Τους τελευταίους μήνες, και με όλες αυτές τις αφορμές που έδωσαν τα μπλογκ στο δημόσιο διάλογο, αναρωτήθηκα πολλές φορές που βρίσκεται η φωνή της ψυχραιμίας στην Ελλάδα. Σε κάθε καινούργιο δείγμα της δυνητικής ισχύος των Νέων Μέσων είδαμε εκδηλώσεις φορτισμένες από συναίσθημα, αλλά σπάνια συναντήσαμε το λόγο εκείνο που μάς κάνει να σκεφτούμε το Δέον, το ανθρώπινο, το δίκαιο κ.λπ. Στη χώρα μας η κυριάρχη ιδεολογία αντιμετωπίζει τη νέα τεχνολογία με φόβο και καχυποψία, αφού προς το παρόν δε συνιστά προνομιακό χώρο διάχυσής της. Στους αντίποδες, οι ανοργάνωτοι, κι ενίοτε οργανωμένοι, τεχνόφιλοι, είναι καταδικασμένοι να λατρεύουν τις Νέες Τεχνολογίες ως νέες θεότητες, φτάνοντας στο σημείο να υπερασπίζονται ακόμα και τις νοσηρότερες πτυχές τους. Λέω καταδικασμένοι, γιατί απέναντί τους έχουν εξίσου φανατισμένους «αντιπάλους». Όταν ο τεχνοφοβικός αντιλαμβάνεται την τεχνολογία ως υπαίτια κάθε κακού, ο τεχνόφιλος δε μπορεί παρά να θεωρεί την τεχνολογία ως αιτία κάθε καλού.

Στο βιβλίο υποστήριξα μια πιο τεχνοκριτική στάση, μια στάση που θεωρώ απαραίτητη σ’ αυτή τη φάση της εξέλιξης, όπου ακόμα δεν έχουν παγιωθεί στάσεις και «δόγματα». Ως μπλόγκερ τώρα, έχω προσπαθήσει να σταθώ κριτικά απέναντι στο ίδιο το Μέσο, χρησιμοποιώντας κάποιες δυνατότητές του και πειραματιζόμενος με άλλες, ώστε να είμαι σε θέση σταδιακά να θέτω υπό εξέταση ιδέες που είχα σχηματίσει στο βιβλίο. Έτσι μπορώ να επισημαίνω και τα λάθη μου, αλλά και να πηγαίνω ένα βήμα παραπέρα τόσο την εμπειρία του ιστολογείν όσο και την έρευνά του. Η τεχνοκριτική για εμένα είναι μια στάση ενεργητική, που δεν απορρίπτει την τεχνολογία, αλλά ούτε και την υιοθετεί άκριτα. Αφορά περισσότερο σε μια συνειδητή και υπεύθυνη χρήση της, παρά σε μια μηδενιστική ή ενθουσιώδη υιοθέτησή της. Βέβαια, η συγκεκριμένη στάση έχει πολλούς περιορισμούς και πιθανώς ο φίλος της να χάνει πολλά απ’ τα διαφημιζόμενα οφέλη της νέας τεχνολογίας. Ωστόσο, καθένας είναι ελεύθερος να κάνει τις επιλογές του.

Πιστεύω ότι στη φάση που βρισκόμαστε χρειάζεται ψυχραιμία, τόσο στους μεγάλους οργανισμούς όσο και στους μεμωνομένους μπλόγκερ. Τα πράγματα μπορούν να επηρεαστούν προς πολλές κατευθύνσεις κι εφόσον ήδη βλέπουμε βαθμιαία να αυξάνει το ενδιαφέρον μεγάλων παικτών, θα πρέπει να ξέρουμε ότι τα διλήμματα που τώρα τίθενται θεωρητικά, κάποια στιγμή, όχι και τόσο μακριά από τώρα, θα τεθούν και πρακτικά. Δε μιλώ κρυπτικά. Η μπλογκόσφαιρα θα επηρεάζει όλο και πιο πολύ την κατάσταση στη χώρα, όσο αυξάνεται η διείσδυση του Διαδικτύου, και σαν αποτέλεσμα καθένας θα έχει συμφέρον να παρουσιάζεται φιλικός προς το Νέο Μέσο χωρίς να γνωρίζει ουσιαστικά γιατί. Καθώς οι μπλόγκερ θα εμφανίζονται ως οι θεματοφύλακες της ελευθερίας του λόγου ή όποιου άλλου δημόσιου αγαθού, οι κορόνες απ’ τον πολιτικό ή επιχειρηματικό κόσμο θα αυξάνονται. Η αλήθεια είναι ότι οφείλουμε να αναρωτηθούμε γιατί είναι θετική η χρήση του μπλογκ, και γιατί είναι αρνητική. Να δούμε τα όρια της χρήσης, αλλά και του ενθουσιασμού ή του φόβου μας.

Δυστυχώς, το ξαναλέω στη χώρα δεν υφίσταται κουλτούρα διαλόγου και κριτικής. Τα ιστολόγια θα μπορούσαν να προωθήσουν το διάλογο και την κριτική σε όλα τα επίπεδα αλλά αδυνατούν να το κάνουν, διότι σε μεγάλο βαθμό, αυτή η έλλειψη κουλτούρας καθηλώνει τους χρήστες σε άγονες διαμάχες κ.λπ. Πολλοί πραγματιστές λένε ότι η μπλογκόσφαιρα θα γίνει όπως και τα Μέσα: καθένας, αργά ή γρήγορα, θα λάβει εντός της τη θέση που του αξίζει. Όμως τα πράγματα δεν είναι έτσι. Το συμφέρον, είτε ατομικό είτε συλλογικό, επιχειρεί ήδη να διαμορφώσει την εικόνα των μπλογκ. Όσο αυτοί οι οργανισμοί προκρίνουν και προβάλλουν φοβικές, στρεβλές, δογματικές, ρηχές χρήσεις στο Μέσο, τόσο το Μέσο θα παίρνει τη μορφή που έχει π.χ. η ελληνική τηλεόραση. Αν ωστόσο οι ισχυροί οργανισμοί, είτε λέγονται κόμματα, συλλογικότητες, ή επιχειρήσεις, στρέψουν το βλέμμα τους σε πιο δημοκρατικές, περισσότερο ψύχραιμες, διαλεκτικές και ουσιαστικές χρήσεις, τότε ναι υπάρχει ακόμα ελπίδα, για το Νέο Μέσο, να γίνει και Νέο Παράδειγμα. Πόσοι όμως είναι οι πρόθυμοι σ’ αυτή την κατεύθυνση;