Η ερευνητική δημοσιογραφία είναι πραγματικά μια πάρα πολύ δύσκολη, πάρα πολύ επικίνδυνη και πάρα πολύ απαιτητική υπόθεση. Αν μου ζητούσε ένας επίδοξος ερευνητής δημοσιογράφος να του μεταφέρω κάποιες γνώσεις που έχω αποκομίσει ερευνώντας μερικά θέματα, θα του έλεγα ότι:

Ο ερευνητής δημοσιογράφος φυτρώνει εκεί που δεν τον σπέρνουν και κάνει αυτά που αρνούνται να κάνουν οι άλλοι λόγω των εξαρτήσεων και των αδυναμιών τους.

Όσο ανεξάρτητος κι αν είναι ο ερευνητής δημοσιογράφος, έχει πάντα τις προκαταλήψεις και τις αδυναμίες του και γι’ αυτό πρέπει να είναι πολύ προσεκτικός. Κατ’ αρχήν, προκειμένου να αποσπάσει πληροφορίες είναι αναγκασμένος να δέχεται πολλά πράγματα, να κάνει συμβιβασμούς, να υποχρεώνεται. Όσο λιγότερες εξαρτήσεις έχει, πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές τόσο πιο ελεύθερα θα κάνει τη δουλειά του.

Ο σεβασμός της δεοντολογίας είναι κάτι πολύ σημαντικό. Ωστόσο, πολλές απ’ τις αποφάσεις και τις ενέργειες που αναλαμβάνει ο δημοσιογράφος τις κάνει στο σκοτάδι, χωρίς να τον βλέπει κανείς. Σε πολλές λοιπόν περιπτώσεις εξαρτάται πολύ απ’ την ατομική του ηθική στάση απέναντι στη ζωή, αλλά κι απέναντι στη δεοντολογία. Βέβαια, όλες οι αποφάσεις του θα αποτυπωθούν στο προϊόν της εργασίας του.

Είναι αδύνατο, εφόσον είναι άνθρωπος ο δημοσιογράφος, να τηρήσει ίσες αποστάσεις απέναντι στους χαρακτήρες των ιστοριών του. Το καλύτερο που μπορεί να κάνει είναι να έχει γνώση της μονομέρειάς του και να δίνει πάντα βήμα στην αντίθετη άποψη.

Αν δεν δώσει βήμα στην αντίθετη άποψη, ο δημοσιογράφος δεν κάνει ερευνητική δημοσιογραφία: κάνει προπαγάνδα.

Τα εμπόδια κι οι απειλές είναι δοκιμασίες. Έτσι ξεχωρίζει ο πραγματικός ερευνητής απ’ το δημοσιοσχετίστα.

Ο ερευνητής δημοσιογράφος πρέπει να ακούει, να βλέπει και να διαβάζει κατά τα 4/5, και να μιλά κατά το 1/5.

Εξαιτίας του Διαδικτύου ένας ερευνητής μπορεί να είναι αρκετός για να κάνει τη διαφορά και να πει μια ενδιαφέρουσα και καλά στοιχειοθετημένη ιστορία.

Αν ο δημοσιογράφος θέλει πραγματικά να πει την αλήθεια όσων βλέπει, δεν έχει άλλη επιλογή απ’ το να συνεχίσει να κάνει αυτό που ξέρει: να ψάχνει, να ρωτάει, να παρακολουθεί, να διαβάζει και να μην ταυτίζεται με πολιτικά κόμματα, επιχειρήσεις ή ό,τι άλλο.

Χρειάζονται χρήματα για να γίνει κάποιος ερευνητής δημοσιογράφος, αλλά κυρίως χρειάζεται χρόνος (που είναι βέβαια χρήμα).

Το μεγαλύτερο εμπόδιο του ερευνητή δημοσιογράφου είναι ο ίδιος ο εαυτός του.

Η δουλειά του ερευνητή δημοσιογράφου είναι να φωτίζει σκοτεινές περιοχές, να αναδεικνύει χαρακτήρες, να αποκαλύπτει στοιχεία, να ελέγχει εξουσίες και συμπεριφορές, να ερευνά να θέτει ερωτήματα κι όχι να αποφαίνεται.

Η δουλειά του ερευνητή είναι αμφιλεγόμενη κι έχει πάντα τους επικριτές της, αυτό είναι κάτι που δε μπορεί να το αποφύγει κανείς.

Το μεγαλύτερο μάθημα που μπορεί να πάρει ένας ερευνητής είναι μέσω της έρευνάς του να αμφισβητήσει τις προκαταλήψεις του. Τότε θα έχει κάνει πραγματικά τη δουλειά του να αξίζει.

Καταληκτικά θα έλεγα ότι για να κάνεις ερευνητική δημοσιογραφία θα πρέπει να έχεις αρκετή τόλμη, υπομονή, να ξέρεις να ακούς και να διαβάζεις, να χειρίζεσαι τα Διαδικτυακά εργαλεία και να μην ενδίδεις σε πειρασμούς που θα σου στερήσουν το μεγαλύτερο προαπαιτούμενο της ερευνητικής δημοσιογραφίας: την ανεξαρτησία.