Σήμερα συμμετείχα στο πάνελ της πρώτης παρουσίασης του Tvxs.gr που είναι ουσιαστικά το διαδικτυακό πείραμα του Στέλιου Κούλογλου με την web TV. Η παρουσίαση είχε ενδιαφέρον καθότι το πάνελ απαρτιζόταν από δύο πασίγνωστους βουλευτές, τον Μίμη Ανδρουλάκη του ΠΑΣΟΚ και τον Πέτρο Τατούλη, της Νέας Δημοκρατίας, ένα δημοσιογράφο που πριν μερικούς μήνες βρέθηκε στο κέντρο των συζητήσεων, τον Ανδρέα Καψαμπέλη, κι ένα νέο κυβερνοναύτη, κάτοχο δημοφιλών ιστοσελίδων τον Νικόλα Μπαρδάκη. Εγώ, παρότι δεν γνώριζα κανέναν προσωπικά, προσκλήθηκα για να συνομιλήσω με τους προαναφερθέντες, καθώς και με τον κ. Κούλογλου, κάτω απ’ τη γενικότερο τίτλο «Η κρίση των συμβατικών Μέσων ενημέρωσης και η δημοσιογραφία των πολιτών».

Οι ομιλίες έγιναν κι όλα εξελίχθηκαν κανονικά, αλλά αυτό που επικρεμάται επικίνδυνα πάνω απ’ τα κεφάλια όλων μας, είναι και το πιο επείγον: να συνεννοηθούμε. Με λίγα λόγια να αποσαφηνίσουμε τη διάγνωση των προβλημάτων που μαστίζουν τα παλαιά Μέσα και να εξετάσουμε κριτικά τις προοπτικές που ανοίγουν τα Νέα Μέσα. Στην Ελλάδα, έχουμε μια τάση να μη στεκόμαστε στις έννοιες, να μη τις συζητάμε και σαν αποτέλεσμα να συμπεριφερόμαστε σαν οι λέξεις να έχουν μια και μόνη ερμηνεία, πράγμα που οδηγεί συχνά σε παρεξηγήσεις. Κάτι από οκνηρία, κάτι από επιπολαιότητα, υιοθετούμε όρους στους οποίους δεν μπορούμε παρά να αποδίδουμε θολά ή εντελώς ρηχά νοήματα. Το ότι έχουμε εναποθέσει το καθήκον της διερώτησης μόνο στο πανεπιστήμιο ή σε λίγους «γραφικούς», σημαίνει άραγε ότι δε μας ενδιαφέρει ο καθένας στο πεδίο του να κάνει πρωτότυπες ανακαλύψεις, δημιουργίες, ή διαλόγους με τους άλλους; Αναφέρομαι σ’ όλα αυτά, διότι συχνά στην Ελλάδα, όταν επιχειρείς να εξηγήσεις κάτι που έχεις στο μυαλό σου, παρεξηγήσε διαρκώς, διότι όλοι περιμένουν από εσένα μια συμπαγή και στέρεα θεωρία –να αγοράσουν δηλαδή έτοιμο προϊόν. Σε κάποιο βαθμό αυτό είναι κατανοητό. Αλλά κανένας διανοούμενος δεν είναι υποχρεωμένος να «πουλά» θεωρία ή λύσεις. Αυτό συμβαίνει σήμερα στις ΗΠΑ, που οι θεωρητικοί επινοούν κάποια σχήματα κι έπειτα τα πουλάνε ως θεωρίες (σε μορφή κυρίως διαλέξεων) σε επιχειρήσεις. Όμως ο διανοούμενος που αναφέρεται στην κοινωνία, όπως κι οποιοσδήποτε άλλος που δουλεύει σε δημιουργικές επικράτειες, έχει υποχρέωση να ακούει και να συνδημιουργεί, να βρίσκεται δηλαδή σε συνομιλία με την κοινωνία. Κι όχι να της κουνά το δάχτυλο, κατά τη γνώμη μου, ούτε και να της κάνει τον έξυπνο.

Μακρυγορώ, γιατί θεωρώ πολύ επείγον να συζητήσουμε τί σημαίνει «κρίση των συμβατικών Μέσων», και τί σημαίνει «δημοσιογραφία των πολιτών». Προφανώς υπάρχουν πολλές ερμηνείες και για τις δυο φράσεις, μα αν δε γίνουν αντικείμενο σοβαρής μελέτης και συζήτησης θα μείνουμε στο τέλος με κάποια συνθήματα που θα επαναλαμβάνονται στα δελτία ειδήσεων για να χαϊδεύονται συνειδήσεις. Για να αποτραπεί αυτή η εξέλιξη ας πω λοιπόν τί θεωρώ εγώ, κρίση των συμβατικών ή παραδοσιακών Μέσων. Δείγματα της κρίσης λοιπόν, θεωρώ:
Τη συγκέντρωση των Μέσων σε λίγα χέρια.

Την εξάρτηση του Τύπου απ’ την πέμπτη εξουσία της διαφήμισης.

Την εξάρτηση των πολιτικών απ’ την Τέταρτη εξουσία του Τύπου.

Την χειραγώγιση των κρατικών Μέσων.

Την κατανομή της κρατικής διαφήμισης, με αδιαφανείς τρόπους ή με αμφίβολα κριτήρια.

Την ανυπαρξία δημοκρατίας εντός των ΜΜΕ.

Την αδυναμία του συνδικαλιστικού οργάνου να αντιμετωπίσει τα προβλήματα.

Την αλλαζονεία, την ημιμάθεια και το θράσος των δημοσιογράφων, που επιδοτούνται ωςπλεονεκτήματα απ’ τις ιδιοκτησίες.

Τη νομιμοποίηση πρακτικών που εξευτελίζουν και διασύρουν τον άνθρωπο και τον πολίτη.

Την κηδεμονία των Μέσων από κόμματα.

Τον κυνισμό, την έκπτωση των αξιών, που μειώνουν την αλήθεια προς όφελος συμφερόντων.

Την υπονόμευση κάθε ανεξάρτητης προσπάθειας.

Την ενημεροδιασκέδαση.

Την αναγωγή του δημοσιογράφου σε σταρ και πρώτη είδηση που υποσκελίζει τις ίδιες της ειδήσεις.

Τον κατ’ επίφαση διάλογο των τηλεοπτικών παραθύρων.

Την κατασκευή ειδήσεων.

Τη μετατροπή των Μέσων σε όργανα προπαγάνδας, ή όργανα υποταγής των αδύνατων στους δυνατούς, δηλαδή στους οικονομικά ισχυρούς.

Το χαμηλής στάθμης περιεχόμενο που απευθύνεται σε ένστικτα των πολιτών.

Την αντιμετώπιση των πολιτών ως καταναλωτών που καταναλώνουν ειδήσεις για να καταναλώσουν μετά διαφημιζόμενα προϊόντα.

Την παράλληλη εργασία των δημοσιογράφων σε γραφεία Τύπου και Μέσα ενημέρωσης.

Την ανασφάλιστη ή την επισφαλή ή την κακοπληρωμένη εργασία στα Μέσα.

Τη γενίκευση του δελτίου παροχής υπηρεσιών.

Την έλλειψη προοπτικής στα Μέσα, καθώς και το νεποτισμό, την αναξιοκρατία, και την ιεραρχία στρατιωτικού τύπου που κυριαρχούν εις βάρος κυρίως των νέων.

Φυσικά, θα επανέλθω.