Κατηγορία: Ντοκιμαντέρ

Το λεπτό κοκκινόμαυρο βιβλιαράκι είχε αγοραστεί απ’ την αδελφή μου. Συνηθίζαμε μάλιστα τότε να βάζουμε και ημερομηνία αγοράς στα βιβλία. 19.01.1995. Η αρχαία ελληνική δημοκρατία και η σημασία της για μας σήμερα. Κορνήλιος Καστοριάδης. Εκδόσεις Ύψιλον. Πρόκειται για μια διάλεξη του στοχαστή που έγινε στο Λεωνίδιο το 1984. Με τις εκκλήσεις που ακούγονται και τις συνελεύσεις στο Σύνταγμα για την άμεση δημοκρατία, το ανέσυρα απ’ τη βιβλιοθήκη και το ξαναδιάβασα. Θυμήθηκα και την εκπομπή του Παρασκηνίου, του Τάκη Χατζόπουλου και της Τέτας Παπαδοπούλου (και κυρίως εκείνο το κομμάτι που εξηγεί την αυτονομία στο 16.40′, αλλά και στα σχόλιά του για τον εμφύλιο, τη Σοβιετική Ένωση, τα κινήματα, την Ελλάδα).
Ο Καστοριάδης πιστεύει στην αυτονομία, την άμεση δημοκρατία, κι είναι πολύ σαφής ως προς αυτό που βιώνουμε σήμερα. Ζούμε σε φιλελεύθερες ολιγαρχίες, λέει. Ωστόσο, η δημοκρατία είναι ένας στόχος, καθόλου απλός. Θέλει δουλειά και στοχασμό. Μυαλό, χρόνο και διάλογο για να διαμορφωθεί. Υπάρχει εξουσία στη δημοκρατία και νόμοι που μπορεί να αδικούν κάποια μειοψηφία. Οι αρχαίοι είχαν καταφέρει μέσω πολιτικών επιλογών να εξασφαλίσουν μια πιο αυτόνομη κοινότητα, που βέβαια δεν ήταν τέλεια. Θυμίζω ότι έκαναν πολέμους εναντίον άλλων πόλεων. Ο συγγραφέας λέει ότι, με ελάχιστες εξαιρέσεις, οι εξεγέρσεις, τότε (αλλά και τώρα) γίνονταν ως ατομική αντίδραση των καταπιεζόμενων κι όχι για την αλλαγή της κοινωνικής θέσμισης.
Ο Καστοριάδης καταρρίπτει το μύθο που θέλει όλες οι εξεγέρσεις ταξικές. Δε δικαιολογεί τη δουλεία, αλλά δε μπορεί και να την παραβλέψει. Δεν ήταν η δουλεία που έκανε λειτουργική την ελληνική δημοκρατία, αλλά αυτό δε μπορεί να μας κάνει και υπερήφανους. Λέει ότι ακόμα και στην άμεση δημοκρατία, κάποιοι θα πρέπει ν’ αποκλειστούν απ’ το δικαίωμα του εκλέγειν (υπάρχει μια αυθαιρεσία εδώ που δε μπορεί να αποφευχθεί). Τέλος, υποστηρίζει ότι τις περισσότερες φορές η ελληνική δημοκρατία έπραξε σωστά, ωστόσο έλαβε και λάθος αποφάσεις. Η ελληνική δημοκρατία για τον Καστοριάδη δεν πρέπει να είναι πρότυπο, ούτε μοντέλο προς μίμηση, αλλά κέντρισμα, έμπνευση και πηγή ιδεών. Διαβάζοντας τη διάλεξή του, μένω με την αίσθηση ότι η δημοκρατία είναι ένα στοίχημα που βάζει καθένας στον εαυτό του καθημερινά. Αφορά στη σχέση του κάθε πολίτη με τον άλλο, αλλά και με το Δήμο. Αφορά στο διαρκή στοχασμό, στην αμφισβήτηση των δογμάτων. Αφορά στην ιδιότητα του ενεργού πολίτη. Ξαναβλέποντας ωστόσο την εκπομπή με τη συνέντευξή του λέω ότι αξίζει κάποιος να μείνει εδώ και να προσπαθήσει, να μην τον «φάει» κι αυτόν η Ελλάδα (όπως λέει ο Καστοριάδης στο τέλος).

*Γνωστ. Δεν έχω καμία εμπορική ή άλλη σχέση με τον εκδοτικό που αναφέρω πιο πάνω, αλλά γνωρίζω του παραγωγούς του Παρασκηνίου κι έχω μάλιστα κάνει με δική τους παραγωγή ένα ντοκιμαντέρ.

Είδα χθες την τρισδιάστατη ταινία Πίνα του Βιμ Βέντερς στο Δαναό και σας την συστήνω ανεπιφύλακτα. Ιδού μερικές σκέψεις που έκανα με αφορμή την ταινία: Δεν πρόκειται για ένα ντοκιμαντέρ για την χορογράφο Πίνα Μπάους / Ο Βέντερς είναι προφανές ότι δεν ήθελε να εμβαθύνει στο έργο της διάσημης χορογράφου/ Εστίασε στο παρόν των ανθρώπων που τη γνώρισαν και δούλεψαν γι’ αυτήν/ Και μαζί εστίασε σε κάποιες εμβληματικές της παραστάσεις/ Αυτό είναι: ο τρόπος με τον οποίο ένας άνθρωπος επηρέασε τόσους άλλους με το δημιουργικό του όραμα/ Οι εντυπωσιακής ομορφιάς χώροι ανέδειξαν τα σώματα/ Δεν υπάρχει τίποτα πιο όμορφο κι αισιόδοξο από ένα σώμα που χορεύει/ Το κινούμενο σώμα δίνει αξία στα πάντα/ Όμως, όσο και να προσπαθεί ο κινηματογράφος δεν θα υποκαταστήσει το ζωντανό θέαμα/ Κάθε άνθρωπος φέρει τη μοναδική του αφήγηση, τη μοναδική του ιστορία, τη μοναδική του αξία/ «Ήρθα στο Βούπερταλ μικρό παιδί, χαμένο και μετά, τη γνώρισα» λέει ένας χορευτής ενώ τον βλέπουμε να χορεύει δίπλα σ’ ένα ποτάμι/ Ένας άλλος, εξηγεί πως η Πίνα εμπνεύστηκε μια ολόκληρη σκηνή απ’ τον (υπέροχο) αυτοσχεδιασμό του για τη χαρά/ Έξυπνη κίνηση το 3D: προσελκύει ανθρώπους που θα ήταν απίθανο να παρακολουθήσουν μια ταινία για την Πίνα Μπάους/ Αν και λίγο κουραστικό, το 3D προσφέρει όντως τέρψη στα μάτια/ Είναι μάλλον το βάθος πεδίου, η μαγεία της προοπτικής/ Ο Βέντερς ξέρει να σαγηνεύει, το έχουμε ξαναδεί/ Θες να βγεις έξω και να χορέψεις/ Ακολουθώντας την παρακίνηση του τέλους/ Επίκαιρο όσο ποτέ άλλοτε: «Χορέψτε, χορέψτε γιατί αλλιώς είμαστε χαμένοι».

Stencil

Ήταν η πρώτη φορά που επισκεπτόμουν την Κύπρο. Στην Ελλάδα, το Κυπριακό είναι ένα πολύ δημοφιλές θέμα, πολύ κοντινό μεν, αλλά και πολύ μακρινό ταυτόχρονα. Τα Μέσα μας παρακολουθούν στενά την επικαιρότητα στο νησί, κι εμείς οι ίδιοι μπορούμε εύκολα να ενημερωθούμε μέσω του ΡΙΚ ή σχετικών ιστοσελίδων, καθώς μας είναι πολύ προσιτή η γλώσσα, αλλά πρέπει κάποιος να έχει ειδικό ενδιαφέρον για να ενημερώνεται διαρκώς. Πριν μερικές ημέρες βρέθηκα στην Κύπρο, προσκεκλημένος στην εκδήλωση BufferZone Bloggers στην Ουδέτερη Ζώνη, προκειμένου να συμμετάσχω σε μια συζήτηση για τα blog καθώς επίσης και να προβάλλω το ντοκιμαντέρ που είχαμε κάνει με τη Μέντη Μέγα το 2008 για το Παρασκήνιο της ΕΤ-1 με τίτλο Blog, Ένας Νέος Δημόσιος Χώρος.

Ομολογώ ότι απ’ την πρώτη στιγμή ένιωσα αρκετά άβολα στο χώρο. Τα συρματοπλέγματα, οι κυανόκρανοι των Ηνωμένων Εθνών, τα εγκαταλελειμμένα κτίρια, η όλη ατμόσφαιρα μου υπέβαλε ένα αρκετά βαρύ συναίσθημα. Βέβαια οι άνθρωποι με τους οποίους συνομίλησα, ζώντας στη μια ή στην άλλη πλευρά, έδειχναν να μη μοιράζονται την ίδια δυσθυμία. Οι περισσότεροι είχαν μια πιο θετική, πιο ακτιβιστική στάση απέναντι στο γεγονός. Στις σχεδόν δύο ημέρες που βρέθηκα στο νησί, έκανα πάρα πολλές συζητήσεις, έμαθα αρκετά και κατατοπίστηκα τόσο για το παρελθόν όσο και για το παρόν και το μέλλον του δύσκολου αυτού ζητήματος. Δεν ήταν λίγοι αυτοί που εκφράστηκαν πάρα πολύ απαισιόδοξα για τη λύση, αλλά δεν ήταν και λίγοι αυτοί που έμπρακτα κάνουν κάτι για να αλλάξουν τα πράγματα. Για να βάλω κάπως σε τάξη όσα έζησα, ας τα ταξινομήσω.

Το BufferZone Bloggers

Η αφίσα της εκδήλωσης στα Τουρκικά

Παρακολούθησα μόνο τη δεύτερη ημέρα. Δυστυχώς δεν κατάφερα να δω το εργαστήριο του Τούρκου βιντεοακτιβιστή Onur Metin, τον οποίο όμως συνάντησα το Σάββατο κι είχαμε μια πολύ ωραία συνομιλία. Ο Onur μου μίλησε κυρίως για την πρόθεση της Τουρικής Κυβέρνησης να λογοκρίνει το Διαδίκτυο. Δείτε εδώ την είδηση.

Στο πάνελ που συμμετείχα ήταν η λέκτορας του Πανεπιστημίου της Κύπρου Δήμητρα Μηλίωνη, η οποία έκανε μια εξαιρετική παρουσίαση, ο Τουρκοκύπριος μπλόγκερ Mehmet Harmanci, ο Ελληνοκύπριος μπλόγκερ Ανδρέας Πέτσας του συλλογικού μπλογκ Mahallas κι εγώ. Το κοινό συμμετείχε πολύ ενεργά με παρατηρήσεις, ερωτήσεις και παρεμβάσεις. Θα ανεβάσω σύντομα τη δική μου τοποθέτηση, που αφορούσε στην εμπειρία μου με τις παράνομες πινακίδες.

Φονικές διαφημίσεις στην Κύπρο

Ας κάνω όμως εδώ μια παρένθεση: Απ’ τη στιγμή που πάτησα το πόδι μου στο αεροδρόμιο της Λάρνακας μέχρι και τη Λευκωσία, είδα εκατοντάδες τέτοιες διαφημίσεις να δεσπόζουν στους δρόμους. Η Κύπρος βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο. Οι εκατοντάδες αυτές επικίνδυνες και παράνομες διαφημιστικές πινακίδες διαφήμιζαν όλους τους υποψήφιους.

Έξω απ' το χώρο της εκδήλωσης, στην Ουδέτερη Ζώνη

Ο Mehmet Harmanci είπε, για το Κυπριακό, και τις προσπάθειες προσέγγισης και συνεργασίας μεταξύ Τουρκοκυπρίων και Ελληνοκυπρίων μπλόγκερ, ότι μεταξύ των άλλων προβλημάτων το βασικό εμπόδιο συνεννοήσης είναι η γλώσσα. Αρκετοί ωστόσο είπαμε ότι αυτό δεν είναι ένα αξεπέραστο εμπόδιο και συμφώνησε.

Skype συζήτηση με τον Adel Iskandar

Στο δεύτερο μέρος της εκδήλωσης ακούσαμε μέσω Skype τον Adel Iskandar, blogger και καθηγητή στο Georgetown University, και την Noha Atef που είχαν πραγματικά μεγάλο ενδιαφέρον, μιλώντας για τις εξεγέρσεις στον Αραβικό κόσμο και το ρόλο των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης (Social Media) σε αυτές.

Στο τελευταίο μέρος προβλήθηκε το ντοκιμαντέρ, που μου έδωσε την ευκαιρία να ξαναδώ μια δουλειά μου με νέο μάτι. Απ’ τα σχόλια κατάλαβα ότι τα κύρια ζητήματα που έθιγε τότε η ταινία, εξακολουθούν να μας απασχολούν και τώρα.

Η εκδήλωση ήταν πολύ καλά οργανωμένη κι αξίζουν συγχαρητήρια σε όλα τα παιδιά (προσωπικά θέλω να ευχαριστήσω για τη φιλοξενία τον Στέλιο Καραγιαννόπουλο, απ’ την πλευρά του NGO Support Center, αλλά και τη Σάρα απ’ το Cyprus Community Media Center για τη βοήθεια στην παρουσίαση). Ουσιαστικά, ήταν μια σπάνια ευκαιρία για όλους μας να συνομιλήσουμε, να βρεθούμε στην ουδέτερη ζώνη, να εμπνευστούμε, να θέσουμε ερωτήματα, να μάθουμε. Νομίζω ότι τέτοιες πρωτοβουλίες αξίζουν την υποστήριξη και την προσοχή μας για πολλούς λόγους.

Το σπίτι της συνεργασίας

Το Σπίτι της Συνεργασίας, το βράδυ

Σε λίγες ημέρες (5&6 Μαίου) θα ανοίξει ένας χώρος στον οποίο ξεναγήθηκα, κι όπου θα στεγαστούν Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις της μιας και της άλλης πλευράς που έχουν σαν στόχο τη συνεργασία και το διάλογο. Μίλησα με δύο απ’ τα μέλη της πρωτοβουλίας, τόσο της Ελληνοκυπριακής όσο και της Τουρκοκυπριακής πλευράς. Ελπίζω σύντομα να ανεβάσω και το σχετικό βίντεο. Ο ενθουσιασμός των νέων αυτών ανθρώπων ήταν μεγάλος και ελπιδοφόρος. Όταν απέναντί σου έχεις ένα στρατόπεδο, και συρματοπλέγματα, τα γελαστά πρόσωπα αυτών των ανθρώπων σε κάνουν να πιστεύεις ότι υπάρχει ακόμα ελπίδα. Μπορεί όλα αυτά να ακούγονται ιδεαλιστικά, αλλά δεν είναι. Το Σπίτι της Συνεργασίας ανοίγει έμπρακτα μια πόρτα, δημιουργώντας έναν κοινό χώρο…

Βρέθηκα στα σύνορα ενός προβλήματος, στο κέντρο του για την ακρίβεια, εξαιτίας της δουλειάς μου με την τεχνολογία. Το ίδιο το θέμα της συνάντησης ήταν η τεχνολογία. Απ’ το online όμως βρεθήκαμε στο offline και πρόσωπο με πρόσωπο συνομιλήσαμε, ανταλλάξαμε απόψεις, είδαμε ότι δεν είμαστε τόσο διαφορετικοί.

Πέρα απ’ την Ουδέτερη Ζώνη

Visa

Περνώντας την ουδέτερη ζώνη μπήκαμε στην Τουρκοκυπριακή πλευρά, απ’ το φυλάκιο του Λήδρα Παλάς, το πρώτο πέρασμα που άνοιξε το 2003. Μια συνοριακή υπάλληλος κράτησε τα στοιχεία μας και σφράγισε τη visa.

Όσοι παρακολουθείτε γενικά τα ενδιαφέροντά μου θα έχετε καταλάβει πόσο με γοητεύουν και με προκαλούν τα στένσιλ (το βιβλίο μου Σχέδια Πόλης είναι αφιερωμένο σ’ αυτά). Νομίζω ότι στην Τουρκοκυπριακή πλευρά φωτογράφισα το πιο ενδιαφέρον, και πιο πλήρες νοήματος, ίσως και πιο όμορφο στένσιλ που έχω δει ποτέ. Η Κύπρος και δίπλα το σήμα της ειρήνης. Και πάλι σπεύδω να σας προλάβω, μη με κατηγορήσετε για ιδεαλισμό.

Έχω καταλάβει καλά ότι το θέμα είναι πολύ δύσκολο να λυθεί. Ότι οι περισσότεροι εστιάζουν στα προβλήματα και στις αδυνατότητες παρά στις πιθανές λύσεις, κι ότι υπάρχουν πολύ βαθιές πληγές. Ωστόσο, μεταφέρω τις εντυπώσεις και τα συναισθήματά μου, έρχοντας για πρώτη φορά σ’ επαφή μ’ αυτό τον φορτισμένο χώρο. Όσο υπάρχουν άνθρωποι που δίνουν διαρκώς ευκαιρίες στην ειρήνη, που εστιάζουν στα κοινά, σε αυτά που μας ενώνουν κι όχι σε αυτά που μας χωρίζουν, θεωρώ ότι θα υπάρχει ελπίδα.