδή, θα λένε, πρέπει να φτιάξουν σωματείο ακόμα και οι οπαδοί της δεξιάς λωρίδας στην εθνική οδό για να καταλάβουμε την ύπαρξή τους; Η αλήθεια είναι ότι σε μια ανταγωνιστική κοινωνία, καθετί για να γίνεται ευρύτερα αντιληπτό πρέπει να «επικοινωνείται» κατάλληλα, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα.
Το αγαθό βέβαια δεν είναι δημόσιο, μιας και το πληρώνεις σε ιδιωτικές επιχειρήσεις. Το αίτημα για δωρεάν Διαδίκτυο π.χ. θα μπορούσε να είναι όντως ένα πολύ ωραίο αίτημα για την ελληνική μπλογκόσφαιρα, αλλά το έχει θέσει , απ’ ότι γνωρίζω με μικρή ένταση, μόνο κάποιο μέρος του ΠΑΣΟΚ.
Η υπηρεσία των ιστολογίων είναι όντως δωρεάν, αλλά κάποιοι το εκμεταλλεύονται εμπορικά (π.χ. η google).
Φυσικά και οι μπλόγκερ είναι απλοί χρήστες μιας υπηρεσίας, αλλά αυτή η υπηρεσία τυχαίνει να είναι κι ένα Μέσο Ενημέρωσης κι Επικοινωνίας. Στη σύγχρονη ιστορία τα Μέσα αυτά ανήκαν σε λίγους, πώς μπορείς να λες ότι είναι απλοί χρήστες, όταν ουσιαστικά παίρνουν στα χέρια τους μια τέτοια δυνατότητα;
Εν πάση περιπτώσει, η διαφωνία μας έγκειται στο εξής. Εσύ για παράδειγμα υποστηρίζεις ότι ένας υπάρχον σχηματισμός, μια συλλογικότητα, ένα όργανο, οι ομοφυλόφιλοι ή οι Αλβανοί, ή οι κυνηγοί, θα χρησιμποιήσουν τα μπλογκ ως όργανα επικοινωνίας και προπαγάνδας, προκειμένου να πείσουν ή να κάνουν λόμπιινγκ. Είμαι σίγουρος ότι δεν αναφέρεσαι στους κυνηγούς, αλλά σε δίκαια κινήματα και σχηματισμούς, που θα διατυπώσουν καίρια και υγιή πολιτικά και κοινωνικά αιτήματα. Ωστόσο, στο Μέσο επιφυλάσσεις κατά τη γνώμη μου μια παραδοσιακή και «κατεστημένη» χρήση, που το θέλει να είναι περισσότερο εργαλείο του μάρκετινγκ και της «επικοινωνίας», παρά ένα διαλεκτικό Μέσο, που μπορεί να βοηθήσει σε πραγματικές ζυμώσεις, αν και μερικές αράδες παραπάνω λες ότι οι τελευταίες ευνοούνται. Ίσως εδώ υπάρχει μια αντίφαση. Πρέπει να επιλέξουμε: θέλουμε ένα εντυπωσιοθηρικό εργαλείο για πρόσκαιρα αποτελέσματα ή ένα Μέσο που θα επιβεβαιώσει τη δυναμική του, βοηθώντας τους πολίτες να μπουν στην πολιτική, στην κοινωνία, στη ζωή;
Η δική μου άποψη είναι ότι τα ιστολόγια δίνουν μια ιστορική ευκαιρία αυτό να γίνει σε μηδενική βάση. Να δημιουργηθούν δηλαδή συλλογικότητες και συμμαχίες στη βάση διαλόγου που θα έχει γίνει μέσα σε εικονικούς χώρους, οι οποίοι βέβαια στη συνέχεια θα γίνονται και απτοί. Θέλω να πω ότι με έλκει περισσότερο η ιδέα μιας δημοκρατικής διαδικασίας απ’ τους πολίτες, παρά η εγκαθίδρυση μιας φωτισμένης πρωτοπορίας. Βέβαια δεν έχει μεγάλη σημασία τι θέλω εγώ, καθένας κομίζει το σώμα, τη σκέψη και το παράδειγμά του. Τα κινήματα όντως έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούν το Μέσο, σαν ένα ακόμα Μέσο προπαγάνδας. Προσωπικά θα περίμενα περισσότερες, αλλά κυρίως ποιοτικότερες χρήσεις. Αλλαγή Παραδείγματος.
Μετά από αυτή σου την τοποθέτηση αρχίζουν και ξεδιαλύνουν τα πράγματα (ως προς το τί εννοείς).
Το internet ήταν και εξακολουθεί να είναι το εργαλείο οργάνωσης πολλών πολιτικών δράσεων. Δε λέω τα blogs, λέω το internet. Οτιδήποτε έχει ήδη τη δυναμική off-line να αναπτυχθεί και να αξιώσει το να γίνει κίνημα είναι πολύ πιο πιθανό να το πράξει χρησιμοποιώντασς άλλα εργαλεία και όχι τα blogs που έχουν τόσο συγκεκριμένη φόρμα.
Αυτό βέβαια δεν πάει να πει ότι δεν υπάρχει περιθώριο για κινήματα ή κινηματάκια που να αναδύονται ή να ενδυναμώνονται από bloggers (όχι «τους»). Ούτως ή άλλως οι bloggers ή τα blogs που ακολουθούν μια συγκεκριμένη αρχή (στη βάση μιας ιδεολογίας ή ενός στόχου) και που είναι συνεπή σε αυτό που κάνουν και αυτό που προσδοκούν αν και εφόσον βρίσκουν κοινά τότε συνάπτουν σχέσεις και αν και εφόσον η δυναμική είναι τόσο ισχυρή τότε θα συνεργαστούν, τότε θα φτιάξουν κάτι τρίτο, τότε θα δημιουργήσουν ένα νέο οργανισμό με δική του εσωτερική λειτουργία και στόχο. Ακόμα και εμείς που ας πούμε δε γράφουμε μόνο για το περιβάλλον ή μόνο για τα παιδάκια που δεν έχουνε να φάνε ή για τη μουσική metal, ακόμα κι εμείς συνάπτουμε στενότερες σχέσεις με ανθρώπους και blogs όσο τραβάει ο χρόνος.
Το ότι είναι δυνατόν να προκύψουν σχηματισμοί με πολιτική κατεύθυνση (με την καλή έννοια) μέσα από το blogging είναι μια πραγματικότητα αλλά αυτό είτε απαιτεί τρελή ζύμωση είτε απαιτεί ένα ήδη εδραιωμένο ρεύμα στην κοινωνία που θα ρθει να εκφραστεί. Νομίζω ότι κάπου είναι και αρκετά θλιβερή πρακτική αυτή που λέει γράφομε σε 10 ακτιβιστικά newsletters και κάθε μέρα ξεκινάω και ένα «κίνημα» και νομίζω ότι βοηθάω την «επανάσταση» (από την επανάσταση του καναπέ στην επανάσταση του banner δηλαδή).
Από την άλλη αυτό που ίσως έχει σημασία, ακριβώς επειδή το blogging έχει κάτι το εφήμερο (πχ το 1ο ποστ γίνεται 2ο και μετά 3ο και μετά χάνεται), είναι το πώς ορισμένα ρεύματα θα βρίσκουν τους τρόπους να εκφραστούν μέσα από το πάτημά τους στα αντανακλαστικά απλών πολιτών-bloggers. (ι ). Ίσως αυτό να είναι για την ώρα το διακύβευνα. Το πώς μπορούν πολλοί άνθρωποι, γρήγορα, να συνεργαστούν και με σοβαρότητα ακόμα και στην κάθε λέξη της διατύπωσης, στην κάθε οργάνωση της επικοινωνιακής πολιτικής, να καταφέρουν να σχηματοποιήσουν ένα minimun αλλά διάολε ΚΟΙΝΗΣ συνισταμένης την οποία να εναγκαλίσουν πολλοί. Σχεδόν τα αυτονόητα δηλαδή.
θα έχεις παρατηρήσει και συ σιγά-σιγά ότι ορισμένες οργανωτικές πρακτικές μαθαίνονται με τον καιρό, ζυμώνονται. Είναι άλλωστε ακόμη νωρίς, ούτε 2 χρόνια που η μπλογκόσφαιρα ξεπέρασε στην Ελλάδα αυτό που θα μπορούσε να είναι και ένα φόρουμ. Επίσης δεν είναι καθόλου παράλογο το γεγονός ότι τόσο παγκόσμια όσο βέβαια και στην ελληνόφωνη μπλογκόσφαιρα , οι εξάρσεις μπλογκικής δραστηριότητας παρατηρούνται σε φλέγοντα, μεγάλα ζητήματα (11η σεπτεμβριου, τσουνάμι, εκλογές, ζαρντινιέρες, φωτιές κτλ).
Το ποιο ενδιαφέρον και πραγματικά καίριο ζήτημα βέβαια από όσα τέθηκαν εδώ είναι για μένα ότι πράγματι δεν χάρισε η καλή γκουγκλ τα μπλογκς και η κάθε εταιρία την κάθε web 2.0 εφαρμοφή στην ανθρωπότητα για να την εκδημοκρατίσει αλλά για να καρπωθεί όλη την υπεραξία που εμείς (αθροιστικά και μόνο έτσι) παράγουμε. το πρόβλημα ήταν το on-line περιεχόμενο. Τώρα αυτό παράγεται και οι άλλοι σου πουλάνε τα εργαλεία να το διαχειριστείς. Το ότι το internet θα έπρεπε κατεξοχήν να θεωρείται δημόσο αγαθό και είδος 1ης ανάγκης είναι κάτι παραπάνω από προφανές. Γιατί θα το επαναλάβω : όλα στην τελική καταλήγουν στην πολιτική οικονομία του ίντερνετ, στην υποδομή, στα γαμημένα τα καλώδια και τους servers. Αλλά όλο αυτό το κομμάτι είναι μια άλλη τεράστια συζήτηση που θα αφήσω για άλλη φορά.
Καληνύχτα.
Μανώλη
Λες: « Κατ΄ αρχήν δεν έθεσα ερώτημα.». Το ερώτημα τίθεται και από τον τίτλο του ποστ σου και από πολλούς, κυρίως στα «παραδοσιακά» Μέσα.
Λες επίσης: «Η γνώμη μου είναι ότι δεν συνίσταται κίνημα στη βάση διαμαρτυριών και μόνο.»
Όχι, δεν συνίσταται. Πολλά κινήματα όμως έχουν ξεκινήσει στη βάση διαμαρτυριών.
Όμως γιατί να υποτιμήσουμε το θέμα της διαμαρτυρίας. Και πολύ περισσότερο γιατί απαιτούμε οι διαμαρτυρόμενοι να έχουν πάντοτε συγκεκριμένα αιτήματα, προτάσεις και λύσεις. Αν συνέβαινε αυτό, τότε δεν θα έπρεπε να βγουν να φωνάξουν κάποιοι «Κάτω η Χούντα» εάν δεν είχαν να προτείνουν και έναν συγκεκριμένο τρόπο δημοκρατικής διακυβέρνησης. Για να το πω και αλλιώς: η διαμαρτυρία ενώνει πολύ πιο εύκολα από ότι ένα συγκεκριμένο αίτημα… (Αυτό βέβαια την καθιστά πολλές φορές μάταιη, δεν σημαίνει όμως ότι δεν θα διαμαρτυρηθείς επειδή δεν έχεις τη δυνατότητα να αλλάξεις εκ θεμελίων τον κόσμο.)
«Το επιχείρημα περί χρηστών τηλεφώνου το αντέκρουσα στην προηγούμενη ανάρτηση. Η δημόσια διάσταση των μπλογκ καθιστά το Μέσο ριζικά διαφορετικό απ’ όλα τα προηγούμενα, γι’ αυτό κι αδυνατούμε να συλλάβουμε τις μείζονες προεκτάσεις του σε πεδία όπως π.χ. η ψυχολογία». Εγραφες: «Η αναλογία του ‘50 και του τηλεφώνου είναι άτοπη. Εδώ έχουμε να κάνουμε μ’ ένα Μέσο, που επιτρέπει στον καθένα να έχει ένα τηλεοπτικό, ραδιοφωνικό, κι εκδοτικό συγκρότημα.»
Να μου επιτρέψεις να μην βρίσκω διόλου άτοπη την αναλογία. Η εφεύρεση του τηλεφώνου και η χρήση του είχε ριζοσπαστικές συνέπειες για τα άτομα και τις κοινωνίες, τόσο σε πρακτικό όσο και σε φαντασιακό επίπεδο. Οι δυνατότητες οι οποίες ανοίχτηκαν ήσαν «άπειρες» σε σχέση με την προηγούμενη κατάσταση. Το τηλέφωνο επηρέασε την οικονομία και το εμπόριο, την παιδεία, τον λόγο, τις τέχνες, την ίδια τη δημοσιογραφία. Τα πάντα!
Οσο για τον ρόλο του στην πολιτική; Μην το συζητάμε! «Γουότεργκέϊτ», ελληνική χούντα («μην τα λέμε αυτά από το τηλέφωνο»), κοριοί επί Δεξιάς αλλά και ΠΑΣΟΚ και όχι μόνο…
Μήπως να πούμε και για τον ρόλο των κινητών τηλεφώνων; Πρόδηλος και εξίσου ριζοσπαστικός! Όταν μάλιστα ενοποιεί και τις τεχνολογίες του Internet, ακόμη μεγαλύτερος.
Τα παραπάνω αφορούν και τα επόμενα που λες: «Επανέρχομαι στους χρήστες του τηλεφώνου για να σου πω ότι πολύ απλά η ευθύνη στη χρήση του τηλεφώνου είναι πολύ περιορισμένη».
Περιορισμένη; Τότε γιατί παρακολουθούνται συστηματικά;
Και σίγουρα δεν έχει μόνο αυτή την διάσταση:
«Βέβαια μπορείς να ζητήσεις την παρακολούθηση του τηλεφώνου σου και την άρση του απορρήτου των τηλεπεκοινωνιών αν θεωρείς ότι κάποιος σε απειλεί ή σε ενοχλεί συστηματικά.»
Λες: «Βέβαια θα ήταν ακραία η σύναψη οργάνων των χρηστών, ακριβώς γιατί δεν υφίσταται η απεύθυνση στη δημόσια σφαίρα. Στο τηλέφωνο είσαι εσύ κι άλλος ένας, ή το πολύ δυό τρεις. Στα ιστολόγια δυνητικά είναι οι πάντες.»
Δυνητικά! Δεν είναι όμως! Και όσο οι πομποί(-bloggers) αυξάνονται τόσο σε λιγότερους απευθύνονται.
Ένα κανάλι (τηλεόρασης, ραδιοφώνου) = όλοι οι τηλεθεατές, ακροατές.
Πολλά κανάλια = τεμαχισμένο κοινό
100 blog = πολλοί επισκέπτες για το καθένα
1.000.000 blog = ελάχιστοι επισκέπτες για το καθένα
Τι σημαίνει αυτό;
Ότι η ένωση κεκέδων είναι ουσιαστικά ηλίθια. Αφού τα σχετικά βίντεο είναι ζήτημα αν θα τα δουν 100 άνθρωποι το καθένα! («Πρόσφατα, μια οργάνωση για τα δικαιώματα των κεκέδων (ναι καλά διάβασες) στη Μεγάλη Βρετανία διαμαρτυρήθηκε έντονα στο YouTube γιατί εμφανίζονται δεκάδες βίντεο που προσβάλουν ανθρώπους με το συγκεκριμένο πρόβλημα».)
«Το αγαθό βέβαια δεν είναι δημόσιο, μιας και το πληρώνεις σε ιδιωτικές επιχειρήσεις. Το αίτημα για δωρεάν Διαδίκτυο π.χ. θα μπορούσε να είναι όντως ένα πολύ ωραίο αίτημα για την ελληνική μπλογκόσφαιρα, αλλά το έχει θέσει , απ’ ότι γνωρίζω με μικρή ένταση, μόνο κάποιο μέρος του ΠΑΣΟΚ.»
Και πολύ καλά κάνουν!
Δωρεάν Διαδίκτυο θα σήμαινε νεκρό Διαδίκτυο!
«Εν πάση περιπτώσει, η διαφωνία μας έγκειται στο εξής. Εσύ για παράδειγμα υποστηρίζεις ότι ένας υπάρχον σχηματισμός, μια συλλογικότητα, ένα όργανο, οι ομοφυλόφιλοι ή οι Αλβανοί, ή οι κυνηγοί, θα χρησιμοποιήσουν τα μπλογκ ως όργανα επικοινωνίας και προπαγάνδας, προκειμένου να πείσουν ή να κάνουν λόμπιινγκ. Είμαι σίγουρος ότι δεν αναφέρεσαι στους κυνηγούς, αλλά σε δίκαια κινήματα και σχηματισμούς, που θα διατυπώσουν καίρια και υγιή πολιτικά και κοινωνικά αιτήματα.»
Ναι, διαφωνούμε ριζικά! Και μάλιστα αναφέρομαι και στους υπόλοιπους. Ποιος θα τους το απαγορεύσει; Και γιατί να τους απαγορεύσει; Και τι θα πει «υγιή» πολιτικά και κοινωνικά αιτήματα; Μακριά από μένα (όμως ΠΟΛΥ μακριά) όσοι νομίζουν ότι μπορούν να το παίξουν ιερατείο το οποίο θα κρίνει την υγεία και το δίκαιο των αιτημάτων. Αυτό μόνο η κοινωνίας ως συλλογικότητα μπορεί και πρέπει να το κάνει…
Λες: «Ωστόσο, στο Μέσο επιφυλάσσεις κατά τη γνώμη μου μια παραδοσιακή και «κατεστημένη» χρήση, που το θέλει να είναι περισσότερο εργαλείο του μάρκετινγκ και της «επικοινωνίας», παρά ένα διαλεκτικό Μέσο, που μπορεί να βοηθήσει σε πραγματικές ζυμώσεις, αν και μερικές αράδες παραπάνω λες ότι οι τελευταίες ευνοούνται. Ίσως εδώ υπάρχει μια αντίφαση. Πρέπει να επιλέξουμε: θέλουμε ένα εντυπωσιοθηρικό εργαλείο για πρόσκαιρα αποτελέσματα ή ένα Μέσο που θα επιβεβαιώσει τη δυναμική του, βοηθώντας τους πολίτες να μπουν στην πολιτική, στην κοινωνία, στη ζωή;»
Η αντίφαση δεν είναι στην επιλογή, ο καθένας μπορεί να θέλει ο,τι από τα δύο προτιμά ή και τα δύο! Η αντίφαση είναι στο «θέλουμε». Ποιοι «θέλουμε»; Θέλουμε εμείς οι δύο το ίδιο πράγμα; Θέλω εγώ και ο τάδε blogger τα ίδια; Προς Θεού!
Δεν υπάρχει κοινή συνιστάμενη σε όλα τα ζητήματα. Κι ούτε πρόκειται ποτέ να υπάρξει. Κοινές συνισταμένες θα υπάρχουν μόνο σε επιμέρους θέματα και για όσο διάστημα και σε όση έκταση συμφωνούν οι περισσότεροι. Από εκεί και πέρα ο καθείς και τα όπλα του, ο καθένας και ο δρόμος του…
«Η δική μου άποψη είναι ότι τα ιστολόγια δίνουν μια ιστορική ευκαιρία αυτό να γίνει σε μηδενική βάση. Να δημιουργηθούν δηλαδή συλλογικότητες και συμμαχίες στη βάση διαλόγου που θα έχει γίνει μέσα σε εικονικούς χώρους, οι οποίοι βέβαια στη συνέχεια θα γίνονται και απτοί.»
Από την πλευρά μου δεν νομίζω και δεν ελπίζω σε καμιά ιστορική ευκαιρία των ιστολόγιων (Είδες; Επιτέλους με βρίσκεις απαισιόδοξο) εάν η ίδια η κοινωνία και οι δυνάμεις της δεν δώσουν ευκαιρίες στον εαυτό τους.
Νομίζω ότι είναι ψευτοπρόβλημα…
Το καπέλωμα από πολιτικούς, διαφημιστές ή δημοσιογράφους ενός καινούργιου φαινομένου, φαντάζει νόμιμο μέσα από την ηθική που χαρακτηρίζει τις δύο αυτές ομάδες.
Όμως, οι μπλόγκερς, ούτε ξεχωριστό κομμάτι είναι από την υπόλοιπη κοινωνία, ούτε έχουν τη δυνατότητα να αρθρώσουν λόγο πέρα από τα γενικώς παραδεκτά της περιβάλουσας κοινωνίας.
Η ποικιλία που υπάρχει στον «έξω» κόσμο υπάρχει και στη μπλογκόσφαιρα.
Με τον ίδιο τρόπο που θα κινηθεί η κοινωνία θα κινηθεί και η μπλογκόσφαιρα… Όσο μπορεί ο «έξω κόσμος» να ενοποιηθεί και να δράσει ως όλον, άλλο τόσο και οι κάτοχοι των μπλογκς.
Αν επιζητούμε μια αυτόνομη έφραση, είτε ως χομπίστες, είτε κάτι μεταξύ δημοσιογράφου και ακτιβιστή, ας θεσπίσουμε αντίστοιχες με τον «έξω κόσμο» διαδικασίες…. δηλαδή εκλογές, Δ.Σ. κ.λπ.
Αλλά νομίζω ότι από ‘κει και πέρα κάτι θ’ αρχίσει να στραβώνει!
Μ-π
Άνεμε η ιστορική ευκαιρία των ιστολογίων είναι να επιβεβαιώσουν το δημοκρατικό τους χαρακτήρα. Εάν αποτύχουν, θα σημαίνει ότι η κοινωνία, οι ποίτες δε μπορούν, ή δε θέλουν, ή αδυνατούν πια να αδράξουν τις ευκαιρίες. Θεωρώ ότι η πολυδιάσπαση φερ’ ειπείν της αριστεράς είναι μια παθογένεια που θα μπορούσε να «θεραπευτεί», εάν η γνήσια δημοκρατία εισχωρούσε στα σχήματα, εάν το άνοιγμα στην κοινωνία γινόταν ειλικρινές. Νομίζω όμως ότι αναλωνόμαστε σε συζήτηση επί των λεπτομερειών. Η ουσία της διαφωνίας μας που έγκειται; Καταλαβαίνω τις επί μέρους διαφορές οπτικής, αλλά το διά τεύτα που λένε ποιό είναι; Εάν για παράδειγμα μας έλεγαν δέκα, είκοσι, τριάντα blogger ελάτε να συζητήσουμε πάνω σε συγκεκριμένη ατζέντα (στην οργάνωση της οποίας βέβαια θα είχαμε κι εμείς συμμετοχή) θα αρνιόμασταν με το σύνηθες για την Ελλάδα επιχείρημα «όχι, γιατί δε γίνεται τίποτα» ή θα προσπαθούσαμε να συμβάλλουμε με τον τρόπο μας σε κάτι τόσο αβέβαιο, όσο και το μέλλον;
Αγαπητέ μ-π., γιατί πρέπει οπωσδήποτε ν’ αρχίσει να στραβώνει; Μήπως αυτή είναι μια μοιρολατρική στάση που εξυπηρετεί τις δομές που «ποτέ δε στραβώνουν»;
Άνεμε δε συμφωνώ καθόλου με την απόρριψη του δωρεάν διαδικτύου. Εδώ λέμε ότι οι ιδιωτικοποιήσεις είναι λαίλαπα, πώς μπορούμε να υποστηρίζουμε ότι ένα δημόσιο αγαθό ΠΡΕΠΕΙ να είναι ιδιωτικό ώστε να εξασφαλίζεται η βιωσιμότητά του;
Θέτεις πολλά ζητήματα μαζί και σε ακολουθώ:
1.
Αλί και τρισαλί αν περιμένουμε από μια τεχνολογία (τα ιστολόγια) να αδράξουν την ιστορική ευκαιρία. Αυτό μου θυμίζει τον τεχνολογικό (και τάχα πολιτικό) ανταγωνισμό των πάλαι ποτέ υπερδυνάμεων για το ποια θα πατήσει πρώτη το πόδι της στη Σελήνη…
Τις ιστορικές ευκαιρίες τις αδράχνουν οι κοινωνίες (πιο συγκεκριμένα: οι κοινωνικές τάξεις). Βεβαίως οι τεχνολογικές εξελίξεις (αλλά όχι από μόνες τους) δημιουργούν νέες κοινωνικές τάξεις, ανάγκες και ιδέες (Το εμπόριο, την αστική τάξη. Οι ατμομηχανές, την εργατική τάξη κοκ) όμως εδώ δεν μπορούμε να μιλάμε ακόμη για ένα τέτοιο φαινόμενο. Ισως επειδή το internet δεν συνιστά μια αυτοτελή εξέλιξη…
2.
Αν «αποτύχουν (τα ιστολόγια), θα σημαίνει ότι η κοινωνία, οι πολίτες δε μπορούν, ή δε θέλουν, ή αδυνατούν πια να αδράξουν τις ευκαιρίες». Νομίζω ότι τους παρα-δίδεις αξία. Δηλαδή, αν ξεπεραστούν ως τεχνολογική πλατφόρμα (όπως είναι πολύ πιθανό), την χάσαμε την επανάσταση; Τι λες σύντροφε;
3.
Λες: «Θεωρώ ότι η πολυδιάσπαση φερ’ ειπείν της αριστεράς είναι μια παθογένεια που θα μπορούσε να «θεραπευτεί», εάν η γνήσια δημοκρατία εισχωρούσε στα σχήματα, εάν το άνοιγμα στην κοινωνία γινόταν ειλικρινές». Αυτές είναι οι αιτίες της παθογένειας της Αριστεράς; Και θα τα λύσει μέσα από τα ιστολόγια;
Αλλά και πάλι μιλάμε με όρους υγείας;
Γιατί είναι «παθογένεια»;
Τι θα πει «γνήσια δημοκρατία»;
Αυτές οι (ιδεολογικές) «καθαρότητες» μας φάγανε!
3.
«Εάν για παράδειγμα μας έλεγαν δέκα, είκοσι, τριάντα blogger ελάτε να συζητήσουμε πάνω σε συγκεκριμένη ατζέντα (στην οργάνωση της οποίας βέβαια θα είχαμε κι εμείς συμμετοχή) θα αρνιόμασταν με το σύνηθες για την Ελλάδα επιχείρημα «όχι, γιατί δε γίνεται τίποτα» ή θα προσπαθούσαμε να συμβάλλουμε με τον τρόπο μας σε κάτι τόσο αβέβαιο, όσο και το μέλλον;»
Όχι! Θα αρνιόμουν με το επιχείρημα: «δεν εκπροσωπώ κανέναν, δεν δεσμεύω κανέναν και δεν δεσμεύομαι από κανέναν». Και θα συμπλήρωνα (από μέσα μου): «…παρά μόνο σε ένα πλαίσιο μιας στρατηγικής σύγκρουσης και ανατροπής». Αρνούμενος τη δημιουργία μια «φωτισμένης πρωτοπορίας»!
Μανώλη στο υστερόγραφο σε παραπέμπω στο βιβλίο του Ernesto Laclau «Ηegemony and Socialist Strategy». Εκτιμώ ότι οι περιγραφές του για το πως συγκροτούνται αιτήματα και συλλογικότητες είναι ασυναγώνιστες.
Σε ό,τι αφορά στα σχόλια του Άνεμου και του Chaka:
Και οι δύο, με ένα τρόπο, θίγουν το θέμα πρόσβασης, ελέγχου και διάθεσης των νέων μέσων παραγωγής (περιεχομένου, ιδεών, τάσεων, αντιλήψεων – ο κατάλογος είναι μακρύς κκαι αυτό δεν είναι τυχαίο, διότι είναι τόσο πολυδιάστατη η φύση του νέου μέσου που αυτόματα γίνεται ορατή η παρουσία του σε πολλά επίπεδα). Η συζήτηση αυτή γίνεται και από τους δύο με πολλούς μαρξιστικούς όρους και έχει ενδιαφέρον πραγματικά το ότι θίγονται ζητήματα και προβληματισμοί που αφορούν στην πολιτική οικονομία του νέου μέσου, π.χ. ο Άνεμος σωστά προτάσσει ότι το προλεταριάτο (μπλόγκ) προέκυψε ως αποτέλεσμα της εξάπλωσης του κεφαλαίου που το υποστηρίζει (ιντερνετ), ο chaka μιλάει για τα καλώδια και τους servers (τα μέσα παραγωγής) και την πολιτική οικονομία τους, ο Μανώλης για την ιδιοκτησία των μέσων… Συμφωνώ με όλες αυτές τις διαστάσεις του ζητήματος γι αυτό και αν υπάρχει ένα αίτημα που αποτελεί κατά τη γνώμη μου κοινό παρανομαστή όλων των παραπάνω και μπορεί να βρεί απήχηση σήμερα, είναι η πρόταση του Μανώλη για την δωρεάν πρόσβαση και η διασφάλιση του μίνιμουμ της ελευθερίας έκφρασης μέσα στο νέο μέσο. Αίτημα ξεκάθαρο και με μεγάλες πιθανότητες να αποκτήσει κινηματική δυναμική και ευρεία υποστήριξη. Ας το σκεφτούμε σοβαρά και με ρεαλιστικούς όρους, ειδικά για τις μορφές διεκδίκησης του. Άνεμε το δωρεάν=νεκρό από που προκύπτει;
Σε ότι αφορά στα θέματα του κινηματικού χαρακτήρα και οργάνωσης του: ο chaka νομίζω ότι –και μετα την απάντηση του Μανώλη- πήγε μερικά βήματα παρακάτω θίγοντας πιο ωμά το ζήτημα της εφήμερου χαρακτήρα του μέσου («1ο πόστ, 2ο πόστ….») και επομένως της όποιας κινηματικής του δυναμικής, όπως τουλάχιστον το ζεί εμπειρικά ο ίδιος (και μιλάμε για δραστήριο μπλόγκερ…). Οι ευχές για την οργάνωση και τη διασφάλιση της ποιότητας του μυνήματος που τα μπλογκ επλίζουμε να διαδόσουν, είναι κατά τη γνώμη μου έμπρακτα διατυπωμένες στην προσπάθεια του Μανώλη: να καταγράψει σε αυτό το χρονικό σημείο, όρους και προϋποθέσεις ώστε το περιεχόμενο να αποκτήσει στόχο, όραμα και πολιτική ταυτότητα. Δεν διαφωνώ με το κίνητρο της προσπάθειας, αλλά δεν πιστεύω ότι αυτή η δυναμική υπάρχει προς το παρόν – ούτε βιάζομαι να αιτηθώ την αποσαφήνηση της πολιτικής ταυτότητας ή τάσης των μπλόγκερ. Άλλωστε και η κουτσή μαρία ποστάρει τις απόψεις της και έχει κάθε δικαίωμα να το κάνει. Αν κάτι με απασχολεί και με κάνει να αγωνιώ, είναι να το δώ να εξαπλώνεται στη χρήση και να επικρατεί ως ουσιαστική και όχι γραφική πρακτική εναλλακτικής ενημέρωσης. Από κεί και πέρα, η εκτίμηση μου είναι ότι η ωριμότητα που επέρχεται από την καθημερινή του χρήση, θα προσδώσει πολλά στοιχεία πολιτικής στην υπόλοιπη καθημερινή ζωή (έξω δηλαδή από το μπλογκ) των χρηστών του. Πολιτικής που, τουλάχιστον με τους τρόπους που είναι εμφανίζεται στα άλλα μέσα (τύπο, tv, ραδιόφωνο), αφήνει τους περισσότερους μας παγερά αδιάφορους. Αυτό που αξίζει να συγκρατήσει κανείς αυτή τη χρονική στιγμή είναι η δυνατότητα επικοινωνίας και ζύμωσης – και αυτή καθαυτή για μένα συνιστά επανάσταση. Συμφωνώ με τον Άνεμο ότι η υγεία των πολιτικών αιτημάτων κρίνεται μόνο ιστορικά από την κοινωνία και δεν έχουμε κανένα απολύτως λόγο να ανυσηχούμε για την ποικιλία των φωνών και πάσης μαλακίας εμφανίζεται στις οθόνες μας. Αυτή η άναρχη κατάσταση την βρίσκω απολαυστικότατη και υγιέστατη.
Τέλος, επιτρέψτε μου και την αναστροφή της «απειλής» του χαρακτηρισμού των μπλόγκ ως κίνημα από τα ΜΜΕ και τους πολιτικούς, σε πλεονέκτημα. Διότι η καταγεγραμμένη στο γενετικό υλικό των ΜΜΕ και των κομμάτων αρτηριοσκλήρωση, δεν τους επιτρέπει να διαγνώσουν τη δυναμική του νέου μέσου. Κίνημα οι μπλόγκερς (επειδή κατέβασαν 10,000 για τα δάση ή επειδή ο κάθε Αλαβάνος/Γιωργάκης αυτή τη λεξούλα ξέρει να πεί) ρε σύντροφοι των ΜΜΕ; Κίνημα! Καμιά αντίρρηση, αφού μόνο ως τέτοιο μπορείτε να το αντιληφθείτε, ή μάλλον μόνο αυτή του τη διάσταση μπορείτε να συλλάβετε.. Προβάλλοντας την –και παρά τους κραδασμούς που προκαλείτε στο «εσωτερικό» των κοινοτήτων του (η παρούσα συζήτηση είναι τέτοιος υγιέστατος μετασεισμός), αυτό που τελικά καταφέρνετε είναι να ενδυναμώσετε την αυτογνωσία του, να το μετατρέψετε από μέσο άμυνας (η κραυγή των μπλόγκερ που δεν έχουν που αλλού να ακουστούν είναι άμεσα ή έμμεσα έκδηλη στα κείμενα των πόστς) σε επιθετικό τέρας που απειλεί τη ροή της πληροφορίας που ελέγχετε. Ας μην ανυσηχούμε για τον εφήμερο και άναρχο χαρακτήρα του: αυτό που ξεπερνά οποιαδήποτε εφήμερη τοποθέτηση, πληροφορία, αίτημα, είναι η διαδικασία, η συνήθεια αν θέλετε, της ύπαρξης της εναλλακτικής τοποθέτησης, πληροφορίας, αιτήματος. Κίνημα ως κίνηση (<-κυριολεκτικά) λόγου είναι τα μπλόγκς. Κίνημα όπως κανείς δεν το ένιωσε και δεν το αντιλήφθηκε ποτέ πριν – όχι ρε φίλε Άνεμε, τα τηλέφωνα ποτέ δεν επέτρεψαν τέτοια έκθεση απόψεων ειδικά σε άγνωστους παραλήπτες (εξαιρώ τα απίθανα προεκλογικά sms των υποψηφίων!), κι ας συμφωνώ αρκετά με όσα λες για το ότι άλλαξαν τον τρόπο που εργαζόμαστε και επικοινωνούμε.
Μανώλη, η αλλαγή Παραδείγματος για μένα είναι γεγονός – θα σε προέτρεπα πάντως να μην φορτίζεις το παράδειγμα με «ιστορικές ευκαιρίες» (γιατί φοβάμαι ότι θα σε απογοητεύσει) και να συνεχίσεις απλά και δυναμικά την προσπάθεια που κάνεις για περισσότερους χώρους και μορφές διαλόγου με ουσιαστικό περιεχόμενο.
Το διαδίκτυο πρέπει να είναι μη-κρατικό (ας είναι οτιδήποτε άλλο) για να εξασφαλιστεί η ελευθερία του. Ένα δημόσιο αγαθό πρέπει να είναι μη-κρατικό για μη το υπερκαταναλώνουμε, για να μη το βρωμίζουμε, για να το προστατεύουμε (τουλάχιστον οι «ιδιοκτήτες» του), για να το βελτιώνουμε, για να το μετεξελίσουμε, για να μη μας εκβιάζουν κάποιοι καρεκλοκένταυροι οτι θα μας το περιορίσουν «αν δεν προσέχουμε».
Για σκεφτείτε: Σε κάθε «δημόσιο» αγαθό κάπως έτσι δε λειτουργεί το σύστημα; Νερό, παιδεία, θάλασσα, δάση ……
Όσο για την μπολκόσφαιρα, σαφέστα αποτελεί την πεμπτουσία της ατομικής παρέμβασης (ιδιωτικής) στην ελεύθερη μεταφορά γνώσης, άποψης και πληροφόρισης σε ευρύτερα κοινά.
Προσωπικά πιστεύω οτι είναι και Μ(Μ)Ε, από τη στιγμή που ο καθένας (ώς δέκτης) έχει δικαίωμα και δυνατότητα να το επιλέγει για να το χρησιμοποιήσει ως μέσο ενημέρωσης.
Οι bloggers μπορούν να γίνουν κίνηση, να κάνουν οτιδήποτε θέλουν συλλογικά, όταν ο καθένας (μας) επιλέξει να συμμετέχει σε κάτι.
Εχουν ήδη γίνει (κάποιοι απ’ αυτούς) ακόμη και κόμμα (η φιλελεύθερη συμμαχία). Απλά είναι το μέσο να φέρει κοντά ανθρώπους με ίδιες ιδέες ευκολότερα, ταχύτερα και αμεσότερα.
Άνεμε,
το Διαδίκτυο συνιστά κατά τη γνώμη μου μείζον πολιτισμικό και κοινωνικό γεγονός εφάμιλλο μ’ εκείνο της ανακάλυψης της τυπογραφίας. Πολλά απ’ τα ζητήματα που θίγουμε εμείς σήμερα έχουν τεθεί υπό άλλους όρους σε προηγούμενα ιστορικά παραδείγματα. Υπ’ αυτή την έννοια, κι εδώ απαντώ και στην τελευταία παραίνεση του mao, τα ιστολόγια συνιστούν ιστορικές ευκαιρίες, όπως ιστορική ευκαιρία υπήρξε η τυπογραφία ή ο κινηματογράφος κ.λπ. Μη μου πεις ότι η ανακάλυψη της τυπογραφίας, ή του κινηματογράφου, δεν επέφερε τεράστιες κοινωνικές, οικονομικές και πολιτισμικές αλλαγές. Η ιστορική ευκαιρία βέβαια διαβάζεται αμφίσημα, ως ευκαιρία των φιλελεύθερων για ακόμη περισσότερη αποκκέντρωση, των σοσιαλδημοκρατών για περισσότερο κράτος και πάει λέγοντας. Αυτό που θέτω εγώ στο τραπέζι είναι απλά μια δημοκρατική διαδικασία. Δε μίλησα για φωτισμένη πρωτοπορία, δε μίλησα για καθαρές ιδέες ή φυλές. Αν θέλεις να σχετικοποιείς τα πάντα, τί να πώ; Η υγεία μπορεί κι αυτή να διαβαστεί αμφίσημα, ωστόσο, μπορεί να προσδιοριστεί με όρους κάπως πιο αντικειμενικούς. Αυτός που έχει καρκίνο φερ’ ειπείν δεν είναι υιγής. Συμφωνώ ότι πάντοτε θα διαφεύγει κάτι, αλλά αυτό το καταραμένο απόθεμα τελικά είναι αναπόφευκτο. Αντίθετα όμως, δεν φοβάμαι τη γνήσια δημοκρατική διαδικασία. Και η γνήσια δημοκρατική διαδικασία δε νομίζω ότι μπορεί να διαβαστεί πολύ αμφίσημα. Επαναλαμβάνω ότι τα ιστολόγια μπορούν να αποτρέψουν τις φωτισμένες πρωτοπορίες, με τρόπο που δε θα μπορούσε ένα Μέσο σαν την τηλεόραση. Γνωρίζοντας ότι έχεις διαβάσει το βιβλίο μου για τα ιστολόγια, δε μπορώ να πιστέψω ότι θεωρείς πως τα υπερτιμώ. Νομίζω ότι αγωνίζομαι να τα αναλύσω και μαζί να συμμετάσχω στη σύνθεσή τους. Αν δεν τα καταφέρνω πολύ καλά, λυπάμαι.
Μάο,
Το σχόλιό σου είναι πολύ εποικοδομητικό γιατί κάνει κάτι πολύ χρήσιμο:συνθέτει. Είναι πολύ σπάνιο αυτό εδώ. Κι επιπλέον, επιχειρεί να διατυπώσει εκ νέου τις θέσεις. Θεωρώ ότι αυτό οφείλουμ να κάνουμε με το διάλογο, να αμφισβητούμε ακόμα και τις δικές μας προτάσεις, αφού τις βλέπουμε διατυπωμένες από άλλους. Να τις εξελίσσουμε, να τις βασανίζουμε. Όσο για τις ιστορικές ευκαιρίες ελπίζω να απάντησα: η διατύπωσή μου μοιάζει με την κυριολεξία της δικής σου έννοιας στη λέξη κίνημα των μπλογκ. Ωστόσο, έχεις δίκιο να την ταυτίζεις με κάτι αποκρουστικό. Το αίτημα περί δωρεάν Διαδικτύου θα το θέσω στο αμέσως επόμενο ποστ.
Καραμήτρο, Πιστεύεις ότι βρωμίζουμε το νερό γιατί είναι δωρεάν, ή γιατί δεν ελέγχουμε το κράτος που το εκμεταλλεύεται και διαρκώς το ευτελίζει προκειμένου να το ιδιωτικοποιήσει και αυτό; Το ερώτημα είναι ρητορικό, αλλά μ’ ενδιαφέρει η άποψή σου περί δημόσιου και ιδιωτικού. Αλλά καλύτερα θα ήθελα την άποψή σου στο επόμενο ποστ για το αίτημα περί δωρεάν Διαδικτύου.
Ο προβληματισμός που τίθεται σχετικά με την κινηματική η μη λειτουργία των μπλόγγερς δεν έχει περιεχόμενο με βάση τα ελληνικά διαδικτυακά δεδομένα και με την μέχρι τώρα εμπειρία.
Θέματα των μπλόγγερς έγιναν γνωστά στο ευρύτερο κοινό μόλις πέρασαν το κατώφλι των ΜΜΕ.
Μεγαλύτερη δύναμη έχουν τα μηνύματα των κινητών τηλεφώνων παρά τα μηνύματα των μπλόγγς.
Το πασοκ με τον γαπ αποπειράθηκε να χρησιμοποιήσει την διαδικτυακή τεχνολογία-κυρίως με ε-μαιλς και βίντεο-αλλά στην πράξη η απόπειρα αυτή αποδεικνύεται ατελέσφορη στο ευρύ κοινό.
Τα τεράστια κονδύλια που δαπανώνται -3ο και 4ο κπλαίσιο-ουσιαστικά αποτελούν επιχορήγηση δημιουργίας εικονικών έργων-ως συνήθως-παρά την διεύρυνση της άριθμητικής βάσης του διδικτύου.
Κατά συνέπεια είναι πρώιμο να συζητάμε για κίνημα η οτιδήποτε παρεμφερές.
Απλώς ο καθένας μας κάνει το κέφι του σε μια εικονική κοινότητα η οποία στηρίζεται εν πολλοίς στην ανωνυμία.
Γίνεται διακίνηση πληροφοριών ,σχολίων,ιδεών κλπ αλλά όλα αυτά αφορούν σε έναν κλειστό κύκλο ανθρώπων πολλαπλασιαζομένων-ενδεχόμενα-επι το ατομικό περιβάλλον τους.
Η ΜΑΓΕΙΑ του μπλόγκ έγκειται στο ότι έχει την μορφή που έχει σήμερα.
Το μέλλον είναι βέβαια ανοικτό για να δείξει την εξέλιξη.
Δεν βλέπω πώς οι bloggers μπορούν να μπουν όλοι σε ένα τσουβάλι και να αποτελέσουν κίνημα. Δηλαδή, τι, έχουν όλοι τις ίδιες απόψεις; Συμφωνούν στο τι θα πρέπει να γίνει για τη χώρα; Εκτός κι αν το κίνημα αναφέρεται σε κίνημα διαλόγου, ενημέρωσης, ακόμα και εσωτερικής αναζήτησης. Τότε ναι, οι bloggers θα μπορούσαν να είναι κίνημα δημοκρατίας, αλλά χωρίς στενούς πολιτικούς δεσμούς. Με αφορμή την πρωτοβουλία να ποστάρουν όλοι οι bloggers για το περιβάλλον στις 15 Οκτωβρίου σχολιάζω κι εγώ την αξία τέτοιων «κινηματικών» κινήσεων εδώ.
@μανώλη (περί μη-κρατισμού)
Το κράτος είναι η κυρίως γραφειοκρατία και λιγότερο οι πολιτικοί. Σκοπό της δεν έχουν, ούτε θα έχουν ποτέ, κάτι που θα τους καταργήσει. Πρόκειται ποτέ ο αμερικάνος στρατηγός να επιτρέψει σε οποιονδήποτε πρόεδρο να μην κάνει πόλεμο; Γιατί να ιδιωτικοποιούν αφού μετά δεν θα έχουν σκοπό και δυνατότητα ύπαρξης;
(περί κινήματος συνέχεια)
Οι bloggers μπορούν εύκολα να περάσουν από την ατομικότητα στη συλλογικότητα εφόσον ορισμένοι με ίδια θεώρηση πραγμάτων, αποφασίσουν να επικεντρωθούν σε ταυτόσημους στόχους. Παράδειγμα, η κομματική παρέμβαση φιλελεύθερων και ελευθεριακών μέσω της ΦΙΣ, συγκεντρώσεις για τα καμμένα (οι ακαπέλωτες αρχικές), διάφορες κινήσεις για την προστασία των ατομικών δικαιωμάτων ή των ζώων κλπ.
Όσο όμως κάποιοι (ίσως κι εσύ μανώλη) συζητούν και προκρίνουν τη μαζικότητα ή τη μαζικοποίηση έναντι της ατομικότητας και της διαφορετικότητας, τότε πέφτουμε στη μαύρη τρύπα του ανέφικτου, μίλια μακριά (και πέρα) από την ουτοπία.
Γρουσούζη! χαχαχαα
Καραμήτρο, η συλλογικότητα για ‘μένα, ευτυχώς και για άλλους, είναι αίτημα. Πιστεύεις ότι κρίσεις όπως η περιβαλλοντική μπορούν να αντιμετωπιστούν με την ατομική δράση και μόνο; Πολλοί κατηγορούν όσους ανησυχούν, ως ουτιπιστές, το αποτέλεσμα; Δε γίνεται τίποα.
Αριστοφάνη, κατά τη γνώμη μου η Blog Action Day έχει τα χαρακτηριστικά μιας μονοθεματικής κίνησης, που περισσότερ ενδιαφέρεται στη δημιουργία θέματος στα ΜΜΕ. Κάτι σα μια διαφήμιση κοινωνικού περιεχομένου, που οικειοποιείται την φωνή κάποιων μπλόγκερ, προκειμένου να επιστήσει την προσοχή των πολιτών σ’ ένα καυτό ζήτημα. Μετά όμως τί γίνεται;
Underinformation, Η μαγεία της μπλογκόσφαιρας μάλλον σχετίζεται μ’ αυτό που λέτε στην τελευταία σας πρόταση, στο ότι δηλαδή είναι ανοιχτή.
chaka, τα ‘λεγα εγώ… 😉
Μπορεί το μέσο να διαφέρει στη φύση του από άλλα (π.χ. κινητά τηλέφωνα) και να παρέχει τη δυνατότητα ελεύθερης και δωρεάν διαδραστικής επικοινωνίας, αυτό όμως απλά το καθιστά άλλο ένα εργαλείο. Όπως επισημαίνεις κι εσύ, ένα εργαλείο μπορεί να χρησιμοποιηθεί με πολλούς τρόπους και να εξυπηρετήσει διαμετρικά αντίθετες ιδεολογίες. Εκτός αν φτάσουμε σε ένα καθεστώς όπου απαιτείται πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων για να ανοίξει κάποιος blog (πράγμα το οποίο πέρα από απευκταίο δείχνει να είναι και ανέφικτο), κανείς δε μπορεί να τσουβαλιάζει τους χρήστες του εργαλείου κάτω από μια κοινή ταμπέλα (π.χ. κίνημα). Ωστόσο, ένα χρήσιμο εργαλείο μπορεί να συμβάλλει (και ήδη έχει σε έναν βαθμό) στην οργάνωση κινητοποιήσεων, δράσεων, συλλογικοτήτων, κλπ. Χωρίς τα blogs δεν θα είχε υπάρξει «συγκέντρωση με τα μαύρα». Αυτό όμως δε σημαίνει ούτε ότι όσοι συμμετείχαν ήταν bloggers, ούτε ότι μια τέτοια κινητοποίηση εκφράζει το σύνολο (ή έστω την πλειοψηφία) των χρηστών του νέου μέσου.
Στο μέλλον (το άμεσο τουλάχιστον, γιατί σε λίγα χρόνια θα δούμε όντως τα blogs να ενσωματώνονται σε μία ευρύτερη πλατφόρμα ενημέρωσης, ψυχαγωγίας, κλπ), αυτό που μετράει είναι να αξιοποιηθούν οι δυνατότητες του εργαλείου και όχι να προσπαθούμε να βγάλουμε αυθαίρετα συμπεράσματα για το τι ψηφίζουν ή πιστεύουν οι χρήστες του. Στο κάτω-κάτω, μην ξεχνάμε ότι τα περισσότερα blogs στην Ελλάδα (και όχι μόνον) ασχολούνται από καθόλου έως ελάχιστα με πολιτικά ζητήματα και διεκδικήσεις. Άρα κακώς δίνουμε βάρος στους ίδιους τους bloggers. Για άλλη μια φορά, «το μέσο είναι το μήνυμα».
Μανώλη, τη συλλογική δράση προτείνω κι εγώ αλλά μέσα από αποδοχή της διαφορετικότητας κι οχι μια ομοιομορφία της μαζικότητας. Η κινητήρια δύναμη πρέπει να είναι η διαφορά κι ο στόχος συγκεκριμένος. Ο δρόμος (προς το στόχο) είναι κάτι που η σύνθεση θα τον διαμορφώσει. Η ατομική δράση του blogger είναι η συμμετοχή στη σύνθεση. Η ουτοπία είναι ο σκοπός. Πρέπει όμως να μην ξεχνάμε ποτέ οτι η συμμετοχή είναι προσωπική επιλογή και δε μπορούμε να μιλάμε για κινήματα χωρίς αποδοχή από τους συμμετέχοντες.
Η έκφραση στο blogging είναι σημαντική όταν είναι μοναδική. Η μοναδικότητα είναι δύναμη στο διαδίκτυο. Η ομαδικότητα δεν αξίζει τόσο, όσο το να ακούγονται/διαβάζονται πολλές μοναδικές «φωνές» να εκφράζονται με ιδιαίτερο τρόπο καθεμιά για τα διάφορα ζητήματα. Αυτό ενοχλεί την εξουσία, επειδή τις ομάδες κάθε τύπου βρίσκει τρόπο να τις ελέγξει -δυνητικά. Πού να πιάσει έναν έναν ξεχωριστά…
..και.. οι «φωνές» αυτές ακούγονται ξέρεις..
Επίσης, νομίζω (γνώμη μου) ότι οι διαμαρτυρίες χρειάζονται μεν, αλλά οι θέσεις/προτάσεις για την αντιμετώπιση ζητημάτων έχουν μεγαλύτερη αξία. Ιδέες λείπουν. Ισως βρισκόμαστε ακόμα στο αρχικό στάδιο της αναγνώρισης και του εντοπισμού των προβλημάτων, οπότε, οι ιδέες έπονται…
Ενδιαφέρουσα η κουβέντα και οι απόψεις σας που διάβασα, παιδιά, Οι bloger , όλοι δηλ. δεν είναι και δεν θα μπορούσαν να είναι κίνημα.
Όπως ήδη ειπώθηκε τα blogs και το νετ γενικά, ξεκάθαρα αποτελούν εργαλεία που έχουν τη δυναμική να συνεισφέρουν στην άρθρωση πολιτικού διαλόγου, στην οργάνωση ομάδων και κινητοποιήσεων. Το θέμα είναι πως θα αποτελέσουν κίνητρο για την ανάμειξη στην πολιτική όλο και περισσότερων άτομων. Θεωρώ ότι η προσωπική έκφραση, η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ ατόμων και ομάδων αν και δεν είναι πανάκια μόνο να προσφέρουν έχουν…