Χθες, 7 Μαίου 2008, συμμετείχα στο πάνελ της ζωντανής εκπομπής «Ανιχνεύσεις» του κ. Πάνου Σαββίδη στην ΕΤ3, με θέμα τα blog. Ομολογώ ότι ήταν η πρώτη φορά, απ’ όλες τις συμμετοχές μου σε τηλεοπτική συζήτηση, που ένιωσα ότι γίνεται διάλογος για τα ιστολόγια, για τα χαρακτηριστικά τους, τις προοπτικές και τα προβλήματά τους. Αξίζουν συγχαρητήρια στον κ. Σαββίδη, στους συνεργάτες του, αλλά και στους ομιλητές του πάνελ, για την ψύχραιμη και ολοκληρωμένη ανάλυση του φαινομένου. Αναφορικά με την ουσία της συζήτησης, αισθάνομαι την ανάγκη να κάνω μια διευκρίνηση ή μάλλον να εξηγήσω λίγο καλύτερα την άποψή μου. Στην εκπομπή υποστήριξα ότι όπως τα ιστολόγια είναι ένα μέσο εκδημοκρατισμού των Media και πιθανά της κοινωνίας, μπορούν κάλλιστα να είναι κι ένα μέσο εκφασισμού τους. Η τεχνολογία είναι ουδέτερη, και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ποικιλότροπα. Αν εμείς είμαστε αισιόδοξοι και πιστεύουμε ότι μαγικά οι άνθρωποι, εν προκειμένω οι χρήστες, θα επιλέξουν μια ιδανική χρήση των blog, αυτό δε σημαίνει ότι θα γίνει κιόλας. Επιπλέον, για τον καθένα μπορεί η ιδανική χρήση να είναι πολύ διαφορετική. Επικαλούμενοι διαρκώς τον εκδημοκρατισμό των Μέσων και της κοινωνίας είναι σαν να επαναλαμβάνουμε μια θεολογικής έμπνευσης βεβαιότητα ότι στο τέλος θα επικρατήσει «το καλό». Εδώ φυσικά δεν έχουμε να κάνουμε με μια μάχη του καλού με το κακό. Είναι πιθανό, κάποια χρήση που σήμερα φαντάζει ιδανική, δημοκρατική, αύριο να αποδειχθεί ότι ήταν ένα βήμα προς μια ολοκληρωτική λύση. Θα ήταν καλύτερο λοιπόν να αναφερόμαστε στον εκδημοκρατισμό των Μέσων, ως δυνητική συνέπεια της τεχνολογίας, ως μια υπόσχεση όπως είπα χθες, κι όχι ως υπαρκτή πραγματικότητα ή βέβαιο μέλλον.

Κατά τη γνώμη μου ο εκφασισμός των Μέσων είναι μια απ’ τις κυρίαρχες τάσεις στα Παραδοσιακά Μέσα σήμερα. Τόσο στον τρόπο λειτουργίας τους όσο και στο περιεχόμενό τους, τα Παραδοσιακά Μέσα εμφανίζουν σημάδια αλλεργίας στη Δημοκρατία. Εφόσον είναι βέβαιο ότι κάποια στιγμή αυτά τα ίδια Μέσα, και πιο συγκεκριμένα οι ιδιοκτησίες τους, θα μπουν πιο δυναμικά στη διαδικτυακή αγορά, συμπεραίνουμε εύκολα, ότι τις ιδιαίτερες τάσεις τους θα κοιτάξουν να τις μεταφέρουν εντός του Διαδικτύου. Πρόσφατα διάβαζα ένα άρθρο στο The New Scientist που ανέφερε ότι πρόκειται «να μπει λουκέτο στην παιδική χαρά». Η περίοδος της ανέμελης κι ελεύθερης έκφρασης στα ιστολόγια τελειώνει, λέει η αρθρογράφος του περιοδικού, και μια νέα εποχή, ρυθμίσεων, ελέγχου και φιλτραρίσματος της πληροφορίας ξεκινά. Είναι άραγε τυχαίο που αυτό συμβαίνει τη στιγμή της τεράστιας διόγκωσης της μπλογκόσφαιρας; Θυμηθείτε απλά το ραδιόφωνο.

Αυτό που ισχυρίζομαι είναι ότι τώρα είναι μια απ’ τις λίγες, τις σπάνιες ευκαιρίες στην ιστορία των Μέσων, όπου το πεδίο είναι ακόμα ανοιχτό κι εν πολλοίς αδιαμόρφωτο. Τα επιχειρηματικά μοντέλα που θα στηρίξουν τους μπλόγκερ δεν είναι ακόμα παγιωμένα –τώρα ανιχνεύονται. Αν αυτά τα μοντέλα υποστηρίξουν πιο δημοκρατικές δομές, δεν είναι γιατί θα τους το επιβάλλει η ίδια η τεχνολογία, αλλά γιατί θα το επιλέξουν οι ίδιοι οι μπλόγκερ κι εκείνοι που πιθανά θα τους χρηματοδοτούν. Αν οι μπλόγκερ, ή έστω κάποιοι μπλόγκερ, επιλέξουν να υπηρετήσουν το παλιό, το κλασικό μοντέλο των παραδοσιακών Μέσων, ζώντας απ’ τη διαφήμιση, θα έχουν τους περιορισμούς, αλλά και τις ευκαιρίες, την ευελιξία ίσως, που απορρέει απ’ την εισροή διαφημιστικών εσόδων. Ωστόσο, ακόμα τα πράγματα είναι ρευστά. Όπως όλα δείχνουν τα παραδοσιακά Μέσα και οι μεγαλοϊδιοκτησίες τους θα επιχειρήσουν να επιβάλουν τα μοντέλα που εκείνα επιθυμούν στο Διαδίκτυο. Το τί θα κάνουν οι πολίτες και οι μπλόγκερ δεν είναι απόλυτα προβλέψιμο, αλλά νομίζω ότι μπορεί κάποιος να το υποψιαστεί. Όταν μια πολυθενική επιχείρηση αρχίζει να μοιράζει προϊόντα και χρήματα σε πολίτες για να γράψουν στα ιστολόγιά τους, καταλαβαίνουμε ότι οι αντιστάσεις πέφτουν και η αξία της ανεξαρτησίας πάει περίπατο.

Γι’ αυτό επιμένω στην παιδεία, στην ενημέρωση, στη δημιουργία Νέων Παραδειγμάτων, στον ανοιχτό διάλογο.