Στην Ελλάδα η πελατειακή σχέση έχει γίνει εδώ και καιρό κυρίαρχη. Στο καθεστώς της οικονομίας της αγοράς, όπου όλα είναι εμπορεύσιμα, δε θα μπορούσαν οι ανθρώπινες σχέσεις να μείνουν ανεπηρέαστες. Οι πράξεις ανιδιοτέλειας, οι πράξεις που δεν υποκινούνται απ’ το οικονομικό συμφέρον, οι χαριστικές στιγμές γίνονται όλο και πιο σπάνιες, όλο και πιο συμφεροντολογικές. Σαν αποτέλεσμα η ελληνική κοινωνία οδηγείται από έναν υλισμό όλο και πιο χυδαίο, όλο και πιο ακραίο, όλο και πιο επιδεικτικό. Ο κυνισμός και η αναλγησία γίνονται δημόσιες εκφράσεις της ημερήσιας διάταξης, ενώ γενικεύεται το αίσθημα του «τίποτα δεν είναι αληθινό, κι άρα όλα επιτρέπονται».

Ο σχετικισμός των ελλήνων, αν και συχνά ανακουφιστικός, αποϊεροποιεί και απαξιώνει καθετί προς όφελος της συσσώρευσης κεφαλαίων. «Μπροστά στο κέρδος, κανένα εμπόδιο» αυτό είναι το ελληνικό μότο. Καμία σχέση δεν είναι αρκετά άξια για να την υπερασπιστεί κανείς μέχρις εσχάτων. Καμία ηθική δέσμευση δεν είναι ικανή να ανακόψει τη δίψα για επίδειξη και κατοχή άχρηστων αντικειμένων. Αν ήταν ο ηδονισμός το κίνητρο των ελλήνων, τουλάχιστον οι σχέσεις θα αποκτούσαν κάποιο ενδιαφέρον, αλλά όχι. Εδώ όλα έχουν εκπορνευτεί σε τέτοιο βαθμό που δε μπορείς να ξεχωρίσεις τον διαφθορέα απ’ το διεφθαρμένο. «Όλα μπερδεύονται γλυκά», και τίποτα δεν αποκλείεται, αφού καθένας μπορεί να είναι ένας δυνάμει σύμμαχος στην εξαγωγή κάποιου πιθανού κέρδους.

Το απώγειο της πελατειακής σχέσης αποτυπώνεται βέβαια στην πολιτική. Η δημοκρατία στην τρέχουσα φάση είναι συνώνυμη των συναλλαγών. Ο πολίτης συναλλάσσεται με τον πολιτικό, ο πολιτικός με τον επιχειρηματία, ο επιχειρηματίας με τις διάφορες οργανώσεις κ.λπ. Η μοίρα όλων μας είναι να γίνουμε πελάτες κάποιων, ενώ η φιλοδοξία μας είναι να τους κάνουμε όλους πελάτες μας. Στην χώρα, όταν κάποιος θέλει να πει ότι η ομάδα του κέρδισε ή εξακολουθεί να κερδίζει την αντίπαλό του, λέει χαρακτηριστικά ότι οι χαμένοι είναι «πελάτες». Ο πελάτης στην ποδοσφαιρική διάλεκτο, είναι ο χαμένος, εκείνος που εξακολουθητικά δίνει χαρές στους αντιπάλους του. Είναι υποκριτικό επομένως να γίνονται εξαγγελίες κατάργησης της πελατειακής σχέσης στην πολιτική, καθώς αυτή έχει ριζώσει σε όλες τις ιδιωτικές και δημόσιες σχέσεις. Η πελατειακή συναλλαγή τείνει να γίνει η κατεξοχήν σχέση μεταξύ όλων μας.

Γι’ αυτό η κοινωνία είναι ριζικά καχύποπτη με τους πάντες. Γι’ αυτό κανείς δεν παίρνει στα σοβαρά τον άλλο, παρά μόνο όταν πληρώνει ή όταν έχει εξουσία. Γι’ αυτό κοιτάζει ο ένας να κοροϊδέψει τον άλλο. Γι’ αυτό μάς αρέσει το ανώνυμο και ψευδώνυμο Διαδίκτυο. Γι’ αυτό ευνοούμε τις ανισότητες των φύλων, των τάξεων, των διάφορων ομάδων. Γι’ αυτό αυξάνονται οι ψυχικές παθήσεις. Έχουμε γίνει ακραία ανταγωνιστικοί. Η αγορά μάς έχει διαβρώσει και αδυνατούμε, μέσα στη σύγχισή μας, να διακρίνουμε την αξία απ’ την τιμή. Έχουμε τιμολογήσει τα πάντα, έχουμε γίνει εξπέρ στις τιμές κι έχουμε χάσει εντελώς την αίσθηση της αξίας. Ψάχνουμε για πελάτες κι όχι για φίλους, όχι για συντρόφους, όχι για συνοδοιπόρους, όχι για συνεργάτες, όχι για συνομιλητές.

Όταν κάθε κίνηση υπαγορεύεται απ’ το εμπορικό συμφέρον και οι άλλοι μάς χρησιμεύουν ως εργαλεία για την επίτευξη οικονομικών ή άλλων στόχων, χάνουμε αυθεντικές εμπειρίες όπως εκείνη της άσκοπης συνάντησης, της ανιδιοτελούς συμπόρευσης, του έρωτα, κι όλα γίνονται εφήμερα κι εργαλειακά σαν επισκέψεις σε θεματικό πάρκο. Επιπλέον, η υποχρέωση να αντιληφθείς όλες τις σχέσεις ως πελατειακές, επιφέρει πλήγμα στη νοηματοδότηση της ζωής σου. Γιατί φαίνεται ότι όσο το πελατολόγιο διογκώνεται, τόσο μειώνονται οι πιθανότητες να εμπιστευτείς, να σχετιστείς, να δεσμευτείς. Για να ανατραπεί λοιπόν το πελατειακό καθεστώς, δεν αρκούν κάποιοι αδιάφθοροι στα λεγόμενα «υψηλά κλιμάκια», για να απαλλαγεί η κοινωνία απ’ τη διαβρωτική εμπορευματοποίηση των σχέσεων, πρέπει να επανεφευρεθούν οι ανθρώπινες σχέσεις στη βάση άλλων μοντέλων οικονομίας και διοίκησης, δηλαδή νέου αξιακού συστήματος.