Χθες είχα την ευκαιρία να βρεθώ στο ακροατήριο μιας μάλλον σπάνιας παρουσίασης βιβλίου. Δύο πάρα πολύ διάσημοι γάλλοι συγγραφείς, ο Μπερνάρ Ανρί-Λεβί κι ο Μισέλ Ουελμπέκ φιλοξενήθηκαν στο κατάμεστο αμφιθέατρο του Γαλλικού Ινστιτούτου της οδού Σίνα και μίλησαν για τον Δημόσιο Κίνδυνο (εκδ. Εστία), το επιστολογραφικό βιβλίο που έγραψαν από κοινού. Πήγα στην παρουσίαση έχοντας διαβάσει βιβλία και των δύο, κυρίως του Ουελμπέκ, και γνωρίζοντας αρκετά για τον καθένα τους, οπότε ήμουν προετοιμασμένος να δω από κοντά έναν εστέτ. κι έναν ιδιόρυθμο. Και διαψεύστηκα μόνο όσον αφορά τον πρώτο. Για τον BHL (ο Μπερνάρ Ανρί-Λεβί είναι «πριμαντόνα» της γαλλικής διανόησης, και τα μίντια τον προσφωνούν με τα αρχικά του ονόματός του) είχα την εντύπωση ότι πρόκειται για έναν σνομπ, έναν μεγαλοαστό νάρκισσο που ουσιαστικά δε δίνει δεκάρα για κανέναν. Θα πρέπει να έχω διαβάσει τουλάχιστον είκοσι άρθρα, γαλλικά δημοσιεύματα εναντίον του (κυρίως από αριστερά έντυπα). Γνωρίζω ότι έχει πύργο, ότι έχει δήθεν υποστηρίξει τον πόλεμο στο Ιράκ κι άλλα πολλά. Αλλά η ομιλία του μου φανέρωσε έναν κλασικό αστό διανοητή που θαυμάζει τη σκέψη του Σαρτρ κι όχι του Πλάτωνα, που έχει χιούμορ, ρητορική δεινότητα, και πολυπρισματική γνώση. Δεν είναι σε καμία περίπτωση ο διανοούμενος που θα σε κάνει να βαρεθείς. Μίλησε για την πολιτική του θεωρία της reparation (διόρθωσης), για την επανάσταση του Πολ Ποτ, τον Νίτσε, τα παιδικά του χρόνια κ.α. Η παρουσία του BHL ήταν κι ο λόγος που δε μετάνιωσα για τις 2 ώρες και πλέον που βρέθηκα στο αμφιθέατρο. Απ’ την άλλη, η παρουσία του Μισέλ Ουελμπέκ (Michel Houellebecq) ήταν απογοητευτική. Παρότι επιβεβαίωσε το μύθο του ιδιόρυθμου, δεν κατόρθωσε να κάνει τίποτα άλλο. Οι πιο τυχεροί απ’ το ακροατήριο ήταν οι μη γαλλομαθείς που είχαν προμηθευτεί ακουστικά μετάφρασης, καθώς ήταν πιθανότατα οι μόνοι που άκουσαν τι είπε ο γάλλος συγγραφέας. Μουγκρίζοντας παρά μιλώντας, tο enfant terrible της γαλλικής λογοτεχνίας μας έδειξε ότι το ταλέντο του είναι να γράφει κι όχι να μιλά.

Ακόμα και στις πιο παιδαριώδεις κι απλές ερωτήσεις του απελπισμένου συντονιστή κ. Γιώργου Αρχιμανδρίτη (στον οποίο αξίζουν συγχαρητήρια για την ψυχραιμία και την υπομονή του), ο διάσημος και πολυδιαφημισμένος Ουελμπέκ αδυνάτισε να δώσει κάποια σοβαρή ή ενδιαφέρουσα απάντηση. Διστακτικός απέναντι σε όλα, φοβισμένος, νευρικός, με ελάχιστες εκλάμψεις μ’ έκανε να να θέλω να κοιμηθώ ή και να φύγω. Κι είναι βέβαιο ότι δεν ήμουν μόνος. Βγαίνοντας άκουσα κι άλλους να λένε ακριβώς το ίδιο πράγμα. Σκέφτηκα τα βιβλία του, τη μισανθρωπία, το μισογυνισμό, τη μισαλλοδοξία του. Σχεδόν τρίβω τα μάτια μου: ο άνθρωπος που είδα στο γαλλικό ινστιτούτο δε μπορεί να είναι ο συγγραφέας της «πλατφόρμας»… Κι όμως ήταν. Η Γαλλία τον εξάγει καταλλήλως, όπως εξάγει και τον BHL με τη διαφορά ότι αμφότεροι εξυπηρετούν δύο διαφορετικά πολιτιστικά πρότυπα. Ο ένας είναι ο αστός διανοούμενος, ο ορθολογιστής δανδής, ο κοσμοπολίτης ακτιβιστής, κι ο άλλος ο ανορθολογιστής ομοφυλόφιλος, ο «δυσλειτουργικός» ατομιστής που φλερτάρει με το μηδενισμό και τη μανία. Αμφότεροι είναι media darlings κι εξαγώγιμα πολιτιστικά προϊόντα. Εντάξει είναι ελκυστικοί ο καθένας λόγω της περσόνας του. Κι επιπλέον μας θυμίζουν πόσο φτωχοί είμαστε στην Ελλάδα απ’ αυτή την άποψη. Στην Ελλάδα είναι ελάχιστοι όσοι λερώνουν τα χέρια τους όπως ο BHL κι ο Ουελμπέκ. Από πόζα βέβαια και φθόνο άλλο τίποτα. Θλίψη.