Προσοχή: δε σκοπεύω να κατέβω στην πολιτική, ούτε έχω σχέση με υπάρχον ή σχηματιζόμενο πολιτικό κόμμα.

Μερικά χρόνια πριν αποφασίσαμε εντελώς αυθόρμητα μερικοί δημοσιογράφοι με μπλοκάκι να φτιάξουμε ένα σωματείο για να εκπροσωπούμαστε. Δεν τα καταφέραμε. Ένας απ’ τος λόγους θεωρώ ότι ήταν τα πολιτικά κόμματα και οι συνδικαλιστικοί φορείς που τα εκπροσωπούν. Θυμάμαι ότι είχαμε κάνει μια συνέλευση στην ΕΣΗΕΑ στην οποία εμφανίστηκαν οι εκπρόσωποι των αριστερών παρατάξεων, έβγαλαν τους λόγους τους, και το μήνυμα ήταν «αφήστε το κι ελάτε σε εμάς». Βέβαια τα αιτήματα των μπλοκάκηδων δε μπήκαν ποτέ σοβαρά στην ατζέντα, ακόμα και τώρα που πρόεδρος της ΕΣΗΕΑ είναι ένας από τους εκπροσώπους που μας μιλούσε με συμπάθεια για το πρόβλημά μας.

Παρακολουθώ πολύ στενά την πολιτική σκηνή των τελευταίων χρόνων. Είμαι πολύ απογοητευμένος απ’ το επίπεδο της πολιτικής αντιπαράθεσης, κι απ’ το αποτέλεσμά της όπως αυτό αποτυπώνεται στις πολιτικές αποφάσεις. Σε όλο το φάσμα του πολιτικού χάρτη κυριαρχεί μια στρεβλή λογική που θέλει τους κομματικούς μηχανισμούς να μειώνουν τις ιδέες και τις μεμονωμένες προτάσεις σε όφελος της πειθαρχίας, της ισχύος και του μεγάλου οράματος, το οποίο τελικά είναι η ανάληψη της εξουσίας. Δε νομίζω ότι είναι τυχαίο που και κάποιες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι είναι διάχυτη η αμφισβήτηση των πολιτικών κομμάτων και των πολιτικών στην κοινωνία.

Εδώ είναι προφανές ότι βρισκόμαστε σ’ ένα τέλος εποχής. Είναι αρκετοί εκείνοι, ανάμεσά τους κι εγώ, που τα τελευταία χρόνια μιλάμε για ένα αδιέξοδο, το οποίο τώρα, μέρα με τη μέρα μάς πνίγει και μάς οδηγεί στην απελπισία. Τόσο η μορφή όσο και το περιεχόμενο της πολιτικής, όπως εκφράζεται απ’ τα κόμματα και τους πολιτικούς διανύουν μια παρακμάζουσα φάση. Νομίζω ότι αυτός είναι ο κοινός τόπος μας. Όταν σε διάφορες συζητήσεις με ρωτούν τί προτείνω, έχω κι εγώ την αμηχανία του ανθρώπου που γνωρίζοντας τα όριά του αποφεύγει να διακυρήξει ένα συμπαγές και δογματικό πρόταγμα. Με απωθούν οι τελικές λύσεις και δε θέλω να έχω αυταπάτες ότι υπάρχουν μαγικές λύσεις, χωρίς τη συγκατάθεση ευρείας πλειοψηφίας του κόσμου. Εξάλλου οι βερμπαλισμοί και οι μεγαλόστομες υποσχέσεις μας έχουν φέρει ως εδώ, στη χρεωκοπία και στο τέλμα. Θέλω να πω ότι κι εγώ το σκέφτομαι κι είμαι ανοικτός προς πολλές κατευθύνσεις. Έχω τις πολιτικές μου προτιμήσεις που βρίσκονται στο κέντρο και την αριστερά, αλλά δεν απορρίπτω τις ιδέες που προέρχονται ακόμα και από συντηρητικούς ή αναρχικούς. Με λίγα λόγια μ’ ενδιαφέρει ένας συνθετικός και υπερβατικός πολιτικός λόγος ευρέως φάσματος που λαμβάνει κατ’ αρχήν υπόψη του τις ανάγκες των ανθρώπων, εστιάζει στην τοπικότητα των προβλημάτων, θεραπεύει ανισότητες, προωθεί τα αιτήματα της δικαιοσύνης, της διαφάνειας, της λογοδοσίας, της συμμετοχής, της ελευθερίας, είναι πολύ ευαίσθητος περιβαλλοντικά και στοχεύει στη χειραφέτηση των ανθρώπων. 

Διαβάζω στα social media, απ’ όπου κυρίως ενημερώνομαι, ότι πολλοί άνθρωποι πιστεύουν σε εναλλακτικές οδούς και μάχονται για να τις επιταχύνουν, κάτι που είναι πολύ ευχάριστο. Το ερώτημα είναι γιατί αυτό δεν μεταφράζεται σε πράξη με ορμή αλλαγής, αλλά χάνεται μέσα σ’ ένα σύννεφο ασάφειας και θορύβου. Η απάντηση που δίνω είναι κι αυτή κοινότοπη, κι επιστρέφει στην εμπειρία που περιέγραψα στην αρχή. Το κομματικό μας σύστημα είναι τόσο ισχυρό, τόσο γερά θεμελιωμένο στην κοινωνία και τη δημόσια ζωή, που καταφέρνει να εγκιβωτίζει, να υιοθετεί ή να απορρίπτει κατά περίπτωση, κάθε κοινωνική εκδήλωση που επιχειρεί να θέσει τα δικά της ερωτήματα, τις δικές της αγωνίες, τις δικές της λύσεις. Η συζήτηση είναι μεγάλη και αξιώνει πολύ χώρο και χρόνο για να επεξηγηθεί. Ωστόσο η εμπειρία δείχνει ότι τα κόμματα, συνειδητά ή ασυνείδητα, μέσω των έμψυχων φορέων τους, διεισδύουν πάντα σε τοπικές διεκδικήσεις, σε μικρές ομάδες που θέλουν να φέρουν κάποια αλλαγή και τα αλλοιώνουν με την ιδεολογία τους η οποία αναπαράγει κατεστημένες δομές εξουσίας. Είναι τόσο παγιωμένο το αποτύπωμα των ιδεολογικών πεποιθήσεων στους ανθρώπους που όταν τους ζητάς να σκεφτούν έξω απ’ το κομματικό ή ιδεολογικό κουτί, αποδιοργανώνονται. Οι παρωπίδες φαίνεται παρέχουν μεγάλη ασφάλεια. Το ίδιο έχω ζήσει και στο θέμα της οδικής ασφάλειας. Το πρόβλημα των παράνομων διαφημιστικών πινακίδων λύθηκε γιατί δεν υπήρχε από πίσω κομματική διεκδίκηση ή κομματική εκμετάλλευση. Όταν τα κόμματα εμποδίζονται να επηρεάσουν μια κίνηση, ή αν δεν έχουν ενδιαφέρον να την επηρεάσουν, τότε εκείνη προχωρά.

Νομίζω ότι αυτό είναι ένα αίτημα, κι ένα πεδίο στο οποίο μπορεί να υπάρξη μεγάλη πρόοδος. Η ακηδεμόνευτη συμμετοχή των πολιτών σε κινήσεις και σχήματα που εστιάζουν σε τοπικά προβλήματα μπορεί να είναι η απαρχή μιας καινούργιας, πολύ πιο συνειδητοποιημένης και υγιούς πολιτικής δράσης που θα μετασχηματίσει τόσο τα άτομα όσο και την κοινωνία. Μ’ αυτή την έννοια θα έβλεπα πιο πιθανή την ακηδεμόνευτη τοπική ίδρυση σχημάτων με συγκεκριμένο αίτημα, παρά τη δημιουργία νέων κομμάτων. Αν όμως δεχτούμε την αναγκαιότητα της αναγωγής αυτής της λύσης και σε εθνικό επίπεδο, θα έλεγα ότι σήμερα είναι ζητούμενο ένα νέο πολιτικό σχήμα που υιοθετεί αυτή την ατζέντα, που επιζητεί δηλαδή την ενεργή συμμετοχή των πολιτών στα ζητήματα που τους αφορούν. Ένα πολιτικό σχήμα που θα εκφράσει την ανάγκη υπέρβασης των ιδεολογικών διαφορών και θα δώσει στους πολίτες τα δημοκρατικά εργαλεία να αυτοκυβερνηθούν, να αυτοδιαχειριστούν τα θέματά τους και να μετασχηματίσουν το υπάρχον σε μια πιο ουσιαστική και συμμετοχική δημοκρατία. Ακούγεται ουτοπικό, αλλά νομίζω ότι θα μπορούσε να ζυμωθεί και να αποδώσει κάποιους καρπούς. Είναι σίγουρα πολύ δύσκολο γιατί επιζητά να αμφισβητήσουμε ανοιχτά τα δόγματα του παρελθόντος. Ευτυχώς παραδείγματα ανάλογων επιτυχιών υπάρχουν. Αν υπάρχει ενδιαφέρον το συζητάμε.