Τι σχέση έχει η ψηφιακή επιτήρηση μέσω των κινητών τηλεφώνων με το Πανοπτικό του Μπένθαμ και τον πανοπτισμό του Μισέλ Φουκό; Πόσο χρήσιμες είναι οι εφαρμογές ιχνηλάτησης επαφών στα κινητά μας;
Κορονοπτικόν
Κατηγορία: Podcast
Κάμερες στη σχολική αίθουσα
Το νόημα της λέξης «κατάρρευση»
Στο μυθιστόρημα Σταθμός Έντεκα, της Emily St. John Mandel (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη, εκδ. Ίκαρος, 2016) η ανθρωπότητα δεν είναι τόσο τυχερή, όσο είμαστε εμείς στην παρούσα φάση, με τον COVID-19. Μια ιδιαίτερα μεταδοτική και φονική μετάλλαξη της γρίπης των χοίρων κυριολεκτικά αποδεκατίζει τον πληθυσμό της γης και καταστρέφει τον ανθρώπινο πολιτισμό. Δεν υπάρχει πια ρεύμα, δεν υπάρχει καθαρό τρεχούμενο νερό, δεν υπάρχει ίντερνετ, βενζίνη, αεροπορικό ταξίδι, τίποτα. Μια απέραντη ερημιά. Μέσα σε μερικά μόνο εικοσιτετράωρα, οι ελάχιστοι άνθρωποι που από τύχη καταφέρνουν να σωθούν, βιώνουν το αδιανόητο, συνειδητοποιώντας πόσο ελάχιστα γνώριζαν τι σήμαινε μια λέξη που ήταν συχνά στα χείλη τους: η λέξη «κατάρρευση». Ο κόσμος νιώθει σαν να είναι παγιδευμένος σ’ ένα φρικτό όνειρο. Το πριν και το μετά δεν έχουν πια την παραμικρή ομοιότητα. Οι τυχεροί, που φέρουν ως μακρινή ανάμνηση τη ζωή όπως ήταν πριν δεν είναι τελικά και τόσο τυχεροί. «Όσα περισσότερα θυμάσαι, τόσα περισσότερα έχεις χάσει…», ομολογεί σ’ ένα διάλογο κάποιος ζηλεύοντας όσους γεννήθηκαν μετά το τέλος.
Ένα κόμικ, μια χιονόμπαλα, μια εφημερίδα πριν το τέλος, είναι τα θραύσματα των αντικειμένων που κάποτε έπαιξαν ρόλο στη ζωή των ανθρώπων, και τώρα εκτίθενται στο αυτοσχέδιο μουσείο ανθρώπινου πολιτισμού που ‘χει στηθεί στο τέρμιναλ ενός ερειπωμένου αεροδρομίου. Ο φύλακάς του προσπαθεί να περισώσει ό,τι έχει χαθεί για πάντα. Μια πιστωτική κάρτα, ψηλοτάκουνες γόβες, αντικείμενα που κάποτε δεν είχαν την παραμικρή προστιθέμενη αξία, τώρα λάμπουν υπενθυμίζοντας αυτό που χάθηκε για πάντα. Σ’ αυτό το νέο περιβάλλον, όλα είναι διαφορετικά. Κι ενώ πριν το τέλος του κόσμου, «κόλαση ήταν οι άλλοι», μετά την κατάρρευση, «κόλαση είναι η απουσία των ανθρώπων που λαχταράς». Πριν το τέλος του κόσμου, οι άνθρωποι είχαν ακόμα «την αδιανόητη πολυτέλεια να ανησυχούν για ένα βιβλίο με δημοσιευμένα γράμματα». Ήταν τότε που μπαίναμε στα αεροπλάνα με την πρώτη ευκαιρία και πετούσαμε προς άλλους τόπους, τότε που είχαμε στα χέρια μας τη γνώση όλου του κόσμου.
Αλλά βέβαια, η νέα συνθήκη ευονεί και την εμφάνιση αιρέσεων που αναπτύσσονται ως ιοί στις κατεστραμμένες πόλεις και πιστεύουν στη Δευτέρα Παρουσία. Μέσα απ’ τα ερείπια αναδύονται και οι προφήτες. Ένας εξ αυτών μιλά για τον ιό που εξαφανίζει το 99,9% του πληθυσμού με βιβλικούς όρους. Θεωρεί ότι η πανδημία αυτή ήταν ένας άγγελος εκδικητής, που έχει σταλεί από’ τον θεό. Η γρίπη αυτή ήταν ο σύγχρονος κατακλυσμός, κηρύσσει, κι όσοι σώθηκαν ήταν το φως, οι αγνοί, οι διαλεγμένοι. Οι άπιστοι θα πληρώσουν την απείθειά τους, με τη ζωή τους.
Εδώ, ο χρόνος αρχίζει να μετρά, ως χρόνος μετά την καταστροφή. Σ’ αυτό το τρομακτικό τοπίο, της «άγριας κι απρόσμενης ομορφιάς» ένας θεατρικός θίασος, η «περιπλανώμενη συμφωνία», περιοδεύει από πόλη σε πόλη. Συναντά παντού ερημιά, ζόφο και βία. Αλλά και ανάταση. «Τι χάθηκε μετά την κατάρρευση: σχεδόν τα πάντα, σχεδόν όλοι, αλλά υπάρχει ακόμα τόση ομορφιά». Είναι παρήγορες κάποιες σκέψεις αλλά δεν αρκούν. Όπως λέει μια ηρωίδα, η Κίρστεν, η επιβίωση δεν είναι αρκετή. Ποτέ δεν ήταν. Γι’ αυτό κι ακολουθούμε ένα θίασο που επιμένει να ανεβάζει έργα του Σαίξπηρ. Τί θα ήταν η ζωή χωρίς τέχνη, χωρίς φαντασία, χωρίς ποίηση; Χωρίς αγάπη, χωρίς ελπίδα;
Εμείς οι αναγνώστες, διαβάζουμε το μετα αποκαλυπτικό μυθιστόρημα υπό τον ήχο του τραγουδιού των REM, «είναι το τέλος του κόσμου όπως τον ξέραμε» και αναλογιζόμαστε με κομμένη την ανάσα τι κινδυνεύει να απωλεσθεί σε μια ενδεχόμενη, μεγαλύτερη πανδημία. Ένας πολιτισμός που παρήγαγε μοναδικά έργα, αλλά και άπειρα, άχρηστα σκουπίδια, βρίσκεται υπό διαπραγμάτευση. Αυτός ο φαινομενικά ασφαλής κόσμος είναι μόνο ένα ιό μακριά απ’ την παράδοση στη βία και στην αναρχία. Ο πρωτογονισμός των εγκεφάλων μας περιμένει, καθώς η επιβίωση θα ορίσει απ’ την αρχή τις διαδρομές του ανθρώπου κι ο ανορθολογισμός θα γίνει και πάλι η σταθερή πυξίδα των απελπισμένων. Στο τέλος επανεκτιμούμε τα απλά και μικρά, που δεν είναι καθόλου απλά και μικρά. Η κατάρρευση διδάσκει, εμείς δεν έχουμε παρά να μπούμε στη θέση της.
Μπορεί να μοιάζει μαζοχιστικό να διαβάζεις μια μετα-αποκαλυπτική αφήγηση εν μέσω περιορισμών και καραντίνας εξαιτίας ενός νέου ιού και να θες να αποδράσεις σε ουτοπίες. Όταν όμως η ανάγκη που σε σπρώχνει στις δυστοπίες είναι μια ανάγκη κατανόησης και στοχασμού, τότε αξίζει ο πόνος. Ίσως αυτή είναι και η ευκαιρία που μας παραδίδει η καλή λογοτεχνία. Μια αφύσικη δυνατότητα να εξερευνήσουμε πιθανότητες, να αφουγκραστούμε μικρές φωνές, να αποτρέψουμε τις στραβοτιμονιές, να ξανανιώσουμε τι είναι όλα αυτά που μας καθιστούν ανθρώπους.
Το επερχόμενο κραχ
«Πριν τον κορονοϊό ήταν κάτι που με απασχολούσε πολύ. Ονομαζόταν χρόνος έκθεσης στις οθόνες. Πιθανώς θα το θυμάστε. Προσωπικά, το έχω σκεφτεί πολύ, κι έχω γράψει πολλά για το θέμα. Έχω δοκιμάσει πολλά είδη ψηφιακής αποτοξίνωσης λες κι ήταν δίαιτες της μόδας, που κρατούσαν μια ή δύο εβδομάδες, για να επιστρέψω πάλι στις λείες μου οθόνες. Τώρα όμως έχω αποτινάξει από πάνω μου όλα τα δεσμά των ενοχών για τον χρόνο που περνάω μπροστά από οθόνες. Ο υπολογιστής μου είναι ανοιχτός, το τηλέφωνό μου συνεχώς ξεκλείδωτο, αναβοσβήνει. Θέλω να καλυφθώ από οθόνες. Αν είχα ένα σετ γυαλιών εικονικής πραγματικότητας, ευχαρίστως θα το κούμπωνα γύρω απ’ τα μάτια μου». Η οθόνη είναι η μόνη μου επαφή με τους γονείς μου, οι οποίοι μου λείπουν αλλά δεν μπορώ να τους επισκεφτώ γιατί δε θέλω άθελά μου να τους σκοτώσω με τον ιό. Η οθόνη μου προσφέρει διασκέδαση δημιουργώντας συνδέσμους με τους φίλους μου απ’ το γυμνάσιο και μου φέρνει φωτογραφίες ανθρώπων που μαγειρεύουν στο Facebook. Αλήθεια, πότε ήταν εκείνη η εποχή που πίστευα ότι το Facebook ήταν κακό; Μια αρτηρία επικίνδυνης προπαγάνδας που πλημμύριζε το πολιτικό σώμα της χώρας; Ίσως. Δε μπορώ να θυμηθώ πότε ήταν αυτό. Σίγουρα ήταν μια διαφορετική στιγμή. Τώρα στη θέση που βρίσκομαι εγώ έρχονται και πολλοί άλλοι. Ο Βάλτερ Μόσμπεργκ, πρώην εργοδότης μου και ένας επί μακρόν επιδραστικός κριτικός τεχνολογικών προϊόντων, απενεργοποίησε τους λογαριασμούς του στο Facebook και στο Instagram το 2018 ως ένδειξη διαμαρτυρίας απέναντι στην πολιτική του Facebook και στην αμέλειά του για τις ψευδείς ειδήσεις που κυκλοφορούσαν εκεί. Τώρα, για όσο κρατά η πανδημία, έχει επιστρέψει. “Δεν έχω αλλάξει γνώμη για τις πολιτικές της εταιρείας και τις δράσεις της” έγραψε την προηγούμενη εβδομάδα στο Twitter ο Μόσμπεργκ, «απλά θέλω να είμαι συνδεδεμένος με όσους περισσότερους φίλους γίνεται».
Τα παραπάνω λόγια ανήκουν στη δημοσιογράφο των New York Times, Νέλι Μπόουλς. Στο κείμενό της με τίτλο «Ο κορονοϊός έδωσε τέλος στη συζήτηση περί χρόνου μπροστά απ’ τις οθόνες. Οι οθόνες νίκησαν» περιγράφει αυτό που βιώνουμε όλοι σήμερα στο καθεστώς του εγκλεισμού. Πράγματι, οι οθόνες νίκησαν. Για την ακρίβεια θριαμβεύουν. Οι αντίπαλοί τους έχουν παραδώσει τα όπλα απ’ την αρχή. Τώρα, είμαστε όλοι σκυφτοί πάνω από οθόνες. Οθόνες κρατούν στα χέρια τους τα παιδιά μας για να συνεχίσουν την εκπαίδευσή τους, οθόνες κρατούν οι γονείς μας για να μας βλέπουν, οθόνες κρατούν οι συνάδελφοί μας για να δουλεύουμε μαζί, κι οι φίλοι μας στήνονται μπροστά από οθόνες για να περάσουμε παρέα τα βράδια μας μ’ ένα ποτήρι κρασί στο χέρι. Οθόνες μας συνοδεύουν στο διαλογισμό, στην άσκηση, παντού.
Η οθόνη έχει θριαμβεύσει, έστω και προσωρινά, έστω κι από ανάγκη. Κανείς δε μπορεί τώρα να τη μέμφεται για τα αρνητικά που φέρει. Οι κριτικές γίνονται παρωχημένες. Τι κι αν έμπειροι παιδαγωγοί έχουν καταθέσει έγκυρες μαρτυρίες κι έρευνες που λένε ότι οι οθόνες στην σχολική τάξη είναι επιβλαβείς; Τί κι αν μεγάλες έρευνες έχουν καταδείξει ότι η υπερέκθεση σε συγκεκριμένα δίκτυα έχει επίπτωση στην ψυχική υγεία; Τί κι αν τα συγκεκριμένα αυτά τα δίκτυα έχουν γίνει οι καλύτερες πλατφόρμες επιρροής κι ελέγχου του πληθυσμού; Τώρα, όλοι είμαστε αναγκασμένοι εκ των πραγμάτων να γιορτάζουμε τις οθόνες μας. Σε τέτοιο βαθμό, που βλέπουμε ως δεσμά τις κριτικές μας ικανότητες. Είναι απελευθέρωση η άνευ ορίων παράδοσή μας στις οθόνες. Είναι όπως λέει η δημοσιογράφος η μόνη μας επαφή με τον κόσμο. Το ότι είναι μια αφόρητα διαμεσολαβημένη επαφή, μια επαφή που ορίζεται από αλγόριθμους, από εμπορικές σχέσεις, είναι παρεμπίπτουσας σημασίας. Αυτό που αξίζει αυτή τη στιγμή, είναι η επαφή. Με κάθε κόστος. Ας συμφωνήσω. Μετά όμως, θα πρέπει να επαναξιολογήσουμε αυτή τη σχέση. Παραιτούμαστε προσωρινά απ’ την κριτική μας ικανότητα, όχι μόνιμα.
Έχω τις αμφιβολίες μου. Οι οθόνες είναι ένα όχημα, ένα τεχνολογικό όχημα αλλαγής του ανθρωπολογικού μας τύπου. Θα μπορούσε φυσικά να μας αλλάξει προς κάτι καλύτερο, αλλά οι επιδιώξεις των τεχνολογικών γιγάντων δεν ευνοούν μια θετική εξέλιξη. Αυτη η κρίση επιταχύνει την αποδοχή των οθονών ως μέσων διασύνδεσης. Ταυτόχρονα επιταχύνεται η αποδοχή όσων είναι ταυτισμένοι με τις τεχνολογίες αυτές, δηλαδή τις τεχνολογικές εταιρείες που τις εκμεταλλεύονται, τις παράγουν και τις γεμίζουν περιεχόμενο.
Όταν δεν έχεις καθόλου κοινωνική ζωή, καθόλου επαγγελματική ζωή, το μόνο άξιο πράγμα είναι η τεχνολογία και οι δυνατότητες που σου δίνουν. Μπορεί να μην έχεις ανθρώπινη επαφή, να μην έχεις ελευθερία, να μην έχεις ευκαιρίες για εισόδημα, αλλά έχεις τις αμέτρητες επιλογές του διαδικτύου. Στη συλλογική συνείδηση, οι τεχνολογικοί γίγαντες, μετά απ’ αυτή την τεράστιας κλίμακας κρίση, θα αναδυθούν, όπως η Κινέζικη δικτατορία, ως τιμητές της ανθρώπινης υγείας, και ισορροπίας. Δεν περνά από κανενός το μυαλό ότι αυτοί, οι υποτιθέμενοι εγγυητές της υγείας μας, είναι αυτοί που πιο επιτυχημένα μπορούν να μας χειραγωγούν κατάλληλα, παρακολουθώντας διαρκώς κι αναλύοντας τη συμπεριφορά μας;
Τώρα έχουν πέσει παταγωδώς όλες οι άμυνές μας κι έχουμε παραδοθεί στην τεχνολογία των οθονών, των κοινωνικών δικτύων, των εταιρειών που διευκολύνουν την τηλεργασία, την τηλεκπαίδευση, την τηλεδιασκέδαση. «Τί σου ζητάνε» λέει ένας κυνικός κωμικός στο ραδιόφωνο, «να μείνεις σπίτι και να κάθεσαι αραχτός στον καναπέ, να παίζεις όσο Playstation θέλεις, να βλέπεις όσο Netflix θέλεις, όσο διαδικτυακό πορνό θες, και να παίζεις όσο τζόγο κάνεις κέφι. Και παράλληλα, να μιλάς με τους φίλους σου, να κάνεις τις αγορές σου, να τσεκάρεις την υγεία των γονιών σου, την ασφάλεια του εξοχικού σου». Η επερχόμενη χρεοκοπία, το επόμενο κραχ δε θα είναι απλά οικονομικό. Θα είναι μια χρεοκοπία της συγκέντρωσής μας. Μια παταγώδης χρεοκοπία του πολιτισμού μας σε προσοχή, σε κριτική ικανότητα, σε ηγεσία.
Η επερχόμενη χρεοκοπία θα είναι μια χρεοκοπία ελεύθερης βούλησης. Όταν όλοι θα έχουμε πιστέψει ότι μόνο στον εικονικό κόσμο βρίσκεται η πραγματικότητα, τότε η πραγματική πραγματικότητα θα περάσει οριστικά στα χέρια όσων ελέγχουν την εικονική πραγματικότητα. Σκεφτείτε αυτό που ζούμε τώρα. Ο αναγκαστικός μας εγκλεισμός νομιμοποιείται προσωρινά, εξαιτίας μιας κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Αύριο, η κατάσταση αυτή θα αποσυρθεί αλλά θα έχει αφήσει πίσω της μια εμπειρία που θα γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης. Αφού μπορείς να δουλεύεις απ’ το σπίτι, να ψωνίζεις απ’ το σπίτι, να εκπαιδεύεις τα παιδιά σου απ’ το σπίτι, να διασκεδάζεις με τους φίλους σου απ’ το σπίτι, οι περιορισμοί δε θα πρέπει να σε κάνουν να δυσανασχετείς. Μ’ αυτό τον τρόπο θα λύσουμε και το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής. Κι ας χρεοκοπήσουν μερικές αεροπορικές εταιρείες απ’ τη δραστική μείωση των ταξιδιών για λόγους επαγγελματικούς ή αναψυχής. Κι ας χρεοκοπήσουν μερικές αυτοβιομηχανίες απ’ τη δραστική μείωση των μετακινήσεων. Κι ας χρεοκοπήσουν μερικές χιλιάδες επιχειρήσεις κι επαγγελματίες απ’ τον ξαφνικό θάνατο του τουρισμού. Μέχρι να βρεθεί φάρμακο ή εμβόλιο, οι περιορισμοί θα είναι και νόμιμοι και ηθικοί.
Μπορεί όλα αυτά να είναι προσωρινά, ή έστω έτσι να ελπίζουμε, αλλά ο εικονικός κόσμος θα είναι μόνιμα με το μέρος μας. Ο κίνδυνος όμως είναι ορατός. Όταν θα έχουμε βγει έστω προσωρινά απ’ την περιπέτεια του COVID 19, θα έχει ισχυροποιηθεί η τυφλή μας πίστη στην τεχνολογία και θα έχει χρεοκοπήσει η κριτική μας ικανότητα απέναντί της. Θα βλέπουμε τους τεχνολογικούς γίγαντες ως προστάτες μας που δουλεύουν για το καλό μας. Οι πολιτικοί, ό,τι κι αν κάνουν, θα είναι μόνιμα αντικείμενο κριτικής. Η καταιγίδα θα έχει μειώσει με κάποιες εξαιρέσεις επιτυχίας προφανώς την εμπιστοσύνη στα πρόσωπά τους, αυτό είναι αναπόφευκτο. Απ’ την τέλεια καταιγίδα, αυτοί που θα ωφεληθούν θα είναι όσοι ελέγχουν τις νέες τεχνολογίες. Στην Κίνα, είναι το Κομμουνιστικό Κόμμα. Στις ΗΠΑ και στον υπόλοιπο κόσμο είναι μια χούφτα τεχνολογικών κολοσσών, που επηρεάζουν με τη δύναμή τους κυβερνήσεις και λαούς ολόκληρους. Τους παραδοθήκαμε. Η κρίση είναι η μεγαλύτερη ευκαιρία τους να ξεπλύνουν τις αμαρτίες του παρελθόντος, χωρίς να χρειαστεί να κάνουν το παραμικρό. Αρκεί να στέκονται στη θέση τους. Στη μέση των επικοινωνιών μας. Να μας παρακολουθούν να περιφερόμαστε εικονικά, να βγάζουν τα συμπεράσματά τους και να μας χειραγωγούν.
Η επερχόμενη χρεοκοπία, θα είναι μια βαθιά χρεοκοπία της ελεύθερης βούλησης. Θα είναι παγκόσμια κι εκτεταμένη. Το πείραμα επιτυγχάνει και ολοκληρώνεται. Η κριτική εξαφανίζεται. Στην Κίνα, το πρόγραμμα παρακολούθησης επεκτείνεται και εγκαθιδρύεται πανηγυρικά. Ακολουθούν κατά πόδας κι άλλοι. Στο δυτικό κόσμο, τα βήματα θα είναι πιο αργά. Προς το παρόν το κέρδος είναι στην φήμη των τεχνολογικών εταιρειών. Αυτές θα βγουν ενδυναμωμένες. Αν θέλετε να επιβιώσετε στο μέλλον στραφείτε άμεσα στην παροχή υπηρεσιών ή προϊόντων στον εικονικό κόσμο. Κάθε άλλη επιλογή στο προσεχές διάστημα θα είναι επισφαλής. Την ίδια στιγμή, αφιερώστε χρόνο εκτός της οθόνης. Αντισταθείτε στους διαρκείς περισπασμούς και στην ατέρμονη τροφοδότησή σας με δωρεάν σκουπιδοπληροφόρηση. Ανοίξτε βιβλία, διαβάστε και φροντίστε το σώμα σας. Ανακατευθύνετε την προσοχή σας σ’ αυτά που πραγματικά αξίζουν. Εξασκείστε τη μνήμη σας και την ικανότητά σας να εστιάζετε. Η απώλεια της συγκέντρωσης δε πρέπει να μονιμοποιηθεί. Για την επερχόμενη χρεοκοπία της προσοχής μας θα είμαστε υπεύθυνοι όλοι. Το επερχομενο κραχ θα είναι διαρκές, η επερχόμενη χρεοκοπία, θα είναι μια χρεοκοπία διαύγειας, μια χρεοκοπία καθαρού μυαλού, μια χρεοκοπία ελεύθερης βούλησης. Είναι στο χέρι μας, ατομικά και συλλογικά, να πάρουμε τα μέτρα μας.
Ανάδυση ενός νέου κόσμου
Η μεγαλύτερη απειλή που έρχεται, είναι η απειλή ενάντια στη δημοκρατία.
Μια αλληγορία για τον τεχνοκαπιταλισμό
Για τους περισσότερους από εμάς, η σκιά του θανάτου, η βεβαιότητα ότι μια μέρα θα πάμε «με τους πολλούς», όπως έλεγε ο Κωστής Παπαγιώρης, γίνεται αφορμή για να στοχαστούμε βαθύτερα τη ζωή. Για κάποιους άλλους όμως ο θάνατος δεν είναι παρά ένα πρόβλημα που χρήζει λύσης. Ναι, υπάρχουν συνάνθρωποί μας που αναρωτιούνται στα πολύ σοβαρά τι θα γινόταν αν μπορούσαμε να νικήσουμε οριστικά τη φθαρτότητά μας. Όσο κι αν το ερώτημα μοιάζει με θέμα συζήτησης εφήβων σε καλοκαιρινό φόντο, υπάρχουν σήμερα βάσιμοι λόγοι να σταθούμε σ’ αυτές τις υποθέσεις με περισσότερη κατανόηση. Μια αλλόκοτη παρέα ανθρώπων ηγείται ενός κινήματος που έχει ονομαστεί τρανσανθρωπισμός, ή αλλιώς, διανθρωπισμός (transhumanism), και τα τελευταία χρόνια, με την ραγδαία εξέλιξη των νέων τεχνολογιών, κερδίζει ολοένα και περισσότερους φίλους. Έχουμε άραγε να κάνουμε με μια επίμονη μετεφηβική ανωριμότητα, με μια ύβρη, ή με μια ακόμα ιστορία τεχνολογικής αναστάτωσης και καινοτομίας;
Απ’ όπου κι αν το κοιτάξεις, το θέμα προσφέρεται για εξυπνάδες. Ο Μαρκ Ο’ Κόνελ όμως αποφάσισε να πάει πέρα απ’ αυτό. Με το ερευνητικό βιβλίο του «Ο άνθρωπος του μέλλοντος, η προσπάθεια να επιμηκύνουμε τη ζωή μας και να λύσουμε το πρόβλημα του θανάτου», που κυκλοφόρησε πρόσφατα απ’ τις Εκδόσεις Κλειδάριθμος, σε μετάφραση του Γιώργου Στάμου, επιχειρεί να παρουσιάσει το κίνημα που κηρύσσει περήφανα τον πόλεμο εναντίον του θανάτου, συστήνοντάς μας ψύχραιμα τους κύριους εκφραστές του. Με το βραβευμένο Ιρλανδό συγγραφέα, κλείσαμε διαδικτυακό ραντεβού, αλλά η κακή μας σύνδεση και τα ψηφιακά παράσιτα που αυτή παρήγαγε, πρόσδωσαν ένα ακόμα επίπεδο ειρωνείας στο αντιφατικό μας θέμα.
Ειδήσεις απ' το δικό σου δωμάτιο
Οι δύο αντικρούομενες εγγενείς υπερδυνάμεις των social media σήμερα: απ’ τη μια μας ενώνουν, κάνουν τη δυνατότητα της επικοινωίας άμεση, και την έκφραση στιγμιαία, κι απ’ την άλλη μας χωρίζουν, μας διχάζουν, μας απομομώνουν σε κουκούλια και μας παγιδεύουν στο ναρκισσισμό και την κρίση μεγαλείου.
