Τα λόγια σταδιακά λιγοστεύουν. Είμαστε στο σημείο που ψάχνουμε τον πάτο του βαρελιού. Υπάρχουν φόβοι για εκρηκτικές εκτονώσεις των συσσωρευμένων αδιεξόδων κι ελάχιστη έκφραση αισιοδοξίας. Όμως η λύση δε βρίσκεται ούτε στα όπλα, ούτε στις απλές διορθωτικές κινήσεις. Χρειάζονται γενναίες αποφάσεις και βούληση τεράστιας αλλαγής. Υπάρχει κανείς διατεθειμένος να τις υιοθετήσει; Αυτό είναι το ζητούμενο. Και μαζί: υπάρχουν έντιμοι άνθρωποι να στελεχώσουν τις αναγκαίες θέσεις ευθύνης;

Η γενιά μου, άνθρωποι που γεννήθηκαν τη δεκαετία του ’70, βρίσκεται σήμερα παροπλισμένη, χωρίς καμία προοπτική μπροστά της. Δεν υπάρχουν δουλειές, κι εκεί που πάνε να σχηματιστούν μοντέλα απ’ τον ενθουσιασμό και την αυταπάρνηση και την “τρέλα” ορισμένων από εμάς, αντιμετωπίζουν τεράστια εμπόδια. Εμείς οι ίδιοι έχουμε εξασκηθεί στην τέχνη της αυτοϋπονόμευσης, αποπροσανατολισμένοι εδώ και χρόνια απ’ την επίπλαστη ευμάρεια που καλλιεργήθηκε τριγύρω. Προσωπικά, νιώθω συχνά να πιάνω μόνος τα μαλλιά μου για να κρατιέμαι έξω απ’ το νερό. Δεν είναι ωραία κατάσταση αυτή για έναν νέο άνθρωπο. Και πιστεύω ότι δεν είμαι μόνος. Είμαστε πολλοί, αλλά είμαστε καθένας για την πάρτη του. Δυστυχώς δεν έχουμε μάθει να συνεργαζόμαστε κι αυτή είναι μια ακόμα αιτία της συλλογικής χρεoκοπίας. Άραγε η κοινωνία συνειδητοποιεί ότι έχει χρεoκοπήσει ένας ολόκληρος τρόπος του υπάρχειν και του συνυπάρχειν;

Στα προηγούμενα χρόνια της επίπλαστης ευημερίας, ο βαθύς μας ατομικισμός μπορεί φαινομενικά να μην έβλαπτε, κι αντίθετα ν’ αύξανε την αυτοπεποίθηση, την απληστία, τον ανταγωνισμό, τις εφήμερες απολαύσεις -κι ας μην φτιάχναμε αριστουργήματα, κι ας κυκλοφορούσαμε στα ανύπαρκτα πεζοδρόμια, κι ας σκοτωνόμασταν στους δρόμους για πλάκα. Τώρα όμως ο ατομικισμός δείχνει τα πραγματικά του δόντια. Μόνοι ανάμεσα σε μόνους παραπατάμε ανάμεσα ανάμεσα σε υπερβολές. Φυσικά και υπάρχουν λύσεις, φυσικά και υπάρχουν προοπτικές. Όμως κανείς δεν έχει μάθει να ζει υπό καθεστώς αβεβαιότητας. Εκτός βέβαια από πολλούς, όπως κι εγώ, που δεν συμμετείχαμε στο πάρτυ. Όλοι εμείς που δεν διοριστήκαμε με μέσο, που δεν σπαταλήσαμε αδιαφανώς κρατικό χρήμα, που δεν ευνοηθήκαμε απ’ το καταρρέον εδώ και χρόνια σύστημα, ζούμε στην πλέον γόνιμη φάση της ατομικής μας ιστορίας, γιατί νιώσαμε αυτή την ανασφάλεια και την αβεβαιότητα πολύ πριν την γενίκευσή της. Τώρα, την ώρα που οι περισσότεροι γύρω φλερτάρουν με τον ανορθολογισμό και τη βία, εμείς μπορούμε να είμαστε ψύχραιμοι και λογικοί. Να ονειρευόμαστε πιο δίκαιες συνθήκες, πιο συνεργατικές και κυρίως πιο δημοκρατικές. Να γίνουμε κατά κάποιο τρόπο οδηγοί.

Είμαι πολύ αντίθετος με τις ολοκληρωτικές λύσεις και τη βία, το έχω γράψει αρκετές φορές. Θεωρώ ότι πρέπει να είμαστε συνετοί και λογικοί, να μην ενδίδουμε στα ανθρωποφαγικά μας ένστικτα. Είναι πολλές κι αντιτιθέμενες οι δυνάμεις που συγκρούονται μέσα στην κοινωνία, και θα ήταν καταστροφικό αν ο ένας στρεφόταν εναντίον του άλλου. Για να εξαλειφθεί η ανισότητα, για να υπάρξει ευημερία για όλους πρέπει να είναι εξασφαλισμένη η ειρήνη. Αυτό πρέπει κατά τη γνώμη μου να το διαφυλάξουμε. Κοινωνική ειρήνη κι όχι κοινωνικός πόλεμος. Οι διεκδικήσεις θα ικανοποιηθούν μέσα από δίκαιους αγώνες που δεν θα είναι καπελωμένοι ούτε καθοδηγούμενοι από συμφεροντολογικά κέντρα άσκησης πολιτικής. Οι άνθρωποι θα διεκδικήσουν το παρόν και το μέλλον τους ειρηνικά ή απλά θα βάλουν τα θεμέλια για μια νέα αδικία. Έτσι το αντιλαμβάνομαι διαβάζοντας Ιστορία. Αν θέλουμε αληθινή χειραφέτηση κι εξάλειψη των ανισοτήτων πρέπει να κοιταχτούμε όλοι στον καθρέφτη και να αναρωτηθούμε πολλά. Να συναντηθούμε χωρίς προκαταλήψεις, να θέσουμε όρους, κανόνες έντιμους κι ανθρώπινους που να γίνονται σεβαστοί απ’ όλους. Δεν είναι δύσκολο, χρειάζεται τόλμη, φαντασία και κυρίως, εμπιστοσύνη στους άλλους.