Με αφορμή την προηγούμενη ανάρτηση για τις εφαρμογές στα iPhone που αποκαλύπτουν τις θέσεις των ραντάρ ανίχνευσης ταχύτητας έλαβα κάποια σχόλια που με έκαναν να σκεφτώ πόσο δύσκολο είναι να ευαισθητοποιηθούν οι άνθρωποι για τα θέματα της οδικής ασφάλειας. Συνήθως οχυρωνόμαστε πίσω από μασημένη τροφή, από αυτοματισμούς, από στερεότυπα, από ιδεολογικές προκαταλήψεις και παραπληροφόρηση, κι εκφέρουμε απόψεις που μπορούν να συντηρούν και να επεκτείνουν τα προβλήματα. Εν πάση περιπτώσει, θα επανέλθω σ’ όλα αυτά σύντομα. Τώρα θέλω να αναφερθώ σε μια πολιτισμική μας πια στάση. Η προτεραιότητα στους δρόμους μας ανήκει ξεκάθαρα στους οδηγούς. Οι πεζοί, είτε βρίσκονται σε διάβαση, είτε αλλού, πρέπει να σταματήσουν για να περάσουν τα αυτοκίνητα. Όποιος έχει ταξιδέψει στο εξωτερικό, θα έχει διαπιστώσει ότι σε πάρα πολλές χώρες, η προτεραιότητα ανήκει στους πεζούς (και στην Ολλανδία στα ποδήλατα) με την εξής έννοια: όταν ένας πεζός σταθεί σε μια διάβαση χωρίς σηματοδότη, οι οδηγοί σταματούν για να περάσει.
Κάποιος θα μπορούσε να μου πει ότι δεν πειράζει που είναι έτσι στην Ελλάδα. Όμως η πρώτη θέση σε θανάτους από τροχαία στην Ευρώπη, θα τον αποστομώσει. Το να δώσουμε προτεραιότητα στους πεζούς δε σημαίνει ότι ικανοποιούμε απλά ένα βίτσιο ή ένα εγωϊστικό αίτημα των πεζών. Παίρνοντας την προτεραιότητα απ’ τους οδηγούς, ουσιαστικά τους υποχρεώνουμε να μειώσουν ταχύτητα και να αυξήσουν το βαθμό της προσοχής και των αντανακλαστικών τους. Μετά απ’ τους πεζούς μπορούν να είναι τα ποδήλατα, και στο τέλος αυτοκίνητα. Αυτό όμως είναι κάτι πολιτισμικό. Ο ίδιος ο Κ.Ο.Κ. δίνει ουσιαστικά την προτεραιότητα στους οδηγούς. Πιστεύω ότι αυτό είναι κάτι που μπορεί και πρέπει να αλλάξει. Αλλά πρέπει να αλλάξει η κουλτούρα μας, να απεκδυθεί την επιθετική οδήγηση ο Έλληνας οδηγός και να συμπεριφερθεί με σεβασμό και προσοχή προς τους άλλους. Πώς θα γίνει αυτό; Με μια καμπάνια ίσως, αλλά και με διαρκείς εκκλήσεις, ακτιβισμούς πιθανώς, ευρεία διάχυση του μηνύματος στην κοινωνία. Ξεκινώντας απ’ το οικείο περιβάλλον μας, απ’ τους εαυτούς μας, ας αλλάξουμε τον τρόπο που υπάρχουμε και συνυπάρχουμε στους δρόμους. Οι πλέον των 1.500 νεκρών το χρόνο στους δρόμους δεν είναι θύματα κάποιας ανώτερης δύναμης, είναι θύματα και της δικής μας συμπεριφοράς.
Κ.Ο.Κ.
Τέλος, πρακτικά αυτό μπορεί να σημαίνει και κάποια αλλαγή του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, ο οποίος λέει ότι τα οχήματα πρέπει να σταματούν «σε περίπτωση ανάγκης». Ιδού τί λένε τα επίμαχα σημεία:
Άρθρο 38, παρ.4,δ.
Σε διαβάσεις που η κυκλοφορία τόσο των πεζών όσο και των οχημάτων δεν ρυθμίζεται με φωτεινούς σηματοδότες, να μην κατεβαίνουν στο οδόστρωμα πριν λάβουν υπόψη τους την απόσταση και την ταχύτητα των οχημάτων τα οποία πλησιάζουν.
Άρθρο 39, παρ.2.
Aν σε σημασμένη διάβαση πεζών η κυκλoφoρία των oxημάτων δεν ρυθμίζεται με φωτεινή σηματoδότηση ή με τρoxoνόμo, oι oδηγoί υπoxρεoύνται να πλησιάζoυν στη διάβαση με ταxύτητα τόσo μικρή ώστε να μην εκθέτoυν σε κίνδυνo τoυς πεζoύς πoυ τη xρησιμoπoιoύν ή εισέρxoνται σ’ αυτήν και, σε περίπτωση ανάγκης, να διακόπτoυν την πoρεία τoυ oxηματός τoυς για να επιτρέπoυν τη διέλευση των πεζών.
Manolis Andriotakis 
Απ’όσο γνωρίζω αν είσαι πάνω σε διάβαση ήδη αλλά και γενικότερα ΑΝ ΕΙΣΑΙ ΗΔΗ πάνω στο οδόστρωμα για να διασχίσεις το δρόμο (όχι την εθνική οδό εννοείται αλλά έτσι που τρέχουμε έχουν γίνει όλες εν δυνάμει εθνικοί οδοί) έχεις προτεραιότητα (υποχρεούται να ελαττώσει ταχύτητα ο οδηγός και να περιμένει να περάσεις).
Γενικά πάντως τα δικαστήρια αναγνωρίζουν την συνευθύνη πεζού και οδηγού ανάλογα και με τις συνθήκες στο συγκεκριμένο χώρο και χρόνο.
Εδώ έχουν δικαιώσει μέχρι και οδηγό αυτοκινήτου που πήγαινε ανάποδα σε μονόδρομο και τράκαρε μετωπικά με μηχανή που προσπερνούσε άλλο όχημα που κινούταν σωστά στο μονόδρομο γιατί λέει ήταν κοινή γνώση πως παραβιάζονταν τακτικά ο μονόδρομος αυτός!!! και το ήξερε και ο οδηγός της μηχανής που έπρεπε να προσέξει πριν προσπεράσει!!! Τραγικά πράγματα δηλαδή
Στην Γερμανία πάλι μου έχουν πεί πως αν σε χτυπήσει αμάξι και είσαι εκτός διάβασης τον πληρώνεις κιόλας…
Θυμάστε μια εποχή που κατέβηκαν τροχονόμοι στην Ομόνοια και έγραφαν τους πεζούς που περνούσαν εκτός διάβασης σε μια προσπάθεια ευαισθητοποίησης για τα θανατηφόρα ατυχήματα που συμβαίνουν από αυτή τη συμπεριφορά; Οι κάμερες των καναλιών τότε έγραψαν και κυνηγητό και σύλληψη κυρίας (ή ξεφτίλα)που θεώρησε πως θα γλιτώσει το πρόστιμο βάζοντας το στα πόδια όταν τη φώναξε ο τροχονόμος για να της δώσει κλήση
Ακολουθεί σεντόνι.
To θέμα της προτεραιότητας των πεζών αγγίζει τα όρια του ανεκδότου στην Ελλάδα. Αρχικά θα σημειώσω ότι όλα έχουν να κάνουν με την παιδεία μας ως λαός και ως άτομα ξεχωριστά. Γιατί σίγουρα και Γερμανός υπάρχει που παραβιάζει την προτεραιότητα και Έλληνας που την τηρεί. Δυστυχώς όμως στην Ελλάδα το ποσοστό είναι δυσανάλογα μικρό. Συχνά πυκνά παίζουμε και το Dr Jekyl & Mr Hyde και με το που βγούμε από το αυτοκίνητο απαιτούμε να σταματήσουν όλοι ενώ μόλις μπούμε στο αυτοκίνητο παίζουμε Carmaggeddon.
Για μένα είναι σημαντικότερο διδάξουμε/διδαχθούμε την οδική συμπεριφορά (και την οδήγηση γενικώς ως τεχνικό κομμάτι) παρά να μοιράσουμε πρόστιμα είτε σε πεζούς είτε σε οδηγούς. Τα σποτάκια στην τηλεόραση δεν αρκούν, τα έχουμε δει εδώ και χρόνια (εποχή Σταθάκη π.χ.) και κατα τη γνώμη μου έφεραν μικρό αποτέλεσμα (ευπρόσδεκτο από το τίποτα…).
Το ζήτημα είναι όλοι μας, όχι μόνο τα παιδιά, να αντιληφθούμε τον κίνδυνο στην πραγματική του διάσταση και να συμπεριφερθούμε ανάλογα στο δρόμο είτε με ρόδες είτε με τα πόδια. Όταν το καταφέρουμε αυτό δεν θα χρειάζονται ούτε ρανταρ ούτε εφαρμογές που σημειώνουν το στίγμα τους.
Στο εξωτερικό έχω ακούσει κι εγώ οτι αν δεν περάσεις από διάβαση μπορεί να σε πατήσει (που λέει ο λόγος) κι όλας και να μην έχει ευθύνη ο οδηγός. Θα αναφέρω 2 περιστατικά σχετικά με τις διαβάσεις λοιπόν.
Βρίσκομαι στο Saltzburg στην Αυστρία, βράδυ, ίσως και κοντά στα μεσάνυχτα και επιστρέφουμε με τη σύντροφο στο ξενοδοχείο μας όταν φτάνουμε σε διασταύρωση μαζί με νεαρούς Αυστριακούς και είναι αναμμένος ο Σταμάτης. Σταματάμε όλοι και ο Γρηγόρης αργεί πολύ. Αλλά αμάξι δεν περνάει, ερημιά. Κανείς όμως δεν περνά απέναντι παρόλο που πραγματικά δεν υπάρχει κίνδυνος. Η σύντροφος με πιέζει να περάσουμε και νιώθουμε λίγο Forest Gump αλλά τελικά περιμένουμε λίγο παραπάνω και ανάβει το πράσινο. Σε αυτό το παράδειγμα ο τυπικός Έλληνας θα νιώσει μάλλον «καλύτερος» που πέρασε. Από την άλλη το σκέφτεσαι και λίγο πιο ορθολογικά και καταλαβαίνεις οτι οι Αυστριακοί το έχουν ενσωματώσει στο μυαλό τους. Κόκκινο σταματώ. Πράσινο περνώ. Ο κόσμος να χαλάσει. Έτσι δεν χρειάζεται ποτέ να αναλωθώ σκεπτόμενος αν θα περάσω ή σε τυφλή στροφή να σκύβω να κοιτάξω και να πετάγομαι για να προλάβω.
Δεν το παίζω άγιος έχω περάσει κι εγώ με κόκκινο (πεζός). Αλλά μήπως μετά το κάνουμε συνήθεια; Και αρχίζεις από το «‘ντάξει δεν έρχεται κανείς, βλέπω» και φτάνεις στο «δεν έρχεται κανείς βλ… πέθανα»
Το δεύτερο παράδειγμα και ακόμα πιο απίστευτο που δεν ξεχνώ και έχω εξιστορήσει άπειρες φορές. Επιστρέφοντας από μία σχεδόν ετήσια παραμονή στην Αγγλία, συνηθισμένος από τους οδηγούς που σταματούσαν για να περάσω, το έπαιζα ευρωπαίος (μέχρι να φάω κορνάρισμα) και σταματούσα κι εγώ με το αυτοκίνητο. Βρίσκομαι λοιπόν σε έναν δρόμο και αντιλαμβάνομαι οτι μία κυρία με καροτσάκι λαϊκής θέλει να περάσει απέναντι. Σταματώ. Με κοιτάει, την κοιτάω, δεν κουνιέται ρούπι. Της κάνω νόημα με το χέρι «περάστε» και περιμένω. Τίποτα. Οπότε λέω μάλλον λάθος κατάλαβα περιμένει η γυναίκα κάποιον. Και ξεκινάω. Και μόλις την προσπερνάω διασχίζει το δρόμο πίσω από το αυτοκίνητο!
Έχουμε φτάσει δηλαδή σε τέτοιο σημείο, που οι πεζοί έχουν φάει τέτοιο κράξιμο, έχουν δει τόσα πολλά που λένε «άσε μη είναι κανένας τρελός και με σκοτώσει». Φύλαγε τα ρούχα σου… Ανάποδη συμπεριφορά.
Συμφωνώ φυσικά με τον συγγραφέα οτι απαιτούνται δράσεις, επικοινωνία με το περιβάλλον μας, διάχυση του μυνήματος.
Πέφτουμε όμως θύματα του «δεν θα τύχει σε μένα» ή της ωχαδερφίστικης συμπεριφοράς μας μέχρι να δούμε έναν δικό μας άνθρωπο να χάνει τη ζωή του και να ξυπνήσουμε για λίγο όμως.
Πόσοι από εμάς απαιτούμε να φορέσουν ζώνες οι συνεπιβάτες μας στο αυτοκίνητο; Πόσοι από εμάς μένουν πίσω στο φανάρι όταν όλοι περνούν με κόκκινο; Πόσοι από εμάς κορνάρουν τον μπροστινό στη σπάνια περίπτωση που δώσει προτεραιότητα σε πεζό; Πόσοι ζητούμε συγγνώμη όταν κάνουμε λάθος στο δρόμο και παραβιάσουμε τον ΚΟΚ χωρίς να γίνει ατύχημα; Πόσοι ελέγχουμε τακτικά την πίεση των ελαστικών; Πόσοι αρνούμαστε να μεταφέρουμε παιδιά χωρίς καθισματάκι και γινόμαστε «κακοί» με φίλους και συγγενείς;
Υπάρχει μία λεπτή γραμμή ανάμεσα στη διάκριση του πότε μπορούμε να κάνουμε κάτι «παράνομο» με ασφάλεια και πότε βάζουμε σε κίνδυνο τη ζωή μας. Από ποιά μερία βρισκόμαστε άραγε;
Το να περνάμε την διάβαση με αναμένο το κόκκινο είναι δική μας ευθύνη , οι γονείς με τα καρότσια παιδιών ,οι παππούδες και οι γιαγιάδες με τα εγγόνια , που διασχίζουν τον δρόμο ανάμεσα στα αυτοκίνητα;
Μια φορά έκανα παρατήρηση σε μια γιαγια που καμαρωτά διέσχισε τον δρόμο ενώ ήταν κόκκινο για τους πεζούς με τον εγγονό της στο καρότσι και ξέρετε τι μου απάντησε ; να κοιτά τη δουλειά σου ,σου απαγορεύω να με κρίνεις !