Τα Ελληνικά ηλεκτρονικά Media έχουν επιβάλλει στο παγκόσμιο τοπίο της ενημέρωσης πολλές καινοτομίες. Μια απ’ αυτές είναι τα πάνελ που κάνουν LIVE ρεπορτάζ.
Η πορεία της υγείας του αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου έχει γίνει μια λαϊκή αφήγηση στην οποία πρωταγωνιστούν γιατροί, ιερείς, επικοινωνιολόγοι, πολιτικοί και φυσικά δημοσιογράφοι, αυτοί οι μεταμοντέρνοι αφηγητές των σύγχρονων παραμυθιών που τοποθετούν σε κάθε σπίτι το σπόρο της αμφιβολίας αυτοσχεδιάζοντας διάφορες εκδοχές του μύθου, και αφηνιάζουν όταν έρθει στην επικαιρότητα ένα τέτοιας βαρύτητας γεγονός. «Μήπως δε μας τα λένε όλα;», «μήπως δεν έπρεπε ο άρρωστος να υποβληθεί σε εγχείριση;», «μήπως οι γιατροί δεν ήταν κατάλληλοι;», «μήπως το περιβάλλον του αρρώστου τοχ χειραγωγεί;», «μήπως ετοιμάζονται ήδη όσοι εποφθαλμιούν το αξίωμά του;». Τα δημοσιογραφικά ερωτήματα, που υποτίθεται ότι απασχολούν τον «απλό πολίτη», είναι αμείλικτα κι ωμά.
Το πλέον υποκριτικό ωστόσο, είναι το διαρκές κλείσιμο του ματιού της τηλεόρασης στον τηλεθεατή σε ζωντανή πάντα μετάδοση. Εδώ, μπορεί να μιλάμε επί ώρες για τον αρχιεπίσκοπο, να ανατέμνουμε λεπτό προς λεπτό το χειρουργείο, τις μεθόδους και τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν, αλλά το βέβαιο δεν το λέμε. Οι αμφιβολίες πουλάνε καλύτερα. Οι τηλεοπτικοί σταρ προτιμούν να μην κάνουν τις αυτονόητες ερωτήσεις, και καλά κάνουν, από σεβασμό στο πρόσωπο του ασθενή, αλλά ο σεβασμός τους εξαντλείται εκεί. Η τηλεοπτική παρέα προτιμά να μιλά για θαύματα και να κλείνει διαρκώς το μάτι στους θεατές. Βέβαια, η λαϊκή φαντασία οργιάζει. Η κατάσταση του αρχιεπισκόπου είναι πράγματι πολύ κρίσιμη, το θέμα είναι μείζον εφόσον πρόκειται για τον επικεφαλής της εκκλησίας, ωστόσο υπάρχουν και όρια σ’ αυτό τον αγώνα δρόμου, που επιβραβεύει εκείνον που θα κατεβάσει τον πήχη πιο χαμηλά. Η απαξία της ανθρώπινης ζωής και αξιοπρέπειας θριαμβεύει καθημερινά στην ελληνική τηλεόραση, αλλά με γεγονότα σαν και αυτό της ασθένειας του αρχιεπισκόπου τα κανάλια πραγματικά ξεφεύγουν από κάθε έννοια δεοντολογίας. Εν πάση περιπτώσει υπάρχει το ιατρικό απόρρητο και ο σεβασμός της ιδιωτικής ζωής. Τα Μέσα, όσο εύκολα καταπατούν κανόνες όταν πρόκειται για απλούς πολίτες, τόσο και με ακόμα μεγαλύτερη σφοδρότητα, ασελγούν πάνω στα «δημόσια πρόσωπα».
Η αυτονόητη σύσταση πάνελ για κάθε γεγονός, δείχνει ότι στην τηλεόραση οι δημοσιογράφοι και τα επιτελεία λειτουργούν με τον αυτόματο πιλότο. Το πρώτο θέμα, όποιο κι αν είναι αυτό, ό,τι βαρύτητα κι αν έχει, οφείλει να συγκροτεί πάνελ και πολυπληθή παράθυρα. Ακόμα κι αν δεν υπάρχει λόγος για πάνελ, το πάνελ θα δημιουργηθεί.
Η προχθεσινή εκπομπή για παράδειγμα του κυρίου Πρετεντέρη στο Mega Channel, είναι το ελάχιστο παράδειγμα της προχειρότητας με την οποία αντιμετωπίζεται η δημοσιογραφία σήμερα. Την επόμενη ημέρα σχεδόν όλα τα κανάλια έσπευσαν να επικυρώσουν την αποκάλυψη του κ. Πρετεντέρη, κάνοντας πρώτο θέμα το γιατρό που δεν επιθυμούσε να γίνει η μεταμόσχευση ήπατος στον αρχιεπίσκοπο. Το τηλεπάρτυ μόλις άρχισε. Μερικά ασφαλή συμπεράσματα που μπορούν να βγουν απ’ την εν λόγω (πρωτοπόρα) εκπομπή είναι ότι ένας γιατρός που λέει κατόπιν εορτής «δε με άκουσαν και προχώρησαν άμεσα σε μεταμόσχευση», δε μπορεί να παρουσιάζεται ως μείζον θέμα που ακυρώνει κάθε άλλο επιχείρημα. Επιπλέον, ο αντίλογος των ιατρών που ανέλαβαν τελικά τον ασθενή έχει μεγαλύτερη βαρύτητα και θα έπρεπε απ’ την πρώτη στιγμή να παρουσιάζεται με καθαρότητα και κυρίως χωρίς μομφή σε ζωντανό χρόνο. Τέλος, σε καμία επιστημονική κοινότητα δεν υπάρχει ομοφωνία. Η ομοφωνία δεν είναι καν ζητούμενη στην επιστήμη. Μια θεωρία ή μια πρακτική που ισχύει σήμερα μπορεί αύριο ή και σήμερα ακόμα να αμφισβητηθεί. Επομένως, εδώ που μιλάμε εκ του αποτελέσματος, και πάλι δε μπορούμε να αποδείξουμε ότι αν είχε ακολουθηθεί η πρόταση του άλλου γιατρού, ο ασθενής θα θεραπευόταν. Με λίγα λόγια οι λεπτομέρειες που μαθαίνουμε, θα μπορούσαν να αναμεταδοθούν σε μια απλή πρόταση επιγραμματικά «Ο αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος υποβλήθηκε σε πολύωρη εγχείριση, κατά την οποία στάθηκε αδύνατη η μεταμόσχευση ήπατος, καθώς βρέθηκαν μεταστάσεις στην κοιλιακή χώρα, οι οποίες δεν είχαν διαγνωστεί και δεν είχαν θεραπευτεί λόγω της δυσμενούς υγείας του ασθενούς σε πολλά επίπεδα». Όλα τα άλλα είναι αφηγήσεις που ερεθίζουν την φαντασία όλων. Κι αν υπάρχουν υπόνοιες για λάθη ή παραλείψεις, αυτές πρέπει να ερευνηθούν, κάτι που ποτέ στην ιστορία του Τύπου δεν έχει γίνει LIVE απ’ το στούντιο.
Η ευχή θα ήταν τέτοια γεγονότα, όπου χάνεται εντελώς το μέτρο και τα κυρίαρχα Μέσα κανιβαλίζουν ασύστολα ξεπερνώντας κάθε δεοντολογία, να αποτελέσουν αφορμή για επανεξέταση παγιωμένων πρακτικών που δεν ωφελούν τελικά σε τίποτα. Η παγκόσμια πατέντα του καθημερινού Live ρεπορτάζ οφείλει μαζί με τα παράθυρα να γίνουν αφορμές ώστε να επαναπροσδιοριστεί ολόκληρη η δομή της παρουσίασης των ειδήσεων και των ενημερωτικών εκπομπών. Γιατί το τηλεοπτικό κοινό έχει μετατραπεί σε καταναλωτικό κοινό λαϊκών θεαμάτων που ξεθωριάζουν τα όρια μεταξύ είδησης, έρευνας, γνώμης, συνωμοσιολογίας και μυθοπλασίας. Κι αυτό δε μπορεί να είναι παρά μια δυσοίωνη εξέλιξη.