Τι σχέση έχει η ψηφιακή επιτήρηση μέσω των κινητών τηλεφώνων με το Πανοπτικό του Μπένθαμ και τον πανοπτισμό του Μισέλ Φουκό; Πόσο χρήσιμες είναι οι εφαρμογές ιχνηλάτησης επαφών στα κινητά μας;
Κορονοπτικόν
Κατηγορία: Ελλάδα
Το εμβόλιο του πληροφοροϊού
Ο πληροφοροϊός είναι πολύ πιο επικίνδυνος απ’ τον κορονοϊό γιατί το εμβόλιό του δε μπορεί να πατενταριστεί. Επαφίεται στον καθένα μας, αλλά και σ’ όλους μας αν θα το κάνουμε. Αν θέλετε να ξεφύγετε απ’ τη θέση που μας θέλουν οι τεχνολογικοί κολοσοί, από Αυτόματα ρομπότ δηλαδή, δείτε το συναίσθημά σας.
Ποτέ άλλοτε στην ανθρώπινη ιστορία δεν ήταν δυνατό να μπορεί κυριολεκτικά ο καθένας να εκπέμπει σε παγκόσμιο κοινό τα μηνύματά του. Η τεχνολογία επιτρέπει σε όλους μας να είμαστε πομποί πληροφοριών. Το διαδίκτυο εκτός από καταναλωτές και δέκτες μας έκανε και παραγωγούς κι αναμεταδότες πληροφοριών. Ας το σκεφτούμε λίγο αυτό. Όλοι, μπορούμε ανά πάσα στιγμή να σπάσουμε το φράγμα του κύκλου των οικείων μας και να μιλήσουμε σ’ ένα πολύ ευρύτερο φάσμα αγνώστων προσώπων, σε μια δημόσια σφαίρα που ολοένα και μεγενθύνεται, και να πούμε ό,τι θέλουμε. Άνθρωποι με υψηλή ειδίκευση, με γνώσεις, με εμπειρίες, με κατάρτιση, με σπουδές, με υψηλό αίσθημα ευθύνης, έχουν εδώ μια μεγάλη ευκαιρία να φτάσουν χωρίς διαμεσολαβήσεις στα αυτιά του όλου του κόσμου, ή τουλάχιστον σ’ όσους θέλουν να ακούσουν. Ταυτόχρονα, το ίδιο κανάλι έχουν στη διάθεσή τους κι εκατομμύρια άλλοι άνθρωποι, από ανθρώπους χωρίς κανένα διαπιστευτήριο, χωρίς εχέγγυα λογικής κρίσης, μέχρι σοβαρά διαταραγμένους. Το μοντέλο της ενημέρωσης έχει υποστεί βαθύ κλονισμό εξαιτίας της τεχνολογίας. Οι πληροφορίες μεταδίδονται με ιοβόλο τρόπο, γίνονται όπως λέμε viral στη στιγμή. Την ίδια στιγμή, μια χούφτα τεχνολογικών επιχειρήσεων έχουν συγκεντρώσει και συνεχίζουν να συγκεντρώνουν έναν άνευ προηγουμένου πλούτο πληροφοριών.
Η ΕΡΤ στα χρόνια των ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ και τι πρέπει να αλλάξει [ΕΡΕΥΝΑ]
Επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ πολλοί μιλούσαν για «ΣΥΡΙΖΑ channel». Πόσο δίκιο είχαν; Μια έρευνα του Ινστιτούτου Reuters σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, έρχεται να επιβεβαιώσει την εικόνα αυτή. Το κοινό της ΕΡΤ την περίοδο της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ με τους ΑΝΕΛ ήταν κατά βάση ηλικιωμένο, προτιμούσε την τηλεόραση παρά το διαδίκτυο, κι είχε ξεκάθαρα αριστερή ιδεολογία. Κι η συνολική εμπιστοσύνη στην ΕΡΤ; Σταθερά χαμηλή. Άραγε πώς μπορεί αυτό ν’ αλλάξει;
Με κάθε κυβερνητική αλλαγή παρουσιάζεται στην ΕΡΤ μια ακόμα ευκαιρία να σταθεί αντάξια του δημόσιου ρόλου της, ν’ αλλάξει και να γίνει ένας σοβαρός διαδικτυακός και ραδιοτηλεοπτικός οργανισμός που σέβεται τα λεφτά των φορολογούμενων κι υπηρετεί την ενημέρωση και την ψυχαγωγία με τρόπο διαφανή, ανοιχτό και ανεξάρτητο. Το 2015 ήταν μια ακόμα τέτοια ευκαιρία. Όπως ήταν και το λανθασμένο της κλείσιμο το 2013. Όταν τον Ιανουάριο του 2015 σχηματίστηκε η νέα κυβέρνηση με τον ΣΥΡΙΖΑ στον κορμό της, κι εταίρο τους ΑΝΕΛ, πραγματοποιήθηκε άμεσα η προεκλογική υπόσχεση να κλείσει η ΝΕΡΙΤ που βρισκόταν σε λειτουργία ως τότε, και ν’ ανοίξει πανηγυρικά η ΕΡΤ, να επαναπροσληφθεί όλο το προσωπικό και να γίνει «ολική επαναφορά».
Οι προσδοκίες του νέου ξεκινήματος αποτυπώνονταν τότε στα παχιά λόγια, στις τελετές «μνήμης των θυμάτων του μαύρου» κι αναλήψεως καθηκόντων των νέων επικεφαλής. Καθώς όμως περνούσαν οι μήνες, αποδεικνυόταν ότι στην ΕΡΤ δε θα άλλαζε τίποτα, κι ότι πράγματι όλα θα γίνονταν «όπως παλιά». Με τις χειρότερες πρακτικές του παρελθόντος μάλιστα να βγαίνουν ξανά στην επιφάνεια με ένταση. Αν θέλει κάποιος να ενημερωθεί για την παράνοια του εχγειρήματος πρέπει οπωσδήποτε να διαβάσει το σπουδαίο βιβλίο Η ΕΡΤ εν τάφω, Πώς η μεγάλη ευκαιρία έγινε εφιάλτης του Σπύρου Κρίμπαλη, που εκδόθηκε πριν από μερικούς μήνες και διανεμήθηκε απ’ την εφημερίδα Το Βήμα.
Δημοσιεύθηκε χθες μια έρευνα του Ινστιτούτου Reuters σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, που επιχειρεί να καταγράψει το κοινό των δημόσιων μέσων σε 8 Ευρωπαϊκές χώρες, ανάμεσά τους και της χώρας μας. Τα ευρήματα έχουν μεγάλο ενδιαφέρον, καθώς αποτιμούν τη λειτουργία της ΕΡΤ στα χρόνια της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ, μια λειτουργία που ο ίδιος ο πρώην πρωθυπουργός κ. Αλέξης Τσίπρας παραδέχθηκε ότι δεν ήταν επιτυχημένη. Άλλα σημαίνοντα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, όπως ο κ. Νίκος Φίλης ήταν λιγότερο επιεική. «Το στοίχημα της ΕΡΤ χάνεται κάθε μέρα» δήλωνε με κάθε ευκαιρία.
Σταχυολογώ ορισμένα στοιχεία που αναδεικνύει η έρευνα, την οποία μπορεί κανείς να διαβάσει και να κατεβάσει ολόκληρη απ’ αυτό το λινκ, για να δούμε πώς επιβεβαιώνεται η σκληρά μεροληπτική και μονομερής εικόνα που εξέπεμπε η δημόσια ραδιοτηλεόραση και το διαδίκτυο στα χρόνια της κυβέρνησης των ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ.
- Η συνολική διείσδυση της ΕΡΤ στο διαδίκτυο (70%) είναι η συγκριτικά μικρότερη όλων, γεγονός που επιβεβαιώνει και το παρακάτω εύρημα της χαμηλής απήχησης της ΕΡΤ στους νέους. Αν συγκρίνουμε την επίδοση αυτή με μιας χώρας ανάλογου πληθυσμού, όπως της Τσεχίας, που έχει 88% διείσδυση, βλέπουμε ότι η υστέρηση είναι σημαντική. Βέβαια, πρέπει να σημειώσουμε ότι και τα έσοδα του δημόσιου Μέσου ανά κάτοικο (17 Ευρώ), είναι επίσης απ’ τα χαμηλότερα. Αν και τα δημόσια μέσα της Ισπανίας των 46 εκατομμυρίων κατοίκων, με το 93% διείσδυσης στο διαδίκτυο, έχουν περίπου ίδια έσοδα ανά κάτοικο (19 Ευρώ).
- Τα ελληνικά δημόσια μέσα, η ΕΡΤ δηλαδή, έχει μακράν τη συγκριτικά μικρότερη απήχηση στον πληθυσμό εκτός διαδικτύου. Ο ΣΚΑΙ και ο ΑΝΤ1 κρατούσαν τα ηνία της offline ενημέρωσης.
- Κάτι πολύ πολύ σοβαρό ακόμα. Η ΕΡΤ έχασε κατά κράτος το στοίχημα της ενημέρωσης των νέων ανθρώπων. Στις ηλικίες 18-24 η έτσι κι αλλιώς χαμηλή απήχηση της ΕΡΤ, καταποντίζεται. Εδώ κύρια πηγή ενημέρωσης είναι το Facebook και newsbomb.gr, με 60% και 43% αντίστοιχα. Έπειτα έρχεται το YouTube με 43%, , η τηλεοπτική ΕΡΤ με 23%, και τελευταία η ert.gr με μόλις 13%.
- Το κοινό της ΕΡΤ ως απ’ το 2016 ως το 2019 αυτοπροσδιοριζόταν ξεκάθαρα στα αριστερά του πολιτικού χάρτη. Το δεξιό κοινό παρακολουθούσε ΣΚΑΙ. Η πόλωση ήταν η πιο ακραία απ’ τις υπόλοιπες 7 χώρες της έρευνας. Καμία άλλη χώρα δεν παρουσιάζει αυτή την διαιρετική εικόνα. Στην Αγγλία, την Φινλανδία και την Ιταλία το κοινό των δημόσιων μέσων βρίσκεται στο κέντρο του πολιτικού χάρτη. Ακολουθούν η Γερμανία και η Γαλλία, με πολύ πιο αριστερόστροφη τάση. Αλλά η εικόνα της Ελλάδας είναι πραγματικά ακραία. Οι αριστεροί έβλεπαν ΕΡΤ και οι δεξιοί ΣΚΑΙ. Αυτό φαίνεται και στο δείκτη εμπιστοσύνης, όπου το αριστερό κοινό δείχνει να εμπιστεύεται πολύ περισσότερο την ΕΡΤ, από ό,τι οι κεντρώοι ή οι δεξιοί. Η μονομέρεια ήταν λοιπόν εύγλωτη, γι’ αυτό και πολλοί μιλούσαν για «ΣΥΡΙΖΑ channel». Μια δημόσια ραδιοτηλεόραση όμως δεν μπορεί να είναι κτήμα καμία πολιτικής τοποθέτησης αποκλειστικά.
- Στην κλίμακα του λαϊκισμού το κοινό της ΕΡΤ αυτοπροσδιορίζεται ξεκάθαρα στην πλευρά των μη λαϊκιστών, ενώ το κοινό του ΣΚΑΙ βρίσκεται περισσότερο στο κέντρο του άξονα με τάση προς το λαϊκισμό. Κι εδώ πάλι υπάρχει διαφοροποίηση σε σχέση με ό,τι συμβαίνει στις υπόλοιπες χώρες του δείγματος, διότι τα κοινά των εν λόγω χωρών κινούνται περισσότερο στο κέντρο και δεν φαίνεται να αυτοπροσδιορίζονται ούτε καθαρά λαϊκιστικά αλλά ούτε και μη λαϊκιστικά. Η ερμηνεία που δίνουν οι ερευνητές είναι ότι οι δημόσιοι οργανισμοί των χωρών αυτών προσπαθούν να γεφυρώσουν το χάσμα μεταξύ των λαϊκιστων και των μη λαϊκιστών.
- Δυστυχώς, στην έρευνα δε δίνονται στοιχεία για το εκπαιδευτικό επίπεδο του Ελληνικού κοινού, οπότε δε μπορούμε να πούμε κάτι επ’ αυτού. Η έρευνα πάντως δείχνει ότι το κοινό των δημόσιων μέσων στις υπόλοιπες 7 Ευρωπαϊκές χώρες είναι υψηλότερου μορφωτικού επιπέδου.
Ποιά είναι λοιπόν η μεγάλη εικόνα της ΕΡΤ στα χρόνια των ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ; Οι πολίτες δεν εμπιστεύονταν τα δημόσια μέσα. Ο δείκτης εμπιστοσύνης στο δημόσιο οργανισμό συνολικά είναι ο χαμηλότερος. Οι πολίτες που προτιμούσαν τα δημόσια μέσα, έπαιρναν κυρίως την ενημέρωσή τους απ’ την τηλεόραση και το ραδιόφωνο. Οι νέοι πολίτες είχαν την πλάτη γυρισμένη στην ΕΡΤ. Η διείσδυση στο νεανικό κοινό, χωρίς να είναι τραγική, ήταν πολύ μικρή. Οι πολίτες που προτιμούσαν τα δημόσια μέσα είχαν συγκεκριμένη ιδεολογία και κοσμοαντίληψη, πιθανώς και συγκεκριμένη κομματική προτίμηση. Η πολιτική μονομέρεια, η μεροληψία υπέρ της αριστεράς, ήταν μοναδική για δημόσιο μέσο Ευρωπαϊκής χώρας.
Το κοινό της ΕΡΤ στα χρόνια της προηγούμενης κυβέρνησης μας δείχνει τι πρέπει να αλλάξει. Για το αν μπορεί, μένει να δούμε. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να δοθεί πολύ μεγαλύτερο βάρος στα νέα μέσα, για να προσεγγιστούν οι νέοι, πρέπει να εξασφαλιστούν όροι ανεξαρτησίας ώστε να εξαλειφθεί η πολιτική μεροληψία, πρέπει να χτιστεί εκ νέου και σταδιακά μια σχέση εμπιστοσύνης με πολίτες όλων των πολιτικών αποχρώσεων. Η πολιτική και κομματική εργαλειοποίηση της ΕΡΤ, την καταντά ένα αναξιόπιστο, μεροληπτικό και γερασμένο «μαγαζί» που βλέπουν μόνο φανατικοί. Δε μας αξίζει κάτι τέτοιο, πόσο μάλλον που είμαστε όλοι χρηματοδότες του.
Η Ελλάδα ουραγός στην ψηφιοποίηση
Η Ελλάδα είναι διαχρονικά στις τελευταίες θέσεις του δείκτη ψηφιακής οικονομίας και κοινωνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (DESI). Το 2018 μάλιστα, έπεσε μια θέση ακόμα στο σχετικό δείκτη, κι είναι τώρα στην 27η θέση ανάμεσα στις 28 χώρες της ΕΕ. Την ίδια ώρα υπάρχει απ’ το 2016 ένα υπουργείο αφιερωμένο στην ψηφιακή πολιτική. Μπαίνοντας στην ιστοσελίδα του ωστόσο καταλαβαίνει εύκολα κάποιος ότι είναι περισσότερο ένα εργαλείο δημοσίων σχέσεων του υπουργού και των γενικών γραμματέων παρά ένας κόμβος ενημέρωσης για την ουσία της πολιτικής του υπουργείου.
Ο δείκτης DESI (Digital Economy and Society Index) μετρά την πρόοδο που καταγράφουν οι χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως προς την ψηφιοποίησή τους. Κάθε χρόνο δημοσιεύεται μια έκθεση που λαμβάνει υπόψη της 5 κριτήρια:
1. Συνδεσιμότητα: Σταθερά ευρυζωνικά δίκτυα, κινητά ευρυζωνικά δίκτυα και τιμές ευρυζωνικών συνδέσεων.
2. Ανθρώπινο κεφάλαιο: Χρήση του διαδικτύου, βασικές και προηγμένες ψηφιακές δεξιότητες.
3. Χρήση διαδικτυακών υπηρεσιών: Χρήση από τους πολίτες του περιεχομένου, των επικοινωνιών και των επιγραμμικών συναλλαγών.
4. Ενσωμάτωση της ψηφιακής τεχνολογίας: Ψηφιοποίηση των επιχειρήσεων και ηλεκτρονικό εμπόριο.
5. Ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες: Ηλεκτρονική διακυβέρνηση και ηλεκτρονικές υπηρεσίες υγείας
Η Ελλάδα είναι σταθερά στις τελευταίες θέσεις του δείκτη. «Συνολικά» αναφέρουν τα συμπεράσματα της έκθεσης, «τα τελευταία έτη, η Ελλάδα δεν έχει σημειώσει μεγάλη πρόοδο σε σύγκριση με άλλα κράτη μέλη της ΕΕ. Το παρελθόν έτος, η πρόοδος ήταν κατά τι πιο αργή από τον μέσο όρο της ΕΕ». Φυσικά δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός. Απλά εγείρονται ορισμένα κρίσιμα ερωτήματα σχετικά με την πολιτική σ’ αυτό τον τομέα.
Μια σανίδα πάνω στο κύμα των αλλαγών
Αγαπητές φίλες, αγαπητοί φίλοι καλησπέρα σας,
Να ευχαριστήσω την οργανωτική ομάδα για την τιμή που μου κάνει να συμμετάσχω στην πολύ ενδιαφέρουσα ημερίδα «Το βιβλίο στην ψηφιακή εποχή» και ειδικά στο συγκεκριμένο πάνελ με τους εκλεκτούς φίλους και φίλες.
Να ξεκινήσω δίνοντάς σας μια πληροφορία που μπορεί να είναι οικεία ή και να φανεί χρήσιμη σε άλλους. Για να γράψω το κείμενο της ομιλίας μου χρειάστηκε να κλείσω το ρούτερ της σύνδεσής μου, να αποκοπώ δηλαδή απ’ το Διαδίκτυο, και να βάλω σε λειτουργία πτήσης το κινητό μου τηλέφωνο. Η συγκέντρωση ενός συγγραφέα στη δουλειά του σήμερα είναι μια διαρκής πρόκληση εξαιτίας της έντασης του πειρασμού των επικοινωνιών. (περισσότερα…)
Το μέλλον που δε μπορούμε να φανταστούμε
Η φετινή μπιενάλε σύγχρονης τέχνης της Βενετίας έχει ως θέμα της το μέλλον.
Όλα τα μέλλοντα του κόσμου είναι ο τίτλος της.
Ο θεατής των εθνικών περιπτέρων έχει ως τα τέλη Νοεμβρίου τη δυνατότητα να στοχαστεί το μέλλον με αφορμή τα έργα πλειάδας καλλιτεχνών.
Είναι ενδιαφέρον και ερεθιστικό να σκέφτεσαι το μέλλον. Η τέχνη, ως απόλυτη ελευθερία, μπορεί να σε βοηθήσει δραστικά.
Κι ενώ τα περισσότερα εθνικά περίπτερα έχουν όντως στραμμένο το βλέμμα στο μέλλον, το ελληνικό έργο κάνει κάτι ριζικά διαφορετικό: κοιτάει προς το παρελθόν.
Η καλλιτέχνις Μαρία Παπαδημητρίου επιμελήθηκε τη μετεγκατάσταση ενός καταστήματος απ’ το Βόλο στη Βενετία, δίνοντας στο έργο της τον τίτλο της επιχείρησης Αγριμικά.
(περισσότερα…)
10 χρόνια μετά
Πριν από 10 χρόνια έγραψα και δημοσίευσα δύο βιβλία τα οποία σχετίζονταν με το δημόσιο χώρο και τη διαφήμιση. Τα ‘σχέδια πόλης’ ήταν ένα είδος έντυπου ντοκιμαντέρ που κατέγραφε τον ανταγωνισμό γκραφιτάδων και διαφημιστών για την κυριαρχία στο δημόσιο χώρο, ενώ η ‘πέμπτη εξουσία’ επιχειρούσε να δομήσει έναν αντίλογο στο διαφημιστικό μονόλογο, κυρίως μέσα απ’ την υπεράσπιση της ανεξάρτητης δημοσιογραφικής σκοπιάς.
Σήμερα, 10 χρόνια μετά, δεν έχουν αλλάξει πολλά. Σίγουρα η υπαίθρια διαφήμιση έχει υποχωρήσει παραπάνω από αισθητά χάρη στις συντονισμένες ενέργειες μιας χούφτας ανθρώπων και της βούλησης του Γιώργου Παπανδρέου,αλλά ο δημόσιος χώρος εξακολουθεί να είναι το προνομιακό πεδίο άσκησης εξουσίας τόσο των ατάκτων όσο και όσων έχουν την οικονομική δύναμη να τον εκμισθώσουν, νόμιμα ή παράνομα. Η μεγάλη βέβαια αλλαγή είναι ότι οι προβληματικές του δημόσιου χώρου έχουν τώρα μεταφερθεί με μεγαλύτερη ένταση στο Διαδίκτυο.
Τον Ιούλιο του 2006 διοργανώσαμε μαζί με τον εκδοτικό οίκο που έβγαλε τα δυο βιβλία, τη Νεφέλη, μια εκδήλωση για τα βιβλία και καλέσαμε ένα δημοσιογράφο κι έναν πολιτικό για να τα παρουσιάσουν. Μου έκαναν την τιμή να μιλήσουν ο δημοσιογράφος Θανάσης Αντωνίου κι ο υποψήφιος τότε δήμαρχος Αθηναίων, και νυν πρωθυπουργός της χώρας, Αλέξης Τσίπρας. Δείτε πόσο ενδιαφέροντα είναι αυτά που λένε μέσα απ’ το πρίσμα μιας δεκαετίας μετά.
Όσο με αφορά, 10 χρόνια μετά, έχοντας εμπλουτίσει την οπτική μου, κατανοώ ότι η επιθετικότητά μου εκείνη την εποχή ήταν τελικά ωφέλιμη. Αν δεν είχα εκείνη την αφετηρία πιθανότατα δε θα εμπλεκόμουν στην κίνηση ενάντια στην παράνομη υπαίθρια διαφήμιση, δε θα είχα κάνει τις ‘φονικές διαφημίσεις’, και δε θα είχα βοηθήσει στο να υπάρξει ένα μετρήσιμο αποτέλεσμα που σώζει ανθρώπινες ζωές. Σίγουρα το βιβλίο μου ήταν αρκετά σκληρό. Μπορεί να μη δημιούργησε μεγάλη συζήτηση, μπορεί να γράφτηκαν λίγα για το θέμα του, αλλά βοήθησε έστω να ευαισθητοποιηθούν κάποιοι άνθρωποι και να δοθεί μια λύση στο πρόβλημα της παράνομης υπαίθριας διαφήμισης. (περισσότερα…)
