Απ’ τις 10 ως τις 12 Δεκεμβρίου βρέθηκα στο Παρίσι για να παρακολουθήσω ένα μεγάλο γεγονός: το Le Web, το οποίο διοργανώνεται εδώ και 10 χρόνια απ’ τον Loic και την Geraldine Le Meur. Τα προηγούμενα χρόνια διάβαζα τις ενδιαφέρουσες εντυπώσεις του Νίκου Αναγνώστου που πήγαινε ως μπλόγκερ. Φέτος ήρθε η ώρα να πάω κι εγώ. Διαπιστεύτηκα λοιπόν με το GarageTV ως δημοσιογράφος, βρήκα ένα φθηνό εισητήριο, φιλοξενήθηκα από πολύ καλούς φίλους και γεμάτος καλή διάθεση ξεκίνησα για το αγαπημένο Παρίσι.

Η πρώτη εντύπωσή μου απ’ το Le Web είναι το υψηλό επίπεδο οργάνωσης. Είναι φανερό ότι 10 χρόνια εμπειρίας έχουν πραγματικά τελειοποιήσει τις διαδικασίες. Σε γενικές γραμμές, πρόκειται για ένα πολύ μεγάλο συνέδριο που εστιάζει στην τεχνολογία και την επιχειρηματικότητα. Το πρόβλημά του είναι ότι εστιάζοντας περισσότερο σ’ αυτά τα δύο, χάνει τόσο το άτομο όσο και την κοινωνία. Και τις 3 ημέρες είχα την αίσθηση ότι γύρω μου υπήρχαν άνθρωποι που έψαχναν κοιτάσματα χρυσού και χρυσωρυχεία με κάθε κόστος.  Η προσήλωση σ’ αυτό τον υλιστικό στόχο αφαιρεί οποιαδήποτε πνευματικότητα, ανθρωπιά κι ενσυναίσθηση, γεγονός που επισημαίνεται μερικές φορές ακόμα κι από ομιλητές.

Η επίσκεψή μου στο Le Web ξεκίνησε με μια ολόκληρη ώρα αναμονής σε μια τεράστια ουρά για να λάβω τη διαπίστευση!Ευτυχώς η διοργάνωση δεν είχε άλλο bug, όπως λέγεται στη γλώσσα των προγραμματιστών.

Εκτός όμως απ’ την ψυχρολουσία της αρχής, δεν έχω κανένα άλλο παράπονο απ’ τους διοργανωτές. Η πρόσβαση στο Διαδίκτυο ήταν αδιάκοπη, με υψηλότατες ταχύτητες, οι χώροι στο press room και τους άλλους υποστηρικτικούς μηχανισμούς ήταν άψογοι και το φαγητό αξιοπρεπές, αν και τη Δεύτερη μέρα έχασα το επίσημο πάρτυ γιατί αρρώστησα, κάτι που θα μπορούσα να αποδώσω και στο φαγητό τώρα που το ξανασκέφτομαι.

Στο προκείμενο τώρα: οι παρουσιάσεις είχαν μεγάλο ενδιαφέρον για κάποιον που θέλει να οσμιστεί τί συμβαίνει σήμερα στο Διαδίκτυο, αναφορικά με την επιχειρηματικότητα. Αν ήθελα να βάλω έναν τίτλο στο τριήμερο θα έλεγα: Αγωνία πλασαρίσματος για το αύριο. Όλοι μικροί και μεγάλοι παίκτες επιχειρούν να πλασαριστούν για το αύριο, το οποίο μοιάζει εξίσου αβέβαιο με το χθες. Το θέμα του τριημέρου «τα 10 επόμενα χρόνια του Διαδικτύου» προκαλεί ενθουσιασμό, αλλά και σκεπτικισμό, ανησυχία κι ανυπομονησία.

Άκουσα πολλές φορές τις λέξεις και τις φράσεις «disruption», «internet of things», «3D printing», «Bitcoin», «Social», «sensors», «algorithmic», «crowdfunfding». Οι περισσότεροι ομιλητές προσπάθησαν να ζωγραφίσουν μια ρεαλιστική εικόνα του τί συμβαίνει σήμερα χωρίς να διακινδυνεύσουν να πουν αν θα υπάρχει το facebook σε 10 χρόνια. Η αλήθεια είναι ότι κανείς δεν μπορεί να πει με ασφάλεια ποιό θα είναι το μέλλον τόσο των μικρών παικτών όσο και των κολοσσών. Η Google, μεγάλος χορηγός του Le Web έκανε επίδειξη δύναμης και κουλτούρας διοργανώνοντας ένα παράλληλο event, με συνεχή workshops και παρουσιάσεις. Άραγε πώς θα είναι η Google σε 10 χρόνια; Κανείς δεν πήρε το ρίσκο να πει.

Οι πιο ενδιαφέροντες ομιλητές ήταν εκείνοι που πήραν θέση. Ο Kevin Marks για παράδειγμα που πρότεινε το Indie Web, μια πρωτοβουλία που επιχειρεί την ανάκτηση των δεδομένων μας. Το Indie Web φαίνεται ότι μπορεί να είναι η ανεξάρτητη απάντηση στο facebook, το Twitter, το Instagram και στη Google. Προσωπικά, το έμαθα απ’ τον Marks και θα φροντίσω σύντομα να μάθω περισσότερα.

Όμως αδιαμφισβήτητο ενδιαφέρον είχαν και οι «πριμαντόνες» του φετινού Le Web. Όλως τυχαίως, οι τρεις ομιλητές με τις περισσότερες αναφορές στα Social Media ήταν ο Guy Kawasaki, o Gary Vaynerchuk κι ο Brian Solis. Ο Guy Kawasaki, που χαρακτηρίστηκε από κάποιον ως «Μάικλ Τζόρνταν των Social Media», μίλησε την πρώτη μέρα με τη χαρακτηριστική άνεση του αμερικανού που διδάσκει στρατηγικές. Ήταν άμεσος, ειλικρινής και ήξερε πολύ καλά τί ήθελε. Ωστόσο, μου έκανε λίγο κακή εντύπωση το γεγονός ότι όταν ρωτήθηκε στο ειδικό δωμάτιο meet the speakers, για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη απάντησε πως δεν τον αφορά κι ότι αφήνει το πεδίο σ’ αυτόν τον πως-τον-λένε «Μοχάμεντ Γιουνούς». Σε κάθε περίπτωση βρήκα πολύ ενδιαφέροντα τον τρόπο με τον οποίο προώθησε το νέο του βιβλίο APE (Author Publisher Entrepreneur), μέσα από μια καρτ ποστάλ που έφερε απ’ τις ΗΠΑ. Πρακτικά είπε, «αν ήθελα να φέρω 1000 αντίτυπα του βιβλίου μου απ’ την πατρίδα θα χρειαζόταν να επωμιστώ ένα πολύ μεγάλο κόστος, ενώ 1000 κάρτ ποστάλ δε μου στοίχισαν τίποτα για να τις τυπώσω και να τις φέρω».

Τη δεύτερη ημέρα ο μεγάλος σταρ ήταν ο Gary Vaynerchuk. Του τρέφει θαυμασμό ο Jeff Jarvis και το λέει απερίφραστα μάλιστα στο βιβλίο που έχω μεταφράσει (Τί θα έκανε ο Google; εκδ. Μεταίχμιο). Ο Vaynerchuk είπε ότι τώρα χρησιμοποιεί πολύ το Snapchat κι ότι αυτό που κυρίως τον απασχολεί είναι η προσοχή του τελικού χρήστη. Χωρίς την προσοχή των χρηστών είσαι χαμένος, υποστηρίζει. Ο Gary δε μίλησε για τα επόμενα χρόνια: σημείωσε εμφατικά ότι είμαστε μόνο στην αρχή τεράστιων εξελίξεων κι ότι μια μέρα θα θυμόμαστε το παρόν σαν τις πρώτες ημέρες μιας επανάστασης. Δεν υπάρχει φούσκα Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης συμπλήρωσε, υπάρχει φούσκα επιχειρηματικότητας, γιατί πολλοί άνθρωποι ξεκινούν το επιχειρείν χωρίς να έχουν ιδέα γιατί. Όμως το επιχειρείν μοιάζει περισσότερο με τη γονεϊκή φροντίδα: όσο περισσότερο χρόνο του αφιερώνεις στα πρώτα 10 χρόνια, τόσους περισσότερους καρπούς θα δρέψεις τα επόμενα 10 χρόνια. Αυτή ήταν κι η καλύτερη συμβουλή του προς το ακροατήριο. Δείτε το σαν ένα μαραθώνιο κι όχι σαν σπριντ, είπε. Τέλος, πρότεινε να μη βλέπουμε τα Social Media σαν πλατφόρμες διακίνησης των μηνυμάτων, αλλά να αφηγούμαστε τις ιστορίες μας σε κάθε πλατφόρμα ξεχωριστά λαμβάνοντας υπόψη τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά.

Ο Vaynerchuk κατακλύστηκε από αιτήματα για συνεντεύξεις. Πρόλαβα να του κάνω μια ερώτηση μπαίνοντας σ’ ένα δωματιάκι με δύο φίλους Ολλανδούς, τους οποίους κι ευχαριστώ. Τον ρώτησα τί θα συμβούλευε τους Έλληνες επιχειρηματίες.

Ο Brian Solis ήταν πιο τολμηρός. Έκανε μια πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία για το μέλλον των επιχειρήσεων. Ήταν ο πρώτος που μίλησε για την ενσυναίσθηση, το όραμα και το θάρρος. Θεωρώ ότι έβαλε σε μια πιο ανθρώπινη βάση το θέμα, και γι’ αυτό κέρδισε τις εντυπώσεις. Τηρουμένων των αναλογιών, η παρουσίασή του είχε βάθος και ουσία.  Το μήνυμά του ήταν ξεκάθαρο: το μέλλον βρίσκεται στην «αναστάτωση» (disruption).

Πιο συγκεκριμένος έγινε ο μπλόγκερ Robert Scobble, ο οποίος περιέγραψε εν τάχει το περιεχόμενο του βιβλίο του The age of context (Η εποχή του συγκειμένου). Οι 5 πυλώνες της εποχής που διανύουμε σύμφωνα με τον Scobble είναι: 1. οι αισθητήρες, 2. οι συσκευές που φοριούνται στο σώμα, 3. η τοποθεσία, 4. το κοινωνικό, και 5. τα δεδομένα. Αυτοί οι γενικοί άξονες θα καθορίσουν το μέλλον σε μεγάλο βαθμό. Κι είναι γεγονός ότι όλα αυτά τα είδαμε να παρουσιάζονται με πολλές μορφές στο Le Web. Θα πρόσθετα τα ρομπότ και βέβαια την τρισδιάστατη εκτύπωση. Σε μια πρώιμη εκδοχή της εξατομίκευσης των αγορών, η PayPal παρουσίασε έναν τρόπο αγοράς μέσα στα καταστήματα.

Κι επειδή τη μελλοντολογία πολλοί αγάπησαν αλλά το μελλοντολόγο κανείς, θα ήταν λάθος μου να παραλείψω τις πιο πραγματιστικές συζητήσεις που έγιναν μπροστά στο κοινό. Δύο εν ενεργεία γάλλοι υπουργοί κλήθηκαν να απαντήσουν σε σκληρές ερωτήσεις και τα πήγαν αρκετά καλά. Η Γαλλία είναι πρωτοπόρος σε σχέση με την καινοτομία στην τεχνολογία, αλλά οι επιχειρηματίες πιέζουν για περισσότερες ελευθερίες. Οι σοσιαλιστές της κυβέρνησης ωστόσο θέλουν ισορροπία γιατί αισθάνονται την υποχρέωση να υπερασπιστούν το κοινωνικό τους κράτος. Ο υπουργός ανάπτυξης Montebourg με το ελαφρώς επιθετικό και σαρκαστικό του ύφος είπε ότι η Γαλλία είναι υπερήφανη για την ιστορία της, για το κοινωνικό της κράτος και για τη δημιουργικότητά της. Η Fleur Pelerin, υφυπουργός για τις νεοφυείς επιχειρήσεις, παρουσιάστηκε πιο διαλλακτική κι ευέλικτη καθώς επέλεξε να μιλήσει περισσότερο στη γλώσσα των επιχειρηματιών παρά σ’ εκείνη των πολιτών. Τέλος, ενδιαφέρον είχε η συζήτηση για το μέλλον της τηλεόρασης, οι παρουσιάσεις κάποιων νεοφυών επιχειρήσεων και

Μέσα σ’ αυτό το κλίμα της επιχειρηματικής και τεχνολογικής έξαψης, της αγωνίας για το μέλλον, της απόπειρας πρόβλεψης των εξελίξεων ολοκληρώθηκε με τούρτα γενεθλίων το δέκατο Le Web. Δεν ξέρω αν έφυγα σοφότερος αλλά έφυγα πολύ πιο προβληματισμένος. Σίγουρα η τεχνολογία, το Διαδίκτυο, τα Νέα Μέσα συνιστούν μια τεράστια ευκαιρία για την επιχειρηματικότητα. Αλλά επιχειρηματικότητα χωρίς κοινωνική και πολιτική συνείδηση, ισούται με κοινωνικό αδιέξοδο και ζούγκλα. Η ίδρυση νέων επιχειρήσεων, η ανάπτυξη των παλαιοτέρων, η έρευνα για το μέλλον, όλα αυτά είναι πολύ θεμιτά σ’ ένα υγιές περιβάλλον συνεργασίας και θεμιτού ανταγωνισμού.

Φαίνεται ότι σήμερα χρειαζόμαστε επειγόντως μια νέα ηθική, μια νέα στάση απέναντι στην τεχνολογία, στον κόσμο, στα πράγματα. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να αγνοούμε την κοινωνία, καθώς είμαστε όλη ενεργά μέλη της. Μπορεί να ακούγεται ηθικολογικό, αλλά αυτές οι 3 ημέρες μ’ έκαναν να το θυμηθώ: η επιχείρησή σου, το προϊόν, η υπηρεσία, η δράση σου τελικά απευθύνεται στην κοινωνία και στους πολίτες. Από εκεί απορρέει κι εκεί κατευθύνεται. Όταν έχεις να δώσεις κάτι χρήσιμο κι άξιο για να προοδεύσει ο κόσμος, θα επιβραβευθείς. Όλα τα άλλα μπορεί να μην είναι 100% τυχοδιωκτισμοί, αλλά σίγουρα δε μπορούν να έχουν κάποια σοβαρή συνέχεια στο χρόνο. Φυσικά υπάρχουν κι οι στρεβλώσεις, αλλά αυτό είναι θέμα για μια νέα ανάρτηση.