Το βιβλίο της Ναόμι Κλάιν, Το Δόγμα του Σοκ, είναι αυτό τον καιρό ευπώλητο στη χώρα μας, όχι τυχαία (κυκλοφορεί απ’ τις Εκδόσεις Λιβάνη). Μιλάει για την πολιτική του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στις χώρες όπου ενεπλάκη. Διάβασα το βιβλίο στα αγγλικά αρκετά πριν κυκλοφορήσει εδώ, κι έγραψα μάλιστα ένα κείμενο στην εφημερίδα με την οποία συνεργαζόμουν τότε (τον Ελεύθερο Τύπο) κι ένα ποστ λίγο μετά. Δε θα σας κουράσω με λεπτομέρειες, αλλά ακούω αυτές τις ημέρες τα όσα λέγονται περί περικοπών επιδομάτων, αλλά και περί μείωσης του κοινωνικού κράτους, τα οποία λέγονται κυρίως απ’ την αριστερά κι ήθελα να γράψω μια σκέψη μου. Η ατζέντα του ΔΝΤ σύμφωνα με την Κλάιν αφορά στο τρίπτυχο: άνοιγμα αγορών, απόσυρση κρατικών ρυθμίσεων (απορύθμιση) και περιστολή δημοσίων δαπανών. Για το πρώτο σίγουρα μπορούμε να συζητήσουμε πολύ, είναι ένα ιδεολογικό –εκτός των άλλων ζήτημα- που πάει «πακέτο» και με το δεύτερο. Το τρίτο όμως, στην Ελλάδα τουλάχιστον, δε βλέπουμε να γίνεται για τους λόγους που αναφέρει η Ναόμι Κλάιν, για την εξυπηρέτηση δηλαδή της ατζέντας του ΔΝΤ. Στην Ελλάδα, οι δημόσιες παροχές, τα επιδόματα, αλλά και γενικά ο προϋπολογισμός του Δημοσίου, βασίστηκε σε εντελώς στρεβλές λογικές, στη διαφθορά, στην αναξιοκρατία και πήγαινε πάντα δίπλα με μια παραοικονομία, μαύρη κι άραχνη, που θόλωνε ακόμα πιο πολύ το τοπίο. Δηλαδή, νέοι άνθρωποι βγαίνουν στη σύνταξη, ενώ έχουν παράλληλα μεγάλα εισοδήματα κι είτε συνεχίζουν να εργάζονται (σε αδήλωτη εργασία), είτε απολαμβάνουν τα προνόμια του συνταξιούχου και του εισοδηματία. Αυτό δεν είναι στρεβλό; Δεν πρέπει να σταματήσει; Γιατί εκλαμβάνεται σαν περιστολή κρατικών δαπανών, μείωση κράτους πρόνοιας κι όχι σαν πράξη δικαιοσύνης; Με αυτή την έννοια, όσοι αντιτίθενται στην περιστολή αυτού του είδους των στρεβλών και άδικων παροχών, υποστηρίζουν ακόμα πιο βαθειά την εφαρμογή της ατζέντας του ΔΝΤ. Αυτός που διαφωνεί με το ΔΝΤ, ουσιαστικά διαφωνεί με τον περιορισμό του ρόλου του κράτους που ευαγγελίζεται το ΔΝΤ. Θα έπρεπε δηλαδή να εστιάζει στην έκταση και τη φύση των κρατικών παρεμβάσεων που ενισχύουν την κοινωνική δικαιοσύνη, κι όχι να αποκροούει καθετί που απλά μειώνει κάποιες (άδικες) παροχές. Σχετικές αναρτήσεις υπέρ εδώ των περικοπών και κατά εδώ.
Manolis Andriotakis 
«Στην Ελλάδα, οι δημόσιες παροχές, τα επιδόματα, αλλά και γενικά ο προϋπολογισμός του Δημοσίου, βασίστηκε σε εντελώς στρεβλές λογικές, στη διαφθορά, στην αναξιοκρατία και πήγαινε πάντα δίπλα με μια παραοικονομία, μαύρη κι άραχνη, που θόλωνε ακόμα πιο πολύ το τοπίο. Δηλαδή, νέοι άνθρωποι βγαίνουν στη σύνταξη, ενώ έχουν παράλληλα μεγάλα εισοδήματα κι είτε συνεχίζουν να εργάζονται (σε αδήλωτη εργασία), είτε απολαμβάνουν τα προνόμια του συνταξιούχου και του εισοδηματία.»
Το κομμάτι των δημοσίων παροχών και γενικά του προϋπολογισμού ΒΑΣΙΣΤΗΚΕ στην Ελλάδα σε στρεβλές πολιτικές, χαρακτηριστικό δείγμα των οποίων είναι οι συνταξιοδοτήσεις νέων εργαζομένων;;; Μα, εκεί ακριβώς είναι το επικοινωνιακό κόλπο της κυβέρνησης: χρησιμοποιεί ως όχημα τέτοιες ηχηρές περιπτώσεις, που φαίνονται εξόφθαλμα άδικες, αλλά αποτελούν στην πραγματικότητα ένα ελάχιστο ποσοστό του κοινωνικού κράτους, για να περάσει ένα πλήθος μέτρων που θίγουν την ίδια την ουσία του κράτους πρόνοιας.
Αυτό είναι ένα παράδειγμα. Θες να μου πεις ποιές άλλες περικοπές δαπανών είναι κοινωνικά άδικες;
Αφού μιλάμε με παραδείγματα, να αναφέρω ότι ως εκπαιδευτικός στη δημόσια εκπαίδευση πέρυσι είχα απώλεια ετήσιου εισοδήματος περίπου 2000 ευρώ (μιλάμε για ένα εισόδημα γύρω στα 16.000 ευρώ καθαρά το χρόνο), κόψιμο 270 ιατρικών εξετάσεων από το ταμείο μου, για να μην πω για τα φάρμακα, ενώ φέτος αντιμετωπίζουμε μια μεγάλης κλίμακας σχεδιαζόμενη συγχώνευση σχολείων με μόνο κριτήριο τη μείωση του κόστους (δεν υπάρχει κανείς που να πιστεύει τα περί «παιδαγωγικών λόγων» του υπουργείου).
Η ίδια κατάσταση επικρατεί σε κάθε τομέα του κοινωνικού κράτους πάνω-κάτω (περικοπές διορισμού νοσηλευτικού προσωπικού, συρρίκνωση δημόσιων νοσοκομείων, ελαστικοποίηση σχέσεων εργασίας).
Βάζεις στο τραπέζι 3 θέματα και νομίζω ότι είναι αδύνατο να τα αναλύσουμε επαρκώς όλα. Εγώ θα ήθελα να δούμε ποιές περικοπές μπορούν να είναι στην κατεύθυνση εξορθολογισμού και δικαιοσύνης και ποιές δεν είναι, λαμβάνοντας υπόψη τόσο το μερικό όσο και το όλο. Δηλαδή: να πούμε, εδώ προχωρήστε, εδώ σταματήστε. Όταν λες όχι σε όλα, κατά τη γνώμη μου χάνεις την αξιοπιστία σου.
«Ποιες» μόνο; Το «πόσες» είναι προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση δεν είναι κρίσιμο;
Το «πόσες» μπορεί να είναι παραπλανητικό.
OK, όπως καταλαβαίνεις οι απαντήσεις στα διπολικά ερωτήματά σου είναι από την πλευρά μου σαφείς γιατί δεν διαφωνούμε σε αυτό το σημείο. Εκείνο όμως που βλέπουμε σήμερα από τους διοικούντες δεν είναι μια μελετημένη ορθολογικοποίηση των δημοσίων δαπάνων και εσόδων παρά μια οριζόντια και ισοπεδωτική λογική συμπίεσης εξόδων. Ο λόγος για τον οποίο έφτασε η κυβέρνηση να πρέπει να πάρει τέτοια μέτρα έχει να κάνει με την τοκογλυφική συμπεριφορά των «αγορών» και αυτό είναι που και η Klein τονίζει. Οι δικές μας ευθύνες δεν έχουν δυστυχώς πλήρως και επιστημονικά ερευνηθεί, τουλάχιστον στο επίπεδο του δημοσίου λόγου, ο καθένας μας λέει ουσιασικά ό,τι του λέει η ορισμένη εμπειρία (ή στην χειρότερη, το συμφέρον) του. Όταν επιτέλους η κυβέρνηση προβεί σε ουσιαστικές κινήσεις (ενιαίο μισθολόγιο και όχι τυφλό ψαλίδισμα μισθών, πραγματική δημιουργία οικοσυστήματος επενδύσεων και όχι μπαλωθιές, λειτουργία ενός και μόνο δημόσιου ασφαλιστικού φορέα όπου κανείς δεν θα δικαιούται να χρωστά, εξασφάλιση κράτους πρόνοιας αντί για επιδοματική φιλανθρωπία κ.λπ.), τότε θα μπορούμε να στηριχτούμε σε κάτι ενθαρρυντικό. Σε όλα αυτά το ΔΝΤ δεν έχει θέση, είναι δικά μας θέματα, το ΔΝΤ είναι τοκογλύφος που τον έχουμε ανάγκη γιατί οι «λογιστές» που βάλαμε να μας κρατάνε βιβλία και ταμείο είτε τα φάγανε τα λεφτά είτε μας έπεισαν (εκείνοι δεν είναι οι ειδικοί;) ότι είχαμε αρκετά στο ταμείο για να τρώμε κι εμείς ελεύθερα. Εάν θέλεις λοιπόν να προσδιορίσουμε τι σημαίνει σήμερα καλύτερος πολίτης για την Ελλάδα πρέπει να μιλήσουμε σε πολιτικό επίπεδο και όχι ξορκίζοντας τις αυτονόητες παθολογίες, ούτε δίνοντας στον τοκογλύφο παραπάνω αξία από αυτήν που έχει… (συγνώμη για το σεντόνι, δεν θα το ξανακάνω, λόγω σχόλης σήμερα παρασύρθηκα…)
εγώ από την άλλη νομίζω ότι όλα λύνονται αν βρούμε μια πλούσια νύφη και την παντρευτούμε. Άρα χεστήκαμε για τα οποιαδήποτε επιδόματα μια και η προίκα μας εξασφαλίζει
Συμφωνώ. Μόνο που αφού τη βρούμε και την παντρευτούμε δε θα έχουμε δικαίωμα να πάρουμε κανένα επίδομα, και θα παίρνουν τα επιδόματα δικαίως εκείνοι που τα έχουν πραγματικά ανάγκη 🙂
Μανώλη, δεν είναι δουλειά των πολιτών να ψάξουν να βρουν ποιες «παροχές» είναι άδικες και ποιες δίκαιες. Γενικά το θέμα δεν πρέπει να τίθεται έτσι γιατί μπλοκάρει τη συζήτηση – είναι ο βασικός λόγος που η κυβέρνηση αδυνατεί να πείσει παρά ελάχιστους σχετικά με το δίκαιο των πράξεών της. Αυτά που αναφέρει ο gazakas είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα και δεν χρειάζονται καμμιά βαθιά ανάλυση. Είναι κλασική τακτική να παίρνουμε μια ακραία παραβίαση ενός νόμου και να την μεταφέρουμε ως ανάγκη κατάργησης του νόμου αυτού. Έτσι δουλειά δεν γίνεται. Είναι σαφές πως το ΔΝΤ δεν έχει παρά ελάχιστο ενδιαφέρον για την διόρθωση πραγματικών αδικιών και παραλογισμών. Ενδιαφέρεται για να εξασφαλίσει την με τόκο επιστροφή των χρημάτων που μας έδωσε, και αυτό πάση, δική μας, θυσία. Αυτά είναι γνωστά. Η πλειοψηφία των ανθρώπων που σοβαρά διαμαρτύρονται δεν είναι οι παραλόγως ευεργετηθέντες γιατί αυτοί έχουν φτιάξει τέτοια καβάντζα που δεν τους καίγεται καρφί και γιατί αυτοί θα βρουν την άκρη. Διαμαρτυρόμαστε εμείς που υφιστάμεθα την κατάρρευση πολλών δίκαιων κατακτήσεων. Ας μη ξεχνάμε πως ο στόχος των πολλών προηγούμενων ετών ήταν να φτάσουμε στο επίπεδο διαβίωσης και κοινωνικής ολοκλήρωσης των υπολοίπων ευρωπαϊκών χωρών και αυτός δεν ήταν κακός στόχος. Ήταν οι πολιτικοί, οι τράπεζες και μεγάλοι ιδιώτες απατεώνες που τίναξαν την προσπάθεια στον αέρα. Ο διεφθαρμένος ή κοπρίτης δημόσιος υπάλληλος είναι τελικά ευκολότερος στόχος από τις τράπεζες, τους εθνικούς προμηθευτές κ.λπ. αλλά δεν μπορεί να είναι το άλλοθι για να μην μου καλύπτει το καλοπληρωμένο ασφαλιστικό μου ταμείο στοιχειώδη παροχές υγείας και πρόνοιας. Δεν είναι οι περικοπές η σωτηρία αλλά η πλήρης και ουσιαστική τήρηση των νόμων. Ίσως κάποια στιγμή να πρέπει να συνασπιστούμε με στόχο να γίνουμε καλύτεροι πολίτες και όχι να διχαζόμαστε αλληλοκατηργορούμενοι.
Δε συμφωνώ με όλα όσα λες, αλλά θα σταθώ στο «ουσιαστική τήρηση των νόμων» και «καλύτεροι πολίτες». Το θέμα είναι τί θέλουμε, εμείς, ως κοινωνία να κάνουμε: να συνεργαστούμε, ή να βγάλουμε ο ένας τα μάτια του άλλου; Να λάβουμε βοήθεια ή να βυθιστούμε στα προβλήματά μας; Να εξορθολογίσουμε το κράτος ή να το αφήσουμε στα χέρια των απατεώνων και των οπορτουνιστών; Να παράξουμε κάτι άξιο ή να γίνουμε παχύσαρκοι μυρηκαστές; Να γίνουμε υπεύθυνα όντα ή να μεμφόμαστε διαρκώς τους άλλους; Σε τελική ανάλυση, να ενηλικιωθούμε ή να μείνουμε κολλημένοι σε μια μακάρια κι επικίνδυνη εφηβεία (μην πω βρεφική ηλικία);