Σκέψεις για την ερευνητική δημοσιογραφία με αφορμή το Spotlight.

Είδα το Spotlight και θυμήθηκα γιατί αγαπώ τη δημοσιογραφία και την έρευνα. Η ταινία είναι ένας ύμνος στην ερευνητική δημοσιογραφία. Βλέποντας κανείς τον επίμονο αγώνα μιας δημοσιογραφικής ομάδας να αποκαλύψει ένα μεγάλο σκάνδαλο της καθολικής εκκλησίας συνειδητοποιεί πόσο δύσκολη, απαιτητική και συναρπαστική είναι η δουλειά της έρευνας και της δημοσίευσής της.

“Όλοι γνωρίζαμε, αλλά κανείς δε μιλούσε”: να ένα μοτίβο που διαπερνά τις κοινωνίες. Να ένα μοτίβο που καλείται να σπάσει η δημοσιογραφία, φέρνοντας στο φως αυτά που μένουν επίμονα στην αφάνεια.

Σταχυολογώ παρακάτω μερικές σκέψεις για την ερευνητική δημοσιογραφία, που έκανα με αφορμή την ταινία:

• Η ερευνητική δημοσιογραφία είναι μια κατ’ εξοχήν πράξη θάρρους. Εκεί που όλοι βολεύονται, ο δημοσιογράφος αποφασίζει συνειδητά να παίξει το ρόλο της αλογόμυγας, να ενοχλήσει, να αναστατώσει, να ταράξει τα νερά της επίπλαστης ησυχίας.
• Η έρευνα απαιτεί υπομονή κι επιμονή. Χρειάζεται χρόνος, και μεγάλα αποθέματα υπομονής για να αποκαλυφθεί η βρωμιά στο μεγαλείο της. Αυτή η δουλειά δεν είναι ούτε για τους οκνηρούς, ούτε για τους προχειρολόγους. Υπάρχουν λεπτομέρειες που κάνουν τη διαφορά, και χοντροκομμένα γεγονότα που περνούν απαρατήρητα.
• Δε λέγεται τυχαία λαγωνικό ο ερευνητής. Κινείται με την όσφρηση, με το ένστικτο, αλλά και με τη μεθοδικότητά του.
• Η ερευνητική δημοσιογραφία απαιτεί ξεκοκάλισμα αρχείων, γραπτών πηγών, αλλά σε μεγάλο βαθμό απαιτεί χειρισμό ανθρώπων, ώστε να μιλήσουν.
• Η ερευνητική δημοσιογραφία προϋποθέτει ανεξαρτησία, δηλαδή ελευθερία, παρρησία, υπεράσπιση του αδύναμου, αμεροληψία.
• Η ερευνητική δημοσιογραφία χρειάζεται σοβαρή επένδυση. Η ομάδα spotlight είχε χρόνο και χώρο για να ασχοληθεί μονοθεματικά με την έρευνά της. Η ερευνητική δημοσιογραφία χρειάζεται ταλέντο, ομάδα και χρήματα.
• Η δημοσιογραφία ΔΕΝ είναι δημόσιες σχέσεις.
• Η ερευνητική δημοσιογραφία είναι το αιχμηρό αντικείμενο που σπάει το νοσηρό απόστημα για να απελευθερωθεί το πύον και να ξεκινήσει η θεραπευτική διαδικασία.