Μέχρι χθες οι πλατείες μας ονομάζονταν «Κυψέλης», «Εξαρχείων», «Ηρώων», «Καραϊσκάκη». Σήμερα, στον καιρό της καταναλωτικής ευδαιμονίας οι πλατείες μας ονομάζονται Starbucks. Όποιος επισκεφθεί αυτές τις ημέρες την άλλοτε πλατεία Κυψέλης, ή και άλλες πλατείες της Αθήνας, θα συνειδητοποιήσει ότι ο δήμος ανέρτησε ένα νέο μνημείο στην άκρη της πλατείας. Το καινούργιο υπερμεγέθες άγαλμα της πλατείας δεν είναι ούτε ήρωας της επανάστασης, ούτε μεγάλος πολιτευτής, ηθοποιός ή ποιητής του έθνους, δεν είναι έργο γνωστού ή πολλά υποσχόμενου γλύπτη, ούτε και το αποτέλεσμα κάποιου δημόσιου διαγωνισμού. Για την αισθητική του πράγματι δε μπορείς να πεις και πολλά, μιας και ο χώρος που το φιλοξενεί είναι εδώ και καιρό «πέραν της αισθητικής». Σε μια πλατεία εξαμβλωμάτων, η πρόσθεση ενός ακόμα κιτς στοιχείου, δεν προξενεί καμία νέα εντύπωση. Πρόκειται για ένα πλαστικό ποπ ανοσιούργημα που απεικονίζει ένα εξίσου πλαστικό ποτήρι, το οποίο εκτός από πλαστικό καλαμάκι, έχει κι ένα λαχταριστό πλαστικό αφρό. Απ’ την όλη κατασκευή, ο λιγότερο παρατηρητικός διαβάτης θα δει το λογότυπο των Starbucks αλλά ο περισσότερο παρατηρητικός θα προσέξει ότι στη βάση του μεταμοντέρνου μνημείου υπάρχει το λογότυπο του Δήμου Αθηναίων.

Ο Δήμος ενοικίασε τον χώρο της πλατείας (ως τώρα έχω δει τη συγκεκριμένη κατασκευή σε 4 σημεία της Αθήνας) για ορισμένο ποσό κι ορισμένο χρόνο στην επιχείρηση της μεγάλης πολυεθνικής αλυσίδας καφέ Starbucks, προκειμένου η τελευταία να διαφημίσει τα δροσιστικά της ποτά. Το χειμώνα ίσως τα κρύα πλαστικά ποτήρια να αντικατασταθούν από κούπες με αχνιστό ζεστό καφέ. Όπως και να ‘χει το λογότυπο της επιχείρησης θα δεσπόζει και θα αποσπά το βλέμμα των κατοίκων που διασχίζουν ή απολαμβάνουν την πλατεία. Τα ήθη έχουν αλλάξει ανεπιστρεπτί και κανείς δε δείχνει να ενοχλείται. Οι δημόσιοι χώροι εκτός από τόποι συνάντησης, έκφρασης και ψυχαγωγίας, είναι και φορείς της κουλτούρας και του πολιτισμού του κάθε λαού. Τα δημόσια μνημεία, οι εγκαταστάσεις, τα αγάλματα, τα ονόματα, κάθε παρέμβαση στο αστικό τοπίο, δίνει πληροφορίες για τους κατοίκους, την ιστορία και το μέλλον τους.

Πριν από μερικά χρόνια μια ομάδα ακτιβιστών και καλλιτεχνών μετονόμασε μια πολύ γνωστή πλατεία της Βιέννης σε Nikeplatz, τοποθετώντας στο κέντρο του εν λόγω δημόσιου χώρου, το «άγαλμα» του γνωστού σήματος της εταιρείας. Τότε, μιλούσαμε για μια ευφάνταστη αντίδραση στην επιθετική πολιτική των πολυεθνικών επιχειρήσεων, η οποία έθετε ερωτήματα σε σχέση με τη νομιμοποίηση των εταιρειών να οικειοποιούνται το δημόσιο χώρο και να τον χρησιμοποιούν προνομιακά ως πεδίο διαφήμισής τους. Σήμερα, οι επιχειρήσεις οικειοποιούνται κυνικά τις δράσεις των καλλιτεχνών και των ακτιβιστών, δείχνοντάς τους ότι το παιχνίδι έχει χαθεί. Η Starbucks μετονόμασε κάποιες πλατείες της Αθήνας σε «πλατείες Starbucks» χωρίς να κουνηθεί φύλλο. Εφόσον η επιχείρηση έχει τη δύναμη να τοποθετεί ως μνημεία τα προϊόντα της στις πλατείες, μπορούμε πλέον να αναφερόμαστε σε αυτή ως κυρίαρχη κουλτούρα. Το υπουργείο Πολιτισμού κι ο Δήμος ορίζουν απλά το αντίτιμο. Ο πολιτισμός πλέον παράγεται απ’ τις πολυεθνικές επιχειρήσεις. Αυτές, εκτός των άλλων, αποφασίζουν τώρα και για τα μνημεία που κοσμούν τους δημόσιους χώρους μας. Οι γλύπτες τώρα, οι ζωγράφοι, οι αρχιτέκτονες, οι ποιητές καλά θα κάνουν να σπεύσουν να προσληφθούν στη διαφήμιση, αφού μόνο έτσι θα έχουν κάποια πιθανότητα να δουν τα έργα τους αναρτημένα στο δημόσιο χώρο.