Διαβάζοντας τον κυριακάτικο Τύπο προχθές, είδα στο κατά τ’ άλλα πολύ αξιόλογο περιοδικό της Καθημερινής «Κ» να φιλοξενείται μια δισέλιδη διαφήμιση καινούργιας τηλεόρασης, η οποία έμοιαζε να μην είναι διαφήμιση. Το στήσιμο, η γραμματοσειρά, και η όλη εμφάνιση του υποτιθέμενου άρθρου ξεθωριάζουν τα όρια μεταξύ δημοσιογραφίας και διαφήμισης μ’ έναν διακριτικό και αντιδεοντολογικό τρόπο. Στη δεξιά σελίδα, υπάρχει κάθετα γραμμένη η λέξη PUBLI, που ξεκαθαρίζει υποτίθεται τα πράγματα, αλλά η βιαστική (ή η μη εξοικειωμένη κι εκπαιδευμένη) ματιά πολύ εύκολα την παρακάμπτει. Τα λεγόμενα PUBLI είναι ένας πολύ διαδεδομένος τρόπος στα ένθετα του κυριακάτικου Τύπου, κι όχι μόνο, προκειμένου να ενταχθεί «αρμονικά» στην ύλη η διαφήμιση ενός προϊόντος χωρίς να δίνει την εντύπωση ότι πρόκειται για κανονική διαφήμιση. Εννοείται πως τα PUBLI έχουν και διαφορετικό κοστολόγιο…
Πριν μερικές ημέρες διάβαζα στους Financial Times ότι οι Los Angeles Times κατηγορήθηκαν πρόσφατα ότι θόλωσαν τα νερά της ύλης τους δημοσιεύοντας για πρώτη φορά στην ιστορία τους μια διαφήμιση στην πρώτη σελίδα. Το σκάνδαλο όμως ήταν ότι όχι μόνο μπήκε για πρώτη φορά διαφήμιση στο πρωτοσέλιδο, αλλά το ότι η διαφήμιση αυτή δεν ξεχώριζε απ’ την εικόνα της υπόλοιπης ύλης, χρησιμοποιούσε δηλαδή τη γραμματοσειρά, το στήσιμο και το στυλ της υπόλοιπης εφημερίδας. Η διαφήμιση αυτή ξεκίνησε αντιδράσεις ακόμα και στη συντακτική ομάδα της ίδιας της εφημερίδας.
Στην Ελλάδα, η υποταγή των δημοσιογράφων στη διαφήμιση είναι ολοκληρωτική. Μοιάζει λες και οι συνατκτικές ομάδες να μην έχουν καμία εξουσία, καμία δύναμη επάνω στο περιεχόμενο, στην εμφάνιση, ή ακόμα και στην ποσότητα των διαφημίσεων. Τα εμπορικά τμήματα και τα τμήματα μάρκετινγκ κάνουν ό,τι θέλουν με τη συναίνεση πάντα των διευθύνσεων. Οπότε εναπόκεται πάντα στην ευαισθησία, στα αντανακλαστικά και στην ευχέρεια ενός διευθυντή σύνταξης, να εγκρίνει ή να απορρίψει μια διαφήμιση ή μια πρακτική διαφήμισης προσέχοντας πάντα να μένει ικανοποιημένο το παντοδύναμο εμπορικό τμήμα. Κι έτσι η πρακτική του PUBLI γίνεται αυτονόητη…
Manolis Andriotakis 
Μ.Α.: το ακόμα χειρότερο είναι πως η μισή (επιεικώς) ύλη των περιοδικών συνιστά έμμεση (λέμε τώρα) διαφήμιση. Ακόμη κι ένα ιστορικό περιοδικό όπως το Ε της Κ.Ε., λ.χ., έχει καταντήσει στο τελευταίο του τυπογραφικό να βάζει σελίδες επί σελίδων που περιέχουν «ρεπορτάζ αγοράς», ήτοι αναδημοσιεύσεις δελτίων τύπου.
Μια απλή ματιά στις «ταυτότητες» πάρα πολλών ΜΜΕ, ειδικά ηλεκτρονικών, αποδεικνύει αυτή την παντοδυναμία των εμπορικών τμημάτων: οι εμπορικοί και οικονομικοί διευθυντές προηγούνται των διευθυντών ειδήσεων… Οι δε εφημερίδες προσαρμόζουν την ύλη τους στις διαφημίσεις τους και καθορίζουν το πόσες σελίδες έχουν απ’ αυτές και μόνο…
Και σας ρωτάω φίλοι μου, είναι αυτό ή δεν είναι στρέβλωση;
Προφανώς!
Μανώλη: τα μέσα είναι καθρέπτης κοινωνικών τάσεων. Για να το θέσω πιο πολιτικά, είναι μια «στρέβλωση» δομική, σύμφυτη με το πού πάνε τα πράγματα γενικότερα. Ξαναδιάβασε την Εποχή της Πρόσβασης του Ρίφκιν όποτε βρεις χρόνο.
Αγαπητέ Μανώλη,
Η παρατήρηση σου ήταν πέρα για περά εύστοχη. Μάλιστα, έτυχε να είμαι μάρτυρας ενός ανάλογου σκηνικού στο ραδιόφωνο. Έγκριτος παραγωγός εκπομπής είχε ενσωματώσει σε τέτοιο βαθμό την διαφήμιση ενός χορηγού στον ραδιοφωνικό του λόγο που λησμόνησε να σταματήσει την αναφορά του στο διαφημιζόμενο προϊον, ακόμα και όταν ο σπόνσορας είχε πλέον,αποσυρθεί από την εκπομπή.
Καλή συνέχεια!