Έγραψα ένα προλογικό σημείωμα για το βιβλίο «Τι θα έκανε η Google;» του Jeff Jarvis, που κυκλοφόρησε χθες στα βιβλιοπωλεία απ’ τις εκδόσεις Μεταίχμιο σε δική μου μετάφραση, το οποίο -για να ευλογήσω και λίγο τα γένια μου- έγινε δεκτό μ’ ενθουσιασμό απ’ το συγγραφέα του.
Για να πάρετε λοιπόν μια ιδέα, σας το παραθέτω αυτούσιο. Αν σας ενδιαφέρει, για να πάρετε μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα, δείτε και το βίντεο με τη συνέντευξη που πήρα απ’ το συγγραφέα. (περισσότερα…)
Ήταν η πρώτη φορά που επισκεπτόμουν την Κύπρο. Στην Ελλάδα, το Κυπριακό είναι ένα πολύ δημοφιλές θέμα, πολύ κοντινό μεν, αλλά και πολύ μακρινό ταυτόχρονα. Τα Μέσα μας παρακολουθούν στενά την επικαιρότητα στο νησί, κι εμείς οι ίδιοι μπορούμε εύκολα να ενημερωθούμε μέσω του ΡΙΚ ή σχετικών ιστοσελίδων, καθώς μας είναι πολύ προσιτή η γλώσσα, αλλά πρέπει κάποιος να έχει ειδικό ενδιαφέρον για να ενημερώνεται διαρκώς. Πριν μερικές ημέρες βρέθηκα στην Κύπρο, προσκεκλημένος στην εκδήλωση BufferZone Bloggers στην Ουδέτερη Ζώνη, προκειμένου να συμμετάσχω σε μια συζήτηση για τα blog καθώς επίσης και να προβάλλω το ντοκιμαντέρ που είχαμε κάνει με τη Μέντη Μέγα το 2008 για το Παρασκήνιο της ΕΤ-1 με τίτλο Blog, Ένας Νέος Δημόσιος Χώρος.
Ομολογώ ότι απ’ την πρώτη στιγμή ένιωσα αρκετά άβολα στο χώρο. Τα συρματοπλέγματα, οι κυανόκρανοι των Ηνωμένων Εθνών, τα εγκαταλελειμμένα κτίρια, η όλη ατμόσφαιρα μου υπέβαλε ένα αρκετά βαρύ συναίσθημα. Βέβαια οι άνθρωποι με τους οποίους συνομίλησα, ζώντας στη μια ή στην άλλη πλευρά, έδειχναν να μη μοιράζονται την ίδια δυσθυμία. Οι περισσότεροι είχαν μια πιο θετική, πιο ακτιβιστική στάση απέναντι στο γεγονός. Στις σχεδόν δύο ημέρες που βρέθηκα στο νησί, έκανα πάρα πολλές συζητήσεις, έμαθα αρκετά και κατατοπίστηκα τόσο για το παρελθόν όσο και για το παρόν και το μέλλον του δύσκολου αυτού ζητήματος. Δεν ήταν λίγοι αυτοί που εκφράστηκαν πάρα πολύ απαισιόδοξα για τη λύση, αλλά δεν ήταν και λίγοι αυτοί που έμπρακτα κάνουν κάτι για να αλλάξουν τα πράγματα. Για να βάλω κάπως σε τάξη όσα έζησα, ας τα ταξινομήσω.
Παρακολούθησα μόνο τη δεύτερη ημέρα. Δυστυχώς δεν κατάφερα να δω το εργαστήριο του Τούρκου βιντεοακτιβιστή Onur Metin, τον οποίο όμως συνάντησα το Σάββατο κι είχαμε μια πολύ ωραία συνομιλία. Ο Onur μου μίλησε κυρίως για την πρόθεση της Τουρικής Κυβέρνησης να λογοκρίνει το Διαδίκτυο. Δείτε εδώ την είδηση.
Στο πάνελ που συμμετείχα ήταν η λέκτορας του Πανεπιστημίου της Κύπρου Δήμητρα Μηλίωνη, η οποία έκανε μια εξαιρετική παρουσίαση, ο Τουρκοκύπριος μπλόγκερ Mehmet Harmanci, ο Ελληνοκύπριος μπλόγκερ Ανδρέας Πέτσας του συλλογικού μπλογκ Mahallas κι εγώ. Το κοινό συμμετείχε πολύ ενεργά με παρατηρήσεις, ερωτήσεις και παρεμβάσεις. Θα ανεβάσω σύντομα τη δική μου τοποθέτηση, που αφορούσε στην εμπειρία μου με τις παράνομες πινακίδες.
Ας κάνω όμως εδώ μια παρένθεση: Απ’ τη στιγμή που πάτησα το πόδι μου στο αεροδρόμιο της Λάρνακας μέχρι και τη Λευκωσία, είδα εκατοντάδες τέτοιες διαφημίσεις να δεσπόζουν στους δρόμους. Η Κύπρος βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο. Οι εκατοντάδες αυτές επικίνδυνες και παράνομες διαφημιστικές πινακίδες διαφήμιζαν όλους τους υποψήφιους.
Ο Mehmet Harmanci είπε, για το Κυπριακό, και τις προσπάθειες προσέγγισης και συνεργασίας μεταξύ Τουρκοκυπρίων και Ελληνοκυπρίων μπλόγκερ, ότι μεταξύ των άλλων προβλημάτων το βασικό εμπόδιο συνεννοήσης είναι η γλώσσα. Αρκετοί ωστόσο είπαμε ότι αυτό δεν είναι ένα αξεπέραστο εμπόδιο και συμφώνησε.
Στο δεύτερο μέρος της εκδήλωσης ακούσαμε μέσω Skype τον Adel Iskandar, blogger και καθηγητή στο Georgetown University, και την Noha Atef που είχαν πραγματικά μεγάλο ενδιαφέρον, μιλώντας για τις εξεγέρσεις στον Αραβικό κόσμο και το ρόλο των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης (Social Media) σε αυτές.
Στο τελευταίο μέρος προβλήθηκε το ντοκιμαντέρ, που μου έδωσε την ευκαιρία να ξαναδώ μια δουλειά μου με νέο μάτι. Απ’ τα σχόλια κατάλαβα ότι τα κύρια ζητήματα που έθιγε τότε η ταινία, εξακολουθούν να μας απασχολούν και τώρα.
Η εκδήλωση ήταν πολύ καλά οργανωμένη κι αξίζουν συγχαρητήρια σε όλα τα παιδιά (προσωπικά θέλω να ευχαριστήσω για τη φιλοξενία τον Στέλιο Καραγιαννόπουλο, απ’ την πλευρά του NGO Support Center, αλλά και τη Σάρα απ’ το Cyprus Community Media Center για τη βοήθεια στην παρουσίαση). Ουσιαστικά, ήταν μια σπάνια ευκαιρία για όλους μας να συνομιλήσουμε, να βρεθούμε στην ουδέτερη ζώνη, να εμπνευστούμε, να θέσουμε ερωτήματα, να μάθουμε. Νομίζω ότι τέτοιες πρωτοβουλίες αξίζουν την υποστήριξη και την προσοχή μας για πολλούς λόγους.
Σε λίγες ημέρες (5&6 Μαίου) θα ανοίξει ένας χώρος στον οποίο ξεναγήθηκα, κι όπου θα στεγαστούν Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις της μιας και της άλλης πλευράς που έχουν σαν στόχο τη συνεργασία και το διάλογο. Μίλησα με δύο απ’ τα μέλη της πρωτοβουλίας, τόσο της Ελληνοκυπριακής όσο και της Τουρκοκυπριακής πλευράς. Ελπίζω σύντομα να ανεβάσω και το σχετικό βίντεο. Ο ενθουσιασμός των νέων αυτών ανθρώπων ήταν μεγάλος και ελπιδοφόρος. Όταν απέναντί σου έχεις ένα στρατόπεδο, και συρματοπλέγματα, τα γελαστά πρόσωπα αυτών των ανθρώπων σε κάνουν να πιστεύεις ότι υπάρχει ακόμα ελπίδα. Μπορεί όλα αυτά να ακούγονται ιδεαλιστικά, αλλά δεν είναι. Το Σπίτι της Συνεργασίας ανοίγει έμπρακτα μια πόρτα, δημιουργώντας έναν κοινό χώρο…
Βρέθηκα στα σύνορα ενός προβλήματος, στο κέντρο του για την ακρίβεια, εξαιτίας της δουλειάς μου με την τεχνολογία. Το ίδιο το θέμα της συνάντησης ήταν η τεχνολογία. Απ’ το online όμως βρεθήκαμε στο offline και πρόσωπο με πρόσωπο συνομιλήσαμε, ανταλλάξαμε απόψεις, είδαμε ότι δεν είμαστε τόσο διαφορετικοί.
Περνώντας την ουδέτερη ζώνη μπήκαμε στην Τουρκοκυπριακή πλευρά, απ’ το φυλάκιο του Λήδρα Παλάς, το πρώτο πέρασμα που άνοιξε το 2003. Μια συνοριακή υπάλληλος κράτησε τα στοιχεία μας και σφράγισε τη visa.
Όσοι παρακολουθείτε γενικά τα ενδιαφέροντά μου θα έχετε καταλάβει πόσο με γοητεύουν και με προκαλούν τα στένσιλ (το βιβλίο μου Σχέδια Πόλης είναι αφιερωμένο σ’ αυτά). Νομίζω ότι στην Τουρκοκυπριακή πλευρά φωτογράφισα το πιο ενδιαφέρον, και πιο πλήρες νοήματος, ίσως και πιο όμορφο στένσιλ που έχω δει ποτέ. Η Κύπρος και δίπλα το σήμα της ειρήνης. Και πάλι σπεύδω να σας προλάβω, μη με κατηγορήσετε για ιδεαλισμό.
Έχω καταλάβει καλά ότι το θέμα είναι πολύ δύσκολο να λυθεί. Ότι οι περισσότεροι εστιάζουν στα προβλήματα και στις αδυνατότητες παρά στις πιθανές λύσεις, κι ότι υπάρχουν πολύ βαθιές πληγές. Ωστόσο, μεταφέρω τις εντυπώσεις και τα συναισθήματά μου, έρχοντας για πρώτη φορά σ’ επαφή μ’ αυτό τον φορτισμένο χώρο. Όσο υπάρχουν άνθρωποι που δίνουν διαρκώς ευκαιρίες στην ειρήνη, που εστιάζουν στα κοινά, σε αυτά που μας ενώνουν κι όχι σε αυτά που μας χωρίζουν, θεωρώ ότι θα υπάρχει ελπίδα.
Κωδικοποιημένα στη χθεσινή εκδήλωση είπα ότι:
1. είμαστε μπροστά σε μια μεγάλη ευκαιρία να επανεφεύρουμε και να επαναθεμελιώσουμε τη δημοσιογραφία
2. αντιμετωπίζουμε μεγάλες αλλαγές στην κατανομή της ισχύος, στις εργασιακές σχέσεις, στα οικονομικά μοντέλα, στις νοοτροπίες, παντού.
3. τα blog,τα social media, το Διαδίκτυο συνιστούν μια μορφολογική επανάσταση των Μέσων, κι όσο μπορούν να μετατραπούν σε «συνέχεια με άλλα μέσα» άλλο τόσο μπορούν να σημάνουν μια αλλαγή παραδείγματος.
4. η αναξιοπιστία των παραδοσιακών Μέσων συνίσταται στο ότι από ελεγκτές έχουν γίνει στηρίγματα των εξουσιών κι ότι η κρίση τους είναι αξιακή.
5. όλο το θέμα κατά τη γνώμη μου εδράζεται στις αξίες και τις αρχές που θα φέρει ο νέος κόσμος στο Διαδίκτυο.
6. ακόμα δεν έχουμε εμπεδώσει τη δυναμική των Νέων Μέσων, ούτε έχουμε δει πραγματικά σοβαρά δείγματα συμμετοχικής δημοριογραφίας.
7. η απάντηση στο πρόβλημα είναι οι πολλές ανταγωνιστικές, αλλά και συνεργαζόμενες μεταξύ τους, ιδιοκτησίες Μέσων Ενημέρωσης.
8. το αναξιόπιστο Διαδίκτυο συμφέρει τους ελάχιστους ιδιοκτήτες μεγάλων και παραδοσιακών ειδησεογραφικών βιομηχανιών.
9. οι δυνατότητες που μας δίνει το Διαδίκτυο είναι πραγματικά πάρα πολλές.
10. υπάρχουν κίνδυνοι απ’ τον τεχνολογικό ντετερμινισμό, την τεχνοφοβία και τη θεοποίηση του Διαδικτύου.
11. μια πιο τεχνο-κριτική υιοθέτηση των Μέσων δε μπορεί να βλάψει κανέναν.
12. πρέπει να δράσουμε ενάντια στο ψηφιακό και μιντιακό αναλφαβητισμό μας.
13. όλοι, blogger χρήστες των social media, παραδοσιακά Μέσα, βρισκόμαστε μπροστά σ’ ένα σταυροδρόμι.
14. έχουμε την ευκαιρία να ιεραρχήσουμε διαφορετικά τις αξίες και τις αρχές μας,
15. ότι κεντρικής σημασίας είναι το θέμα της βιωσιμότητας των Μέσων, γιατί η δημοσιογραφία χρειάζεται χρήματα.
16. χρειαζόμαστε εφαρμόσιμα πλαίσια αξιών, δεοντολογίας και ηθικής.
17. δεν είναι ουτοπικό, αλλά τα Μέσα μπορούν να γίνουν μέρος της λύσης.
18. μπορούμε να συνεργαστούμε σ’ αυτή την κατευθυνση του νέου τοπίου των πολλών Μέσων.
19. ήδη υπάρχουν παραδείγματα συνεργασιών κι εναλλακτικών τρόπων βιωσιμότητας.
20. είναι καλός καιρός για παραδείγματα και πειραματισμούς.
Manolis Andriotakis 
