Φέρνουν μαζί τους καρέκλες κάμπινγκ, παγούρια, ζεστά ρούχα, δίνουν συνεντεύξεις σε δημοσιογράφους και βγάζουν τη νύχτα μαζί με δεκάδες κι εκατοντάδες στην ουρά.
Το Μάρτιο του 2011 το είδα με τα μάτια μου. Είχε μόλις κυκλοφορήσει το δεύτερο iPad και βρισκόμουν τυχαία στη Νέα Υόρκη. Σκέφτηκα ότι θα ήταν μια καλή ευκαιρία να δω την ταμπλέτα από κοντά, κι έτσι το πρωί επισκέφθηκα το κεντρικότερο κατάστημα της Apple στη Fifth Avenue. Αλλά το θέαμα που αντίκρυσα ήταν πραγματικά πρωτόγνωρο. Έξω απ’ το μαγαζί είχαν στρατοπεδεύσει εκατοντάδες άνθρωποι ο ένας πίσω απ’ τον άλλο. Είπα να βρω το τέλος της ουράς ακολουθώντας το ανθρωπομάνι. Κάποια στιγμή έχασα το μέτρημα και κουράστηκα. Πήγα για καφέ εγκαταλείποντας γρήγορα την προσπάθεια. Η ουρά έκανε τον κύκλο του τετραγώνου και συνέχιζε πολύ πιο μακρικά.
Χθες, βλέποντας αυτό το βίντεο θυμήθηκα την περυσινή μου εμπειρία. Τη δεδομένη ώρα που το τράβηξαν, μέτρησαν 820 κεφάλια.
Τί σκέφτομαι φέρνοντας την ανάμνηση ξανά στο προσκήνιο; Κατ’ αρχήν την επιτυχία αυτής της εταιρείας που μετατρέπει την αγορά του νέου προϊόντος της σε διαφημιστικό γεγονός. Η Apple είναι όντως μια εκπληκτική εταιρεία και τα προϊόντα της προκαλούν τρομερό ενθουσιασμό. Έχει χτυπήσει αυτό που λέμε φλέβα, ενισχύοντας μια καταναλωτική κουλτούρα που όμοιά της δεν υπάρχει. Οι υπάλληλοί της σχηματίζουν μια ανθρώπινη πύλη και υποδέχονται τους υπομονετικούς καταναλωτές ζητωκραυγάζοντας. Καθώς οι τελευταίοι μπαίνουν μέσα στο κατάστημα, οι υπάλληλοι συνεχίζουν να τους επιβραβεύουν για το κατόρθωμά τους.
“Νιώθω σαν να βρίκομαι σε ροκ συναυλία” λέει μια νεαρή κοπέλα. “Η ενέργεια, τα πάντα εδώ είναι έτσι. Γι’ αυτό περίμενα, για την εμπειρία και τον ενθουσιασμό κάτι καινούργιου”. Βγαίνοντας απ’ το κατάστημα υπάρχει ένας υπάλληλος που έχει μία και μόνη δουλειά. Να λέει “συγχαρητήρια παιδιά!”.
Πριν από μερικούς μήνες αποδέχτηκα την πρόταση των εκδόσεων Μεταίχμιο να μεταφράσω το βιβλίο του Jeff Jarvis, “What Would Google Do?”. Η εμπειρία της μετάφρασης ήταν πολύ ενδιαφέρουσα, αν κι αρκετά απαιτητική και τολμώ να πω κοπιαστική. Την περίοδο που μετέφραζα το βιβλίο έτυχε να πάω στις Η.Π.Α και να κανονίσω μια συνέντευξη με τον Jarvis. Μου την παραχώρησε την τελευταία ημέρα της παραμονής μου στη Νέα Υόρκη. Επί μια ώρα είχα μποροστά μου έναν πολύ ευγενικό κι ανοιχτό άνθρωπο, με χαμόγελο και ριζοσπαστικές ιδέες, έναν οραματιστή του Διαδικτύου, να απαντά στις ερωτήσεις μου και να μιλά με θέρμη για το βιβλίο του. Ήταν απολαυστικός.
Το βίντεο έγινε για λογαριασμό των εκδόσεων Μεταίχμιο, με αφορμή την έκδοση του βιβλίου “Τι θα έκανε η Google;” του Jeff Javis σε δική μου μετάφραση, το οποίο κυκλοφορεί σήμερα στα βιβλιοπωλεία. Σας συστήνω ανεπιφύλακτα να το διαβάσετε, μπορεί να γίνει πηγή έμπνευσης για τους ζοφερούς αυτούς καιρούς που περνάμε. Εννοείται ότι είμαι ανοικτός σε σχόλια για τη μετάφραση ή οτιδήποτε άλλο. Στην αρχή του βιβλίου, υπάρχει κι ένα δικό μου προλογικό σημείωμα που έχει εγκριθεί απ’ το συγγραφέα. Περισσότερα για το βιβλίο, μπορείτε να δείτε εδώ. Φυσικά, θα επανέλθω…
*Θέλω να ευχαριστήσω τον κ. Παπαγεωργίου των εκδόσεων Μεταίχμιο που μου εμπιστεύτηκε τη μετάφραση κι ήταν άψογος σε όλη τη διάρκεια της συνεργασίας για την έκδοση. Για τον Jarvis ό,τι και να πω θα είναι λίγο…
Σ’ ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο του στο περιοδικό Wired (που πρέπει κατά τη γνώμη μου να διαβαστεί προσεκτικά), ο μπλόγκερ Joel Johnson προσπάθησε να επαναφέρει στην κουβέντα ένα πάρα πολύ ενδιαφέρον θέμα στο προσκήνιο. Ταξίδεψε μέχρι την Κίνα, στο εργαστήριο του πλανήτη, εκεί που συναρμολογούνται τα ακριβά μας γκάτζετ, και πιο συγκεκριμένα σ’ ένα εργοστάστιο της εταιρείας Foxconn (η οποία έχει 1 εκατομμύριο υπαλλήλους) για να πάρει απαντήσεις σχετικά με τις αυτοκτονίες 17 υπαλλήλων το τελευταίο διάστημα. Όσοι θα διαβάσετε το άρθρο δε χρειάζεστε ειδική διαμεσολάβηση, έτσι κι αλλιώς ο σκοπός αυτής της ανάρτησης δεν είναι να μεταφράσω το κείμενο. Εδω θέλω απλά να αποκωδικοποιήσω λίγο το μείζον διακύβευμα του κειμένου και να πω τη γνώμη μου.
Πρώτα απ’ όλα, ο αρθρογράφος, έκανε τη δουλειά του δημοσιογράφου, αλλά το γεγονός ότι πήγε συνοδευόμενος από άτομο των Δημοσίων Σχέσεων και Στελέχη της εταιρείας, δεν του άφησε μεγάλο περιθώριο ελιγμών. Ωστόσο, ακόμα κι έτσι, κάποια πράγματα του ήταν ορατά. Τα δίχτυα που τοποθετήθηκαν, μετά τις 17 αυτοκτονίες υπαλλήλων, μιλούν από μόνα τους. Αλλά τα περισσότερα που είδε ο Johnson, λέει ο ίδιος, θα μπορούσε να τα είχε δει σε οποιοδήποτε εργοστάσιο στον κόσμο. Αυτό που πιθανότατα δεν θα είχε δει, ήταν η ατμόσφαιρα σιωπής και συγκάλυψης. Όπως αναφέρει στο άρθρο, ένας ρεπόρτερ Κινέζικης εφημερίδας δούλεψε ως μυστικός στο εργοστάσιο κι έγραψε μετά για συνθήκες απελπισίας… Κι έπειτα σιωπή.
Δίχτυα ασφαλείας. Πηγή: Wired
Η εικόνα που φτιάχνει ο Johnson, μπορεί να μην είναι ζοφερή, όπως θα περίμενε κανείς, αλλά εγείρει ένα σοβαρότατο θέμα: υπό ποιές συνθήκες παράγονται τα τεχνολογικά γκάτζετ που απολαμβάνουμε στη Δύση; «Μήπως το iPhone μου σκότωσε αυτούς τους 17 ανθρώπους;» αναρωτιέται ο μπλόγκερ Johnson. Η απάντηση στο τέλος του άρθρου είναι καταφατική. Έστω και λίγο, ναι, αγοράζοντας ένα προϊόν που βγήκε απ’ το εργοστάσιο που αυτοκτόνησαν 17 άνθρωποι, συνέβαλα κι εγώ να τους φέρω ένα ακόμα βήμα προς την απελπισία, λέει. Τα εξαντλητικά ωράρια και η έλλειψη συνδικάτων, επισημαίνονται ως δύο σοβαρότατοι παράγοντες, χωρίς να είναι βέβαια οι μόνοι. Η πληροφόρησή μας σχετικά δεν είναι καθόλου μα καθόλου αρκετή: το καθεστώς δεν είνα φιλικό στη διαφάνεια. Αλλά ο δυτικός καταναλωτής πρέπει να γνωρίζει. Πρέπει να γνωρίζει αν θα έχει ήσυχη τη συνείδησή του, όταν καταναλώνει προϊόντα made in China.
Οι συνθήκες παραγωγής των προϊόντων δεν είναι μια παρεπίμπτουσα λεπτομέρεια. Δείχνουν αν ένα σύστημα είναι ανθρώπινο ή όχι. Το να ανεχόμαστε, ή και να εκμεταλλευόμαστε τις πολυτέλειες που μας δίνει η απάνθρωπη εκμετάλλευση του αναπτυσσόμενου κόσμου, κοιτάζοντας αδιάφορα τις οθόνες των γυαλιστερών μας γκάτζετ, μάλλον μας αποκτηνώνει παρά μας εξανθρωπίζει. Επιπλέον, οι συνθήκες της Κίνας, συχνά δεν είναι και τόσο μακριά μας, απλά εκεί η κλίμακα είναι πολύ μεγαλύτερη. Δεν προτείνω κάποια σπασμωδική λύση, ούτε κάποια νηστεία, ή αποχή. Νομίζω ότι αρχικά πρέπει να συζητήσουμε, να πληροφορηθούμε, να ανοιχτούμε στην παγκόσμια διάσταση αυτών των προβλημάτων, και να ενεργοποίησουμε τη συνείδησή μας απέναντι σε τάσεις που μας θέλουν άβουλους, αδίστακτους κι αδιάφορους καταναλωτές. Γιατί όντως πολλά απ’ αυτά τα γκάτζετ μπορούν να γίνουν πολύ χρήσιμα, να μεταφέρουν γνώση, να βοηθήσουν στην επικοινωνία, στην εκπαίδευση, σε πολλά πεδία, αλλά πρέπει και τα ίδια να είναι αποτέλεσμα των αξιών και των αρχών που επικαλούνται για το περιεχόμενό τους. Θέλω να πω ότι το να ευαγγελιζόμαστε μια δικαιότερη κοινωνία διαμέσου των καινούργιων εργαλείων, μας υποχρεώνει να μην αδιαφορούμε για τις άθλιες ή άδικες συνθήκες κάτω απ’ τις οποίες παράγονται αυτά τα εργαλεία. Όταν ακόμα κι ένας άνθρωπος αυτοκτονεί σ’ ένα χώρο δουλειάς, ολόκληρη η κοινωνία, πρέπει να αναλογιστεί τις ευθύνες της και να πράξει για να αποτρέψει επόμενες αυτοκτονίες. Τα δίχτυα ασφαλείας αντιμετωπίζουν το σύμπτωμα. Νομίζω ότι πρέπει ταυτόχρονα να αντιμετωπίσουμε και τις αιτίες.
Και μια τελευταία σημείωση. Επειδή πολλές εταιρείες αρχίζουν να επικαλούνται μια θολή Εταιρική Κοινωνική Υπευθυνότητα, ιδού πεδίο δόξης (και σαφήνειας) λαμπρό: οι συνθήκες εργασίας.
Φέρνουν μαζί τους καρέκλες κάμπινγκ, παγούρια, ζεστά ρούχα, δίνουν συνεντεύξεις σε δημοσιογράφους και βγάζουν τη νύχτα μαζί με δεκάδες κι εκατοντάδες στην ουρά.
Manolis Andriotakis 