Κάνοντας ένα μικρό απολογισμό του εκλογικού αποτελέσματος, καθώς και των γεγονότων που ακολούθησαν εντός του ηττημένου κόμματος, ένα είναι βέβαιο: τα Νέα Μέσα δεν επιβεβαίωσαν τις προσδοκίες των θιασωτών τους. Πιθανώς στην επόμενη εκλογική αναμέτρηση να δούμε τις πραγματικές και διαφημισμένες δυνατότητες των κοινωνικών (social) media, αλλά μέχρι τώρα γινόμαστε αυξανόμενα μάρτυρες μιας αρκετά προβλέψιμης και κοινότοπης χρήσης. Στις βουλευτικές εκλογές του 2007, τα Νέα Μέσα χρησιμοποίηθηκαν σπασμωδικά, χωρίς ιδιαίτερη σκέψη, και τελικά έβλαψαν την εικόνα τους παρά την ενδυνάμωσαν στην κοινωνία. Όπως έγραψα και προηγουμένως, γι’ αυτό εν πολλοίς ευθύνονται και τα μεγάλα παραδοσιακά Μέσα, που ό,τι νέο το παρουσιάζουν ρηχά, φοβικά, αμήχανα και στρεβλά.

Τα παραδοσιακά Μέσα συνεχίζουν να αποδεικνύουν μέρα με τη μέρα ότι καταλαμβάνουν τη δεσπόζουσα θέση στο δημόσιο λόγο της χώρας. Ο δημόσιος λόγος είναι ιδιόκτητος, με λίγα λόγια αγοράζεται. Η πολιτική τώρα συλλαμβάνεται κι επισυμβαίνει στην τηλεόραση. Εκεί επίσης επιβεβαιώνεται και κριτικάρεται, εκεί αυτοπροσδιορίζεται εντέλει. Στα Νέα Μέσα η πολιτική «παρκάρει» ένα μικρό, περιθωριακό κομμάτι της, μέχρι νεωτέρας. Αυτή τη στιγμή η μπλογκόσφαιρα λειτουργεί αποσυμπιεστικά, κι όπως όλα δείχνουν έτσι θα συνεχίσει να αντιμετωπίζεται. Στην χώρα, όλες οι συζητήσεις είναι πρόωρες. Είναι πρώορο να μιλάμε για ρυθμίσεις, είναι πρώορο να μιλάμε για δεοντολογικούς κανόνες, για πιστοποιήσεις, για εκπαίδευση, για ιδανικές χρήσεις. Αντ’ αυτού πρέπει να συναινούμε στις πιο χαμερπείς περσόνες, στα πιο χαμερπή σχόλια, στους πιο χαμερπείς χρήστες, που δωρίζουν στα Νέα Μέσα μια εικόνα επιφανειακή και «μοδάτη», η οποία καταλήγει να είναι εξαιρετικά δυσάρεστη κι αποκρουστική τόσο στον υποψιασμένο, όσο και στον ανυποψίαστο πολίτη.

Να συνοψίσω όμως τη θέση μου. Τα πολιτικά κόμματα χρησιμοποίησαν τα Νέα Μέσα ως προπαγανδιστικά εργαλεία, ή καλύτερα, ως εκδοχές της διαφημιστικής τους στρατηγικής. Οι όποιες προσπάθειες ενθάρρυνσης της «συμμετοχικότητας», αν κι έγιναν σποραδικά η σημαία του ΠΑΣΟΚ, δεν έπεισαν γιατί δε διέσπειραν το μήνυμα σε όλη την κοινωνία. Η επίκληση του συμμετοχικού οράματος δε μπορεί να σταματά στο Διαδίκτυο. Οι ψηφοφόροι, και πιο γενικά η κοινωνία, έχει ευρύτερη ατζέντα. Μια επιλεκτική συμμετοχή, κάποιων προνομιούχων (που έχουν γρήγορες συνδέσεις) δε μπορεί να επιφέρει ουσιαστικές αλλαγές στο πεδίο των κοινωνικών και πολιτικών ζητημάτων.

Θεωρώ ότι τα Νέα Μέσα, θα δικαιολογήσουν τον ενθουσιασμό των Δημοκρατών, όταν προβάλλουν σαφή αιτήματα, όταν συνομιλήσουν τόσο μεταξύ τους όσο και με την κοινωνία, όταν συνεργαστούν κι όταν διδαχτούν απ’ την ιστορία των Μέσων γενικότερα. Ωστόσο, μολονότι το πρώτο και κύριο αίτημα που θέτει από μόνη της η χρήση των Νέων Μέσων είναι «περισσότερη δημοκρατία», παρατηρούμε ότι ο κανόνας τείνει προς άλλη κατεύθυνση. Εδώ, το «από τα κάτω» μοιάζει αναχρονιστικό και ξεπερασμένο. Η όλη ουσία έγκειται στο ποιός θα κάνει την καλύτερη καμπάνια, ποιός θα αποσπάσει μεγαλύτερη επισκεψιμοτητα. Τα ελληνικά εκλογικά ιστολόγια, ούτε κινητοποίησαν κόσμο, ούτε συγκέντρωσαν χρήματα. Το τελευταίο, στην ελληνική κοινωνία δεν έχει τεθεί καν ως ζήτημα που να αφορά το δημόσιο διάλογο. Η έκφραση «μαύρο πολιτικό χρήμα» φερ’ ειπείν δε συνδέεται με την απαράδεκτη πρακτική, οι εκλογικές καμπάνιες βουλευτών να χρηματοδοτούνται από επιχειρήσεις. Αλλά το τόνισα και παραπάνω, τα παραδοσιακά Μέσα είναι κι αυτά μέρος του προβλήματος, οπότε δε μπορούμε σύντομα να αναμένουμε απ’ αυτά κάτι πραγματικά αισιόδοξο. Για αποφυγή παρεξηγήσεων να πω ότι μιλώντας γενικώς κι αορίστως περί «παραδοσιακών Μέσων», εννοώ τις εφημερίδες, τα ραδιόφωνα και τα τηλεοπτικά κανάλια που ανήκουν σε μεγάλες επιχειρήσεις. Αναπόφευκτα, ο Τύπος είναι κι ο ίδιος μέρος της γενικευμένης κρίσης που βιώνει η σύγχρονη αστική δημοκρατία.

Αλλά το σοβαρότερο ζήτημα που δεν κατόρθωσαν να φέρουν στο δημόσιο διάλογο τα ιστολόγια και τα Νέα Μέσα, δεν είναι μορφικό. Ουσιαστικά, όχι μόνο δε μίλησαν μια καινούργια γλώσσα, αλλά δεν άρθρωσαν κάποιο αίτημα. Γι’ αυτό και οι κινητοποιήσεις για τις πυρκαγιές έγιναν αντικείμενο εκμετάλλευσης ακόμα κι απ’ το ΠΑΣΟΚ. Σχετικά με το αν συνιστούν κίνημα οι συγκεντρώσεις όμως, θα επανέλθω με επόμενη ανάρτηση. Το θέμα είναι ότι τα λεγόμενα Νέα ή κοινωνικά Μέσα, στο μεγαλύτερο βαθμό λειτούργησαν και συνεχίζουν να λειτουργούν ως παλαιώ κι αντι-κοινωνικά Μέσα, διότι και αποπροσανατολίζουν τη συζήτηση, και σχετικοποιούν τα πάντα, και διευρύνουν τις ανισότητες, και δεν ευνοούν την συμμετοχή των πολιτών στα κοινά, και, τελικά δημιοργούν έναν υπερθόρυβο που συμφέρει τις ελίτ και τους ισχυρούς.