Το επικείμενο τέλος του 2007 με φέρνει αντιμέτωπο με μια διάθεση απολογισμού των διαδικτυακών «πεπραγμένων». Καθώς το βιβλίο μου κυκλοφόρησε μέσα σ’ αυτό το έτος και η εμπλοκή μου στα blog εξαιτίας της έκδοσής του υπήρξε ακόμα πιο ενεργή, κρίνω σκόπιμο να γράψω δυο τρία σχόλια για το 2007. Νομίζω ότι η χρονιά αυτή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί γενικότερα μια χρονιά των blog, αφού τα παραδοσιακά Μέσα της χώρας μας αφιέρωσαν εκτεταμένο χώρο στην περιγραφή του φαινομένου, αλλά και το ίδιο το Μέσο έλαβε διαστάσεις «επιδημίας». Βεβαίως, το περιοδικό TIME είχε σπεύσει ήδη απ’ την αρχή του 2007, να ανακηρύξει πρόσωπο της προηγούμενης χρονιάς τους απλούς χρήστες του Διαδίκτυου, αλλά παρατηρώ ότι μολονότι αργοπορημένοι, οι έλληνες χρήστες σε αρκετές στιγμές χρησιμοποιήσαμε το Μέσο με πρωτότυπο και καινοτόμο τρόπο.

Κάπου διάβασα πρόσφατα ότι στην Ελλάδα είμαστε ικανοί μόνο να παρακολουθούμε με καθυστέρηση τις επαναστάσεις του εξωτερικού, κάτι με το οποίο δε συμφωνώ καθόλου. Στην χώρα μας τη μεγάλη αίσθηση δεν την έκαναν ούτε τα πολιτικά ιστολόγια ούτε και τα αμιγώς κοινωνικά. Αυτό κάτι λέει για τους κατοίκους της χώρας, αλλά και για τους χρήστες της, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι δεν προκαλούνται επαναστάσεις και ανατροπές ανάμεσα στους πολίτες αυτής της χώρας. Η αλήθεια είναι ότι σε μεγάλο βαθμό το περιβάλλον σ’ αυτή την χώρα όχι μόνο δεν ευνοεί την καινοτομία, αλλά κι όταν αυτή επιμένει να δημιουργηθεί, συχνά καταπνίγεται σ’ όποιο στάδιο κι αν βρίσκεται. Απόδειξη αυτού είναι τα ίδια τα Μέσα, που περιθωριοποιούν καθετί νέο και ζωντανό, αφού πρώτα το έχουν οικειοποιηθεί και το έχουν απομυζήσει. Τα παραδοσιακά Μέσα, αναφορικά τουλάχιστον με τα ιστολόγια, παίζουν έναν κυριαρχικό ρόλο απέναντι στα Νέα Μέσα, σε βαθμό που διαστρεβλώνουν εντελώς τη δυναμική τους, και βέβαια τη μειώνουν ως μια ακόμα παροδική μόδα. Αλλά η πρόθεση αυτής της ανάρτησης είναι αντί ενός απολογισμού να μιλήσω για την αίσθηση που μου αφήνει η χρονιά που απέρχεται σε σχέση με τα ιστολόγια και το ιστολογείν.

Αρχικά, να εμπλουτίσω την άποψη που έκφρασα στο βιβλίο μιλώντας για κυριαρχία της διασκέδασης στην ελληνική μπλογκόσφαιρα. Πιστεύω ότι το blog της Αμαλίας Καλυβίνου, οι κινητοποιήσεις για τις πυρκαγιές του καλοκαιριού καθώς οι G700, μας δείχνουν ξεκάθαρα ότι στην Ελλάδα, εκτός απ’ το πεδίο της διασκέδασης, μεγάλο μέρος της δημοφιλίας αξιώνεται απ’ τα καταγγελτικά Μέσα. Προς επίρρωση αυτού, τα δεκάδες ιστολόγια καταγγελίας τα οποία φορούν ενίοτε και το μανδύα του ρεπορτάζ «δημοσιογραφίας των πολιτών», κι αποκτούν συνεχώς αυξανόμενο κύρος στις δημόσιες συζητήσεις. Στη χώρα ο άμεσα καταγγελτικός χαρακτήρας ενός Μέσου είναι συνθήκη ικανή για να το κάνει δημοφιλές κι αυτό έγινε ακόμα πιο ξεκάθαρο στις περιπτώσεις ιστολογίων που κινούνται διαρκώς στα όρια της δεοντολογίας. Φαίνεται ότι ο ψύχραιμος λόγος, η ανάλυση, η εμβάθυνση δεν είναι απαραίτητα στοιχεία για μια λαϊκή δημοσιογραφία. Εδώ η τελευταία είναι συνυφασμένη με τα ουρλιαχτά, τις ατάκες, με το κίτρινο και συχνά με το ροζ. Σ’ αυτό πράγματι δεν καινοτομούμε. Όμως στις περιπτώσεις που προανέφερα, και κυρίως στους G700 είδαμε νέους ανθρώπους γύρω στα 30 να δημιουργούν συλλογικότητες στη βάση αιτημάτων, εκεί που νομίζαμε ότι οι ηλικίες αυτές τελούσαν συλλογικά εν υπνώσει.

Έχω ξαναγράψει ότι το στοίχημα των ιστολογίων για εμένα είναι το αν θα καταφέρουν να αρθρώσουν έναν καινούργιο λόγο. Το 2007 σε αρκετές περιπτώσεις αυτό έγινε με μεγάλη επιτυχία, κάτι που είναι πραγματικά πολύ ελπιδοφόρο. Την ίδια στιγμή οι αντίρροπες δυνάμεις που κρατούν τα πράγματα στην Ελλάδα χαμηλά, εργάζονται συστηματικά προκειμένου να μην αλλάξει τίποτα. Ευτυχώς, η μάχη είναι ανοικτή και παρ’ όλο που οτιδήποτε καινούργιο εδώ αντιμετωπίζεται με καχυποψία και φόβο, είναι αρκετοί οι ημεδαποί χρήστες που επιμένουν να εξερευνούν τα Νέα Μέσα με ενθουσιασμό αλλά και σκέψη.

Όμως μια ακόμα απ’ τις μεγάλες υποσχέσεις του ιστολογείν είναι η δυνατότητα διενέργειας διαλόγων. Τα ιστολόγια είναι μια μεγάλη ευκαιρία για όλους μας να μάθουμε να ακούμε, να διαβάζουμε, να μιλάμε, να συζητάμε. Πιστεύω ότι τη χρονιά που φεύγει η ελληνική μπογκόσφαιρα έλαβε τα πρώτα μαθήματά της, ως αυτοδίδακτη είναι αλήθεια. Οι έλληνες ιστολόγοι επιχείρησαν να αρθρώσουν τη διαφορά τους, όχι επιτυχημένα πάντα, να εκφραστούν, να διαδηλώσουν, να φωνάξουν, να συζητήσουν. Το Μέσο ανακαλύφθηκε, το εργαλείο εξερευνάται. Η πλειοψηφία επαναλαμβάνει συμπεριφορές και γνώμες που έχει διδαχτεί απ’ τα παραδοσιακά Μέσα, και οι μειοψηφίες πειραματίζονται με νέες μορφές και νέα περιεχόμενα. Το παιχνίδι έχει ξεκινήσει.

Σαν αποτέλεσμα, η γεύση απ’ αυτό τον καινούργιο πλούτο δημόσιου λόγου είναι ανάμικτη. Μολονότι οι εκτροπές είναι αρκετές, οι ευκαιρίες εξακολουθούν να υπάρχουν. Γιατί μπορεί ο τόνος να δίνεται απ’ τους προκλητικούς, αλλά η ουσιαστική δουλειά γίνεται απ’ τους υπομονετικούς. Το ιστολογείν είναι εκτός των άλλων και μια άσκηση στην ανακάλυψη του –συλλογικού και ατομικού- εαυτού μας. Δεν είναι και λίγο αυτό στο μέσον μιας εποχής που για να νιώσεις το κρύο πρέπει να το ακούσεις στο δελτίο των 8.