Σήμερα δεν απεργούν μόνο οι έλληνες δημοσιογράφοι. Οι γάλλοι δημοσιογράφοι της δημόσιας τηλεόρασης απεργούν για ένα εντελώς διαφορετικό λόγο. Εκείνοι δεν ανησυχούν για το ασφαλιστικό τους, αλλά για την αιφνιδιαστική απόφαση του προέδρου Νικολά Σαρκοζί, να απαγορεύσει απ’ την 1η Ιανουαρίου 2009 τη διαφήμιση στα κρατικά κανάλια. Ειρήσθω εν παρόδω, το μέτρο αυτό ήταν ένα «ουτοπικό» όνειρο του γαλλικού σοσιαλιστικού κόμματος (PS), το οποίο σύμφωνα με τη Le Monde, επιχειρήθηκε δύο φορές ανεπιτυχώς να υιοθετηθεί όταν ακόμα οι σοσιαλιστές βρίσκονταν στην εξουσία.

Οι πρώτες αντιδράσεις για το μέτρο έρχονται απ’ τους εργαζόμενους, αλλά κι απ’ την αντιπολίτευση, δηλαδή τους σοσιαλιστές, οι οποίοι πιστεύουν ότι η απαγόρευση της διαφήμισης στα κρατικά Μέσα, ευνοεί τελικά τα ιδιωτικά κανάλια, και ειδικότερα τον φίλο του Σαρκοζί, και ιδιοκτήτη του δημοφιλούς καναλιού TF1, Martin Bouygues. Τα 800 εκ. € που θα χάσει η δημόσια τηλεόραση, θα καλυφθούν από νέους φόρους που θα επιβληθούν στην κινητή τηλεφωνία και στις συνδέσεις του Διαδικτύου. Δεδομένου ότι ο Bouygues είναι ιδιοκτήτης και μιας μεγάλης εταιρείας τηλεπικοινωνιών, θα έχει και κάποιες απώλειες, σαρκάζουν οι αντίπαλοι του Σαρκοζί.

Ωστόσο το μέτρο παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον. Στη Γαλλία, κι όχι μόνο βέβαια, η διαφήμιση έχει αναδειχθεί σε πέμπτη εξουσία. Διαφημιστές και διαφημιζόμενοι καταλήγουν να υπαγορεύουν το περιεχόμενο των Μέσων, σε βαθμό που είναι πολύ δύσκολο πια για κάποιον ανυποψίαστο να ξεχωρίσει τί απ’ αυτό που βλέπει στην τηλεόραση είναι είδηση και τί διαφήμιση. Ο περιορισμός της διαφήμισης απ’ τα κρατικά Μέσα, έχει αναμφίβολα οφέλη, ως προς την ανεξαρτησία του περιεχομένου από εμπορικές υποβολές. Όμως είναι γνωστό ότι τα κρατικά Μέσα είναι ευάλωτα σε άλλου είδους υποβολών, πιο πολιτικών σ’ αυτή την περίπτωση. Το αγγλικό BBC είναι ένα παράδειγμα δημόσιου Μέσου που έχει επιδείξει κατά καιρούς μεγάλες νίκες σ’ αυτό τον τομέα, αλλά ο κανόνας, για τα κρατικά Μέσα του πλανήτη, είναι να ακολουθούν άλλοτε περισσότερο κι άλλοτε λιγότερο πιστά τις κυβερνητικές γραμμές.

Η απαγκίστρωση των δημόσιων Μέσων απ’ τη διαφήμιση τα καθιστά τουλάχιστον ανεξάρτητα απ’ την τυραννία της «αγοράς» και της διαφημιστικής ιδεολογίας. Μ’ αυτή την έννοια, δε θα αποφασίζει πια η λεγόμενη αγορά, ή ακριβέστερα οι διαφημιστές και οι διαφημιζόμενοι, αν μια εκπομπή θα εγκριθεί ή θα απορριφθεί. Οι συντακτικές ομάδες, οι δημοσιογράφοι, οι δημιουργοί και οι διευθυντές θα αποκτήσουν ξανά τον έλεγχο του περιεχομένου, κάτι που δεν είναι απαραίτητα δυσοίωνο, αν βέβαια συνοδευτεί από πολυφωνικές λογικές και ανοίγματα στην κοινωνία. Η δημόσια τηλεόραση, ως δημόσιο αγαθό, μιας και χρηματοδοτείται απευθείας απ’ τους πολίτες, δεν έχει κανέναν λόγο να αποτελεί όχημα για την προώθηση προϊόντων. Η δημόσια τηλεόραση οφείλει να επιβεβαιώνει το δημόσιο χαρακτήρα της, παρέχοντας βήμα διαλόγου στους πολίτες, εκπαιδεύοντας, ενημερώνοντας, ψυχαγωγώντας.

Όπως και να ‘χει η «έξωση» της διαφήμισης απ’ τα κρατικά Μέσα είναι ένα δίκαιο μέτρο που θα μπορούσε κάλλιστα να υιοθετηθεί και στην Ελλάδα.