Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα περιβάλλοντος, στις 5 Ιουνίου, πολλά Μέσα, επιδόθηκαν σ’ ένα μπαράζ επίδειξης περιβαλλοντικής ευαισθησίας, με ρεπορτάζ, γνώμες, εκκλήσεις κ.λπ. Βέβαια, μερικά Media, όπως το Σκάι και η Καθημερινή για παράδειγμα, συνέχισαν να μεταδίδουν ό,τι και ολόκληρο το χρόνο λειτουργίας τους, παρουσιάζοντας μια συνεπή στάση απέναντι στο φλέγον ζήτημα του περιβάλλοντος. Ωστόσο, ακόμα και τα πιο ευαίσθητα Μέσα, κατορθώνουν να υποβαθμίζουν το περιβαλλοντικό σ’ ένα θέμα της μόδας. Τώρα, το περιβάλλον πουλάει.
Η υπαγωγή της μέριμνας για την φύση και το περιβάλλον στο εμπορικό συμφέρον, επαναφέρει την προβληματική της μόδας. Με την αέναη κίνηση της ανάδειξης και της απόσυρσης γεγονότων απ’ την επικαιρότητα, τόσο τα Μέσα, όσο και οι χρηματοδότες τους, οι βιομηχανίες δηλαδή, επιτυγχάνουν μια ελεγχόμενη ροή της πληροφορίας που συνεπάγεται τη χειραγώγηση των πολιτών. Έτσι, η παγκόσμια ημέρα περιβάλλοντος διαδέχεται την παγκόσμια ημέρα κατά του καπνίσματος, και προηγείται της παγκόσμιας ημέρας κατά της φτώχειας, και η μόνη της ελπίδα είναι να αποσπάσει προσωρινά το ενδιαφέρον των εντελώς αδιάφορων.
Από εκεί και πέρα, τα θύματα της μόδας, είναι ανίκανα να σκεφθούν πέρα απ’ τις γελοίες συχνά, υποδείξεις και προσταγές που διαχέουν οι αγωγοί της μαζικής ενημέρωσης. Η περιβαλλοντική ευαισθησία γίνεται μόδα για να θεμελιωθεί μια νέα καταναλωτική ανάγκη. Ήδη οι «πράσινοι» καταναλωτές γεμίζουν κέρδη τις επιχειρήσεις που πωλούν «περιβάλλον». Κανείς όμως δε ρωτά ή δεν ελέγχει τί σημαίνει να είναι μια επιχείρηση πράσινη. Κι αν υποθέσουμε ότι η επιχείρηση που ισχυρίζεται ή πιστοποιείται ότι είναι πράσινη, απασχολεί τους εργαζόμενούς της κάτω από άθλιες συνθήκες, τί θα λέγαμε; Ότι η επιχείρηση είναι πράσινη και μαύρη;
Στο παραπάνω ερώτημα έχουν επιχειρήσει να απαντήσουν αρκετοί στοχαστές. Ο κόσμος δε των επιχειρήσεων είναι σήμερα, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, κινητοποιημένος προς αυτή την κατεύθυνση, αφού βλέπει ότι με τη διάδοση των Νέων Μέσων, οι επιχειρήσεις γίνονται όλο και πιο ευάλωτες. Όμως το σημαντικό αυτή τη στιγμή είναι ότι οι βιομηχανίες προτιμούν να κάνουν μόδα το περιβάλλον, παρά να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Είναι οι ίδιες βιομηχανίες που χρησιμοποιούν λόμπι για να πιέζουν κυβερνήσεις και οργανισμούς, ώστε να επιτυγχάνουν ευονϊκότερες κι ελαστικότερες συνθήκες, είναι οι ίδιες επιχειρήσεις που μπλοκάρουν ενοχλητικές ειδήσεις, είναι οι ίδιες επιχειρήσεις που χρηματοδοτούν έρευνες για να αποδείξουν ότι η δράση τους δεν βλάπτει το περιβάλλον.
Η μόδα του περιβαλλοντισμού ευνοεί την υπάρχουσα κατάσταση, καθώς κι όσους έχουν κάτι να κερδίσουν στο μέλλον απ’ αυτήν. Ως γνωστόν, η μόδα είναι μια ρηχή συμφωνία. Είναι μια επιφανειακή ομοψυχία που ικανοποιεί την ανάγκη των καταναλωτών να μοιάζουν διαφέροντας. Γι’ αυτό και κάθε σεζόν η μόδα ανανεώνεται. Καινούργια μαγαζιά γίνονται το επίκεντρο του ενδιαφέροντος, καινούργια ρούχα, καινούργιες εκφράσεις και πάει λέγοντας. Τα Μέσα που είναι κατεξοχήν υπεύθυνα για τη διάδοση και τη συντήρηση της μόδας, οφελούνται απ’ αυτήν ποικιλοτρόπως: κατ’ αρχήν εξασφαλίζουν τη μακροημέρευσή τους, αφού η μόδα που διαφημίζεται αδιάλειπτα είναι το κύριο έσοδό τους.
Χωρίς εμπέδωση των προβλημάτων, χωρίς κοινωνικό διάλογο, χωρίς ανεξάρτητη σκέψη, η υπόθεση του περιβάλλοντος είναι καταδικασμένη να υποβιβάζεται σ’ ένα ακόμα θέμα της επικαιρότητας, το οποίο ξεχνιέται μέχρι την εμφάνιση μιας νέας καταστροφής.
Και που ειναι το κακο αν το περιβαλλον εχει γινει μοδα; Μακαρι να εχει γινει μοδα; Δεν το νομιζω ομως.
Η λεξη μοδα δεν εχει απαραιτητα αρνητικη σημασια.
Οποτε ας ασχοληθουμε καλυτερα με το περιβαλλον και ας το κανουμε μοδα και ας μην ασχολουμαστε με το αν ειναι μοδα το περιβαλλον.
Αν εννοείς να κάνουμε μόδα το ξεπέρασμα της μόδας, θα συμφωνήσω μαζί σου. Αν εννοείς όμως να συντηρήσουμε τη μόδα, εφεύρωντας νέα περιεχόμενα για τη μόδα τότε διαφωνώ. Η μόδα είναι αντιπεριβαλλοντική σε πολύ μεγάλο βαθμό, αφού σε υποχρεώνει να αγοράζεις προϊόντα τα οποία πρέπει να αντικαθιστάς κάθε λίγο. Χωρίς τη μόδα και την υπερκατανάλωση, το περιβάλλον θα υπέφερε λιγότερο. Αλλά η βιομηχανία, αντί να προσανατολίζεται στην παραγωγή αξιόπιστων προϊόντων, σήμερα προτιμά περισσότερο να δημιουργεί εικόνες και μόδες.
Για το αν έχει αρνητική σημασία η μόδα ή όχι, θα έλεγα ότι ένα αξίωμα για τη μόδα είναι «ο ένας να κοιτάζει τί κάνει ο άλλος», οπότε εξ ορισμού η μόδα γίνεται υπεύθυνη για την απώλεια της προσωπικής κρίσης. Από εκεί και πέρα, η αισθητική και λιγότερο η ηθική, είναι στο κέντρο της μόδας, γεγονός που την καθιστά θετική ή αρνητική, εκ του αποτελέσματος.
Τέλος το περιβάλλον δεν είναι ένα αποκομμένο απ’ την κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα θέμα. Δεν είναι (μόνο) ζήτημα λάιφσταιλ, όπως θέλουν να μας κάνουν να πιστέψουμε οι υποβολείς της βιομηχανίας της μόδας.