Όταν το χρήμα είναι η μέγιστη αξία και το ταμείο υπέρτατο φετίχ
Μια λέξη ακούμε συνέχεια αυτό τον καιρό. «Πληρώστε!» «Πληρώσατε;» «Θα πληρώσετε τόσα τώρα, κι άλλα τόσα μετά». «Τί; Δεν πληρώσατε ακόμα;» «Θα πληρώσετε κι εσείς». «Μα, μας είπατε ότι θα πληρώσουμε μόνο τόσα, όχι κι άλλα τόσα». «Α, τώρα όλοι θα πληρώσουν». «Δε θα μείνει κανείς χωρίς να πληρώσει». «Θα πληρώσουμε μέχρι να ματώσουμε».
Νομίζω ότι κανείς δεν έχει αμφιβολία ότι όλη η ενέργεια της χώρας και των πολιτών έχει συγκεντρωθεί στο ΤΑΜΕΙΟ. Το ταμείο είναι το μύχιο φετίχ της σύγχρονης Ελλάδας. Προξενεί καμία εντύπωση αυτό; Μάλλον όχι. Στο αξιακό σύστημα της Ελλάδας, τις τελευταίες δεκαετίες ήταν πάντα και σταθερά ΤΟ ΧΡΗΜΑ.
Το κοινό καλό, η κοινωνία, ο άλλος, η ίδια η ανθρώπινη ζωή έρχονται μετά. Η πρώτη μας αξία, εδώ και δεκαετίες ήταν (και συνεχίζει να είναι) το χρήμα, ο πλουτισμός, η οικονομική άνθιση κι ότι συνδεόταν με την επίτευξή της. Οι περισσότεροι εξαντλούσαν όλες τις δυνάμεις, όλη την ενέργεια σ’ αυτό, και σ’ ότι υλικό αποκόμιζαν απ’ αυτό. Οι υπόλοιπες αξίες μπορούσαν να περιμένουν…
Γι’ αυτό λέω ότι είναι μια ευκαιρία να επανασχεδιάσουμε το αξιακό μας σύστημα. Να βάλουμε πάνω απ’ όλα το κοινό καλό και να χτίσουμε έτσι τις αξίες μας ώστε να μην “μετριόμαστε” με βάση το τζιπ, το σκάφος ή την πισίνα μας. Να γίνουμε τελευταίοι στα τροχαία (είμαστε πρώτοι). Να γίνουμε πρώτοι στην ανάγνωση (είμαστε ουραγοί). Και πάει λέγοντας. Να ανακαλύψουμε εκ νέου ότι δεν είμαστε τίποτα χωρίς τους άλλους. Ότι είναι καλύτερα να βλέπουμε τους άλλους ως συνεργάτες, φίλους, συντρόφους, παρά σαν εχθρούς κι ανταγωνιστές.
Δεν προσπαθώ να δαιμονοποιήσω το χρήμα, βλέπω τη χρησιμότητά του ως παγκόσμιου ανταλλακτικού εργαλείου, αλλά το βλέπω και σαν ένα όπλο που κατατρέφει τους ανθρώπους όταν γίνεται αυτοσκοπός. Φυσικά κι εντός αυτού του μονεταριστικού συστήματος, κάποιος πρέπει να είναι προσηλωμένος στην αναζήτησή του χρήματος, γιατί μόνο έτσι μπορεί να επιβιώσει ή να ευημερήσει. Δε χρειάζεται όμως να είναι και η πρώτη μας αξία. Ας είμαστε ρεαλιστές, αλλά ας δούμε και το αδιέξοδο αυτού του συστήματος. Όταν το χρήμα είναι η υπέρτατη αξία ο άνθρωπος στεγνώνει και χάνει το ενδιαφέρον του για οτιδήποτε δε συνδέεται με χρήμα, κύρος και δόξα. Με λίγα λόγια το χρήμα από μέσο έγινε σκοπός και στην πορεία ξεχάστηκαν όλα αυτά που μας κάνουν ανθρώπους.
Σύντομα, θα επανέλθω μ’ ένα πολύ ωραίο βιβλίο που διάβασα ακριβώς γι’ αυτό το θέμα.
Manolis Andriotakis 
Ποιος είναι ο τίτλος του βιβλίου το οποίο σχετίζεται με το πιο πάνω θέμα και ποιου συγγραφέα είναι;
Affluenza, Oliver James
Πολύ σωστά όλα αυτά. Μέσα σε όλα όμως, υπάρχουν και κάποιοι κόσμοι που το μέσο, το εργαλείο το χρειάζονται για να φάνε, να μορφώσουν τα παιδιά τους, να πλυθούν, να ντυθούν και να έχουν τη στοιχειώδη περίθαλψη. Δεν φοβούνται όλοι για το τζιπ, τη σκαφάρα, την πισινάρα, τη διακοπάρα.
Κι όταν εμένα που δεν τα είχα ποτέ, έζησα ως τώρα μια ζωή μαζεμένη (επίσκεψη σε κάνα φθηνοκουτούκι κάθε 20 μέρες και 2 παιδιά τα αμαρτήματα μου), μου λες πως θα έχουν τα κορίτσια μου ελλιπέστατη μόρφωση, ελλιπέστατη περίθαλψη αν τη χρειαστούν, ένα περιβάλλον ανασφάλειας, επαναστατώ στην ιδέα ότι πρέπει να σου δώσω και 1681 ευρώ χαράτσι σαν μισθωτός, που αν τυχόν τα είχα θα τα χρησιμοποιούσα για να κλείσω κάποιες από τις παραπάνω τρύπες.
Κι όταν ο άλλος είναι στην ίδια κατάσταση με μένα αλλά επιπλέον έχει χάσει και τη δουλειά του και βρίσκεται στο φάσμα, όχι της φτώχειας πλέον αλλά της πείνας, ε φυσικά τον πονάει να βλέπει τέτοια αντιμετώπιση από το κράτος, που θα του κόψει το ρεύμα και θα τον βυθίσει κι άλλο στην ανέχεια.
Με λίγα λόγια, ίσως το ταμείο να είναι το φετίχ της Ελλάδας που εσείς γνωρίζετε, εσείς αντιλαμβάνεστε. Η Ελλάδα, του δικού μου τουλάχιστον κύκλου, δεν έχει ούτε είχε ταμείο μια κι αν είσαι στο μεροδούλι – μεροφάι, δεν έχεις τι να βάλεις μέσα. Καλά λοιπόν τα λέτε αν αναφέρεστε σε ΜΙΑ Ελλάδα που εσείς ξέρετε αλλά όταν θέλετε να περιγράψετε δίκαια την κατάσταση, πιστεύω πως δεν θα το καταφέρετε χωρίς να μιλήσετε για την ταξική διάσταση.
Πώς και ποιον θα δω σαν σύντροφο, φίλο, συνεργάτη όταν ξέρω πως είναι εχθρός κι ανταγωνιστής; Αυτόν που ουσιαστικά με την τζιπάρα, την κοιλάρα, τη βιλάρα, την παπάρα, τη ρεμούλα, ΜΕ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕ και με βύθισε στην ανέχεια; Αυτόν που όχι απλά δεν παρήγαγε οποιουδήποτε είδους πλούτο αλλά ήταν τεράστιο βάρος για την κοινωνία και τώρα ζητάει να πληρώσω εγώ για τα σκατά που μας έριξε; Πριν αφεθώ να νιώσω την αλληλεγγύη και τη συντροφικότητα μέσα στην κοινωνία πρέπει πρώτα να νικήσω αυτόν τον εχθρό που διαμορφώνει τις δομές αλλά και τις αξίες της οικονομίστικα, διχαστικά, εγωιστικά. Όσο παραμένουν οι ακραίες ανισότητες, τόσο πιο αποπροσανατολισμένοι, χαμένοι και δυστυχισμένοι γινόμαστε. Όσο μας κυβερνούν αυτοί που έστησαν αυτό το αξιακό σύστημα, είναι αδύνατο να επιστρέψουμε σε κανέναν σχεδιαστικό πίνακα για να φτιάξουμε άλλο, μας τον έχουν σπάσει. Οι κομπλεξικοί.
ΥΓ: Μη με παρεξηγήσετε, δεν έχω κάτι μαζί σας. Απλά θεωρώ πως δεν μπορείς να μιλάς για θεοποίηση του χρήματος, καταναλωτισμό κι αξιακά συστήματα χωρίς να μιλάς για τις ανισότητες, τη χειραγώγηση του κόσμου και (γιατί όχι;) τα σύμφυτα «προβλήματα» του καπιταλισμού.
Δεν σας παρεξηγώ καθόλου. Συμφωνώ ότι κάθε πολιτική που θέλει να ονομάζεται δίκαιη πρέπει να είναι στραμμένη στην εξάλειψη της ανισότητας. Από εκεί και πέρα, είμαι οπαδός πιο ειρηνικών διευθετήσεων και διαπραγματεύσεων. Συνθέσεων κι όχι αντιπαλοτήτων.
Η επαναξιολόγηση αξιών είναι και το ζητούμενο αλλά και ο μονόδρομος πλέον. Ένα ίσως νέο υπερρεαλιστικό κίνημα. Τώρα που το ταμείον είναι μείον και αφού μάθαμε στις επενδύσεις μπορούμε να επενδύσουμε στους γκισέδες του μυαλού και του πνεύματος.