Ο φοιτητής σύμβολο του Μάη του ’68 προκαλεί απορρίπτοντας το φετιχισμό της εξέγερσης, την ίδια στιγμή που ο φιλόσοφος Γκλικσμάν επιχειρεί να δικαιολογήσει όσους τη δαιμονοποιούν. Για ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής αριστεράς το όνομα Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ είναι ταυτισμένο με μια προδοσία. Ο φοιτητής που ενσάρκωσε το πνεύμα και τη δυναμική του Μάη, ο νεαρός που έγινε σύμβολο του ’68 «πρόδωσε» την επανάσταση κι έγινε ευρωβουλευτής με τους πράσινους. Φυσικά, όσοι αναπαράγουν τις συγκεκριμένες κατηγορίες δεν έχουν προσπαθήσει να κατανοήσουν ούτε τη σκέψη ούτε τη γενικότερη στάση του Κον-Μπεντίτ.

Ο γαλλογερμανός πολιτικός επανήλθε λίγους μήνες πριν απ’ τη συμπλήρωση 40 χρόνων απ’ το Μάη του ’68 με μια εκτενή συνέντευξη στο γαλλικό ραδιόφωνο, η οποία απομαγνητοφωνήθηκε κι εκδόθηκε σ’ έναν τόμο, με τον προκλητικό τίτλο «Ξεχάστε το 68». Το βιβλίο αποδεικνύει ότι ο Κον-Μπεντίτ δεν είναι ένας απλός προβοκάτορας, ή ένας οπορτουνιστής όπως του προσάπτουν οι σκληροπυρηνικοί αριστεροί. Ο φοιτητής που έγινε κάτι σαν εκπρόσωπος μιας γενιάς επί 40 ημέρες το Μάη του ’68, σήμερα πιστεύει ότι η κληρονομιά εκείνης της εξέγερσης έχει θαφτεί κάτω από τόνους αναλύσεων, διαστρεβλώσεων, εικασιών, γι’ αυτό και πρέπει να «ξεχαστεί», να ξεπεραστεί όπως έλεγαν και οι καταστασιακοί, ώστε να δούμε τί μπορεί να γίνει σήμερα.

Ο Κον-Μπεντίτ επιμένει ότι ο Μάης ήταν μια εξέγερση κι όχι μια επανάσταση. Στο σύντομο χρονικό των ημερών εκείνων σκιαγραφεί ένα ελευθεριακό ξέσπασμα ενάντια σε μια κλειστή, αλλεργική στις αλλαγές, κοινωνία που είχε πέσει σε λήθαργο, καταδικάζει τη γκωλικο-κομμουνιστική εξουσία που κυβερνούσε τη χώρα, εκθειάζει τη συνθηματογραφία στους τοίχους του Παρισιού, και περιαυτολογεί προσεκτικά. Ο ίδιος παραδέχεται ότι φώναξε λανθασμένα συνθήματα όπως το «κάτω οι εκλογές!» και σημειώνει ότι η εξεγερμένη Γαλλία κέρδισε στο πολιτισμικό επίπεδο κι έχασε στο πολιτικό, αφού τελικά τόσο η κομμουνιστική αριστερά όσο και η παραδοσιακή δεξιά βγήκαν ενδυναμωμένες απ’ το Μάη.

Κατ’ αυτόν, το μεγάλο κέρδος της εξέγερσης ήταν η χειραφέτηση των γυναικών, των νέων, των μειονοτήτων. Μόνο μια μικρή μειοψηφία αριστεριστών ήθελε να καταληφθεί η εξουσία, λέει ο Κον-Μπεντίτ. Εμείς οι ελευθεριακοί, όπως και οι περισσότεροι, ήμασταν προσανατολισμένοι στην αλλαγή της ζωής που δεν υπάγεται σε υπουργεία, στην αυτονομία, στην ελευθερία του καθενός να ζήσει όπως επιθυμεί. «Να γίνουμε αφέντες της ζωής μας»…

«Ο Μάης ήταν το συμβολικό τέλος του μύθου των επαναστάσεων και η αρχή των απελευθερωτικών κινημάτων σε πλανητική πλέον κλίμακα. Ήταν η τελευταία μεγάλη γενική απεργία, καθώς και η τελευταία εξέγερση που δεν έλαβε υπόψη της την κλιματική αλλαγή. Μια μαζική ουτοπία», αυτό ήταν ο Μάης, σύμφωνα με τον Κον-Μπεντίτ. Τουλάχιστον εμείς προσπαθήσαμε, μοιάζει να λέει, για μια καινούργια κοινωνία… Και τώρα; Η επίθεση του Νικολά Σαρκοζί με την περίφημη δήλωσή του («πρέπει να πολτοποιηθεί η κληρονομιά του Μάη»), δείχνει ότι η δεξιά εργαλειοποιεί τον φόβο της ελευθερίας που εξύμνησε η εξέγερση. Η γαλλική κοινωνία βρίσκεται σε μια διαρκή υπαρξιακή κρίση για το καλύτερο και το χειρότερο σημειώνει ο Ντάνι. Όμως ο Σαρκοζί δε θα μπορούσε σήμερα να είναι πρόεδρος της Γαλλίας χωρίς εκείνη την εξέγερση… Ούτε καν να είναι χωρισμένος απ’ τη γυναίκα του.

Στο ίδιο συμπέρασμα, από άλλη οπτική γωνία, καταλήγουν και οι Αντρέ και Ραφαέλ Γκλικσμάν, πολέμιοι του Κον-Μπεντίτ, οι οποίοι έγραψαν ένα βιβλίο «εξήγησης» του Μάη προς το Σαρκοζί. Παρ’ ότι ο πατέρας Γκλικσμάν, Αντρέ, έχει ταχθεί ανοιχτά υπέρ του γάλλου προέδρου, πιστεύει ότι ο Σαρκοζί επιτέθηκε στους «68άρηδες» για λόγους τακτικής, «και πολύ σωστά έκανε μάλιστα», αφού το ’68 ως κληρονομιά έχει κακοποιηθεί συστηματικά. Ο υιός Γκλικσμάν, Ραφαέλ, υποστηρίζει ότι ο Σαρκοζί είναι «ίσως ο πρώτος καταστασιακός Πρόεδρος» καθώς ενδιαφέρεται για το παρόν κι όχι για την αιωνιότητα όπως οι περισσότεροι γάλλοι πολιτικοί!

Αν τελικά συμφωνούν σε κάτι οι περισσότεροι «μάρτυρες» του Μάη είναι ότι πράγματι η Γαλλία άλλαξε πολύ μετά από εκείνο τον εκρηκτικό μήνα. Νέα κι επείγοντα ζητήματα αναδύθηκαν, με κύριο το περιβαλλοντικό. Ο Κον-Μπεντίτ έχει μάλλον δίκιο όταν λέει ότι πρέπει να μην ενδίδουμε στη φετιχοποίηση, στην ιεροποίηση ή τη δαιμονοποίηση του ’68 κι ότι πρέπει να επικεντρωθούμε στα σημερινά προβλήματα. Ο Μάης δεν ήταν ούτε μια σύγκρουση γενεών, ούτε η επανάσταση της «μεγάλης νύχτας». «Ο Μάης του ’68 ήταν μια επαναστατική, μια σουρεαλιστική, και καταστασιακή ποίηση».

info

Forget 68
Daniel Cohn-Bendit
Editions de l’aube, 2008

Mai 68 expliqué à Nicolas Sarkozy
André et Raphaël Glucksmann
Denoël, 2008

——————————————————————————————
Το παραπάνω κείμενο δημοσιεύθηκε στον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής 11 Μαίου 2008, υπό τον τίτλο «Το φάντασμα του Μάη διχάζει τη Γαλλία του Σαρκοζί».