Για την υπόθεση του Press-Gr επιφυλάσσομαι να γράψω περισσότερα τις προσεχείς ημέρες, όταν θα έχουμε στα χέρια μας περισσότερες και κυρίως πιο ασφαλείς πληροφορίες. Θεωρώ πάντως ότι δίκαια εστιάζεται το ενδιαφέρον πολλών στην ανωνυμία των ιστολογίων. Όταν ένας δημοσιογράφος εφημερίδας βγαίνει δημόσια και παραδέχεται ότι στα μπλογκ γράφει ανώνυμα, ενώ στην εφημερίδα επώνυμα, νομίζω ότι έχουμε μια πρώτης τάξης ευκαιρία να θέσουμε τα πράγματα σε μια πιο στέρεη δεοντολογική βάση.
Η άποψή μου περί ψευδωνυμίας και ανωνυμίας στα ιστολόγια είναι καταγεγραμμένη τόσο στο βιβλίο μου, όσο και σε δημόσιες ομιλίες μου. Την επαναλαμβάνω για αποφυγή περεξηγήσεων: θεωρώ ότι η ψευδωνυμία, και κυρίως η ανωνυμία είναι θεμιτές σε εξαιρετικές μόνο περιπτώσεις. Στο ντοκιμαντέρ που κάναμε με τη Μέντη Μέγα, αναδείξαμε το θέμα απ’ όλες τις πλευρές του, και νομίζω ότι όσον αφορά στην ανώνυμη δημοσιογραφία, η μαρτυρία του συγγραφέα και δημοσιογράφου Dan Gillmor, ήταν η πλέον κατατοπιστική, αφού είπε ανοιχτά ότι «πρέπει να είμαστε εξαιρετικά καχύποπτοι όταν διαβάζουμε ανώνυμες ή ψευδώνυμες καταγγελίες στα ιστολόγια ή όπου αλλού».

Όταν βέβαια έχουμε να κάνουμε με καλλιτεχνική δημιουργία, εκεί δεν τίθεται καν θέμα αλλά στο επίπεδο του δημόσιου διαλόγου η απόκρυψη του ονόματος και η ψευδώνυμη ή ανώνυμη τοποθέτηση εγείρει μια μεγάλη προβληματική. Σε πρώτη φάση, έχω υποστηρίξει ότι η ψευδωνυμία και η ανωνυμία, συμβάλλουν στη μειωτική πρόσληψη των Νέων Μέσων ως αναξιόπιστων βημάτων έκφρασης όπου καθένας λέει ανεύθυνα και ανέξοδα ό,τι επιθυμεί. Βέβαια, τα ιστολόγια ως πλατφόρμες έκφρασης επιτρέπουν όντως στον καθένα να πει ό,τι επιθυμεί, κι αυτό είναι κάτι που τους προσδίδει μια άνευ προηγουμένου ελευθερία, που ονομάζουμε κατάλληλα ως εκδημοκρατισμό των Μέσων.
Κατά τη γνώμη μου η ενυπόγραφη άποψη ή πληροφορία στο δημόσιο λόγο ταυτίζεται με την ευθύνη. Κάποιος θα πει ότι κι ένας σταθερά ψευδώνυμος πολίτης, μπορεί να εκλαμβάνεται ως υπεύθυνο δημόσιο πρόσωπο, αφού η έστω ψευδής υπογραφή του, είναι πάντα ίδια. Η ευθύνη που απορρέει απ’ την χρήση ενός ονόματος είναι αυτονόητη. Εάν κάποιος πλαστογραφήσει την ταυτότητα ενός άλλου, και διαπράξει εγκλήματα ως «ο άλλος», βάζει πιθανότατα σε κίνδυνο και το θύμα του. Η πλαστογραφία και η πλαστοπροσωπία μόνο προβλήματα μπορούν να δημιουργήσουν στο δημόσιο χώρο, κι αυτό πιστεύω ότι δεν χρειάζεται περαιτέρω εξήγηση. Εκεί που δυσχεραίνει η υπεράσπιση της επωνυμίας, είναι στο επιχείρημα πολλών ψευδώνυμων που προτάσσουν την ανάγκη έκφρασής τους, χωρίς να είναι αναγκασμένοι να υπόκεινται στους νόμους που διέπουν το δημόσιο χώρο, προβάλλοντας το δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης.
Η αλήθεια είναι ότι γενικά η έκφραση (γνώμης, γνώσης, συναισθήματος κ.λπ.) έχει κάποιο κόστος. Όταν αυτή μάλιστα γίνεται δημόσια, μπροστά σε μεγάλο ή μικρό κοινό, συνιστά από μόνη της μια διακινδύνευση. Ο φόβος της έκθεσης είναι συνώνυμος κάθε δημόσιας παρουσίας. Ίσως η ύπαρξη του υπολογιστή και της απρόσωπης διαμεσολαβούσας τεχνολογίας, να εντείνει απ’ τη μια το φόβο, και να απελευθερώνει απ’ την άλλη, τη διάθεση «ανοίγματος προς τα έξω». Αυτές όμως είναι κατά κάποιο τρόπο ψυχολογικές ερμηνείες. Στο πρακτικό πεδίο, η έκφραση μιας γνώμης ή η δημοσιοποίηση μιας πληροφορίας, έχει πάντα έναν αντίκτυπο. Είναι βέβαιο ότι η ίδια γνώμη ή πληροφορία αποδυναμώνεται όταν διατυπώνεται από κάποιον ανώνυμο σχολιαστή, ανώ αντίθετα, η μεγαλύτερη ανοησία μπορεί να εκληφθεί ως σοβαρή γνώμη αν δημοσιευθεί απ’ τους TIMES. Γι’ αυτό επιμένω ότι η ψευδωνυμία και η ανωνυμία στα πολιτικά, δημοσιογραφικά και κοινωνικά ιστολόγια, μόνο αρνητικές επιπτώσεις μπορεί να έχουν για το Μέσο συνολικά. Γιατί την ίδια στιγμή τα λεγόμενα «μεγάλα συγκροτήματα» θα διογκώνουν τη δύναμή τους, κλείνοντας κάθε συνέντευξη με μπλόγκερ κάνοντας την ερώτηση «εσείς γράφετε ανώνυμα στο ιστολόγιό σας», ώστε να δημιουργούν αλγεινές εντυπώσεις για τα μπλογκ.
Με αφορμή την είδηση για το ανώνυμο κατά βάση ιστολόγιο Press-Gr μπορώ με ασφάλεια να πω ότι μια τέτοια εξέλιξη ήταν αναπόφευκτη. Ο δημοσιογράφος Κώστας Ονισένκο μάλιστα, είχε προ πολλού γράψει για αυτό.
Προσωπικά τώρα, δεν εμπιστεύομαι καμία πληροφορία, φήμη, γνώμη όταν είναι ανώνυμη. Διαβάζω ψευδώνυμα ιστολόγια με επιφυλάξεις, και τα εμπιστεύομαι μόνον όταν γνωρίζω τον άνθρωπο που τα «διευθύνει». Θέλω να γνωρίζω επίσης όταν διαβάζω ένα ιστολόγιο, αν πίσω απ’ αυτό κρύβονται εταιρείες, κόμματα, εκβιαστές, Μέσα ενημέρωσης, κ.λπ. Με άλλα λόγια: διαφάνεια, όχι γκέτο, ούτε μαφίες και παιχνίδια ταυτοτήτων στα πολιτικά και κοινωνικά ιστολόγια. Μπορώ απερίφραστα να πω ότι η ψευδωνυμία και η ανωνυμία στα ιστολόγια είναι μια «μάστιγα» που δεν προάγει ούτε το διάλογο, ούτε το Μέσο. Καμία σοβαρή υπόθεση δε θα προχωρήσει μέσα από ανώνυμα σχόλια και ψευδώνυμες δημοσιεύσεις.

(συνεχίζεται)

*Για το θέμα του Press-Gr μπορείτε να διαβάσετε μια πολύ ενδιαφέρουσα ανάλυση στο ιστολόγιο «Βιομηχανία του Εφήμερου», του Νίκου Σμυρναίου, καθώς και μια εξίσου ενδιαφέρουσα ανάρτηση στον Anemo.