Ασπαρτάμη: άγγελος ή δαίμονας;

Η ασπαρτάμη είναι μια τεχνητή γλυκαντική ύλη που χρησιμοποιείται σε πλήθος διατροφικών προϊόντων. Στις ετικέτες πότε εμφανίζεται με το όνομά της, και πότε με το Ε 951. Περιέχεται σε εκατοντάδες προϊόντα «διαίτης» (light) και μη, καθώς επίσης, και σε υποκατάστατα της ζάχαρης. Ωστόσο, η ασπαρτάμη έχει γίνει πολλές φορές το αντικείμενο σκληρής κριτικής και έρευνας ανά τον κόσμο, κι έχει κατηγορηθεί ως ένα πολύ επικίνδυνο συστατικό. Ποιόν πρέπει να πιστέψουμε;

Την προηγούμενη Κυριακή, στο ένθετο «Κ», της Καθημερινής, εμφανίστηκε ένα δισέλιδο (προφανέστατα πληρωμένο), το οποίο αναφερόταν στο «10ο Πανελλήνιο Συνέδριο Διατροφής-Διαιτολογίας». Ο τίτλος της ανυπόγραφης καταχώρισης (που δεν ξεχώριζε εάν επρόκειτο περί άρθρου συντάκτη ή διαφήμισης) ήταν Σβήνουν οι αμφιβολίες για την ασφάλεια της ασπαρτάμης: τα επιστημονικά στοιχεία και ο ρόλος των ΜΜΕ. Στο κείμενο γινόταν αναφορά σε εισηγήσεις καθηγητών κι επιστημόνων, οι οποίοι διαβεβαίωναν και καθησύχαζαν το κοινό για την ασφάλεια της ασπαρτάμης, ενώ μεγάλο βάρος δινόταν στην παρουσίαση αυτού του θέματος απ’ τα Μέσα και το Διαδίκτυο.

Η δημοσίευση γεννά πολλά εύλογα ερωτηματικά, που επιτείνονται όταν επισκεφθεί κάποιος την ιστοσελίδα του συνεδρίου, όπου έχουν εξαφανιστεί οι χορηγοί του (ενώ με μια πρόχειρη έρευνα στο Διαδίκτυο, μπορεί κάποιος να δει ότι συμμετείχαν εταιρείες που χρησιμοποιούν την ασπαρτάμη σε προϊόντα τους). Αλλά το μείζον δεν είναι αυτό. Το σημαντικότερο αφορά στο ίδιο το περιοδικό: γιατί διαλέγει να αναπαράγει μόνο τη μια πλευρά, και γιατί δεν μπαίνει στον κόπο να κάνει ένα ρεπορτάζ για την ασπαρτάμη; Μήπως γιατί η έρευνα, και μόνο, του θέματος θα βλάψει τις επιχειρήσεις; Εδώ μιλάμε για ένα σοβαρό θέμα δημόσιας υγείας. Γιατί ένα Μέσο επιλέγει να δίνει βήμα μόνο στη μία άποψη, δεχόμενο μάλιστα να δημοσιεύσει ένα ανυπόγραφο κείμενο, που μοιάζει να είναι γραμμένο από συντάκτη του;

Την ίδια ώρα, στο τρέχον τεύχος του περιοδικού Hellenic Nexus δημοσιεύεται ένα πάρα πολύ ενδιαφέρον εκτενές άρθρο της κ. Λίλας Σταμπούλογλου με τίτλο Ασπαρτάμη: Ένα γλυκαντικό «βιοχημικό όπλο», στο οποίο παρουσιάζεται μεγάλο μέρος της κριτικής που έχει δεχτεί η ασπαρτάμη. Κύρια πηγή του άρθρου είναι το βιβλίο Sweet Poison της Janet Star Hull, η οποία υποστηρίζει ότι μόλις σταμάτησε να καταναλώνει διαιτητικά προϊόντα με ασπαρτάμη, απαλλάχθηκε απ’ όλα τα προβλήματα υγείας που είχε αποκτήσει. Εκτός αυτού, στο άρθρο παρουσιάζονται μελέτες, μαρτυρίες, άρθρα και βιβλία καθηγητών, επιστημόνων, δημοσιογράφων και πολιτών που κατηγόρησαν κατά καιρούς την ασπαρτάμη για ένα πλήθος συμπτωμάτων. Αν ψάξει κάποιος στο Διαδίκτυο θα βρει πολλά περισσότερα, άλλα εξίσου πειστικά κι άλλα λιγότερο.

Τα δύο αυτά γεγονότα, που συμπίπτουν χρονικά, δε μπορούν παρά να μας κάνουν πιο καχύποπτους, τόσο απέναντι στα Μέσα, όσο κι απέναντι στις επιχειρήσεις και στα προϊόντα τους. Ο αναγνώστης δεν ξέρει τί πραγματικά να πιστέψει, αφού σε δύο Μέσα, επιχειρείται να δημιουργηθεί η αντιδιαμετρικά αντίθετη εικόνα. Στη μια, οι έγκριτοι επιστήμονες διαβεβαιώνουν ότι η ασπαρτάμη είναι αγγελική, στην άλλοι οι ανεξάρτητοι ερευνητές και δημοσιογράφοι λένε ότι η ασπαρτάμη είναι δαινομική. Αποτέλεσμα; Η σύγχιση. Κάποιοι θα συνεχίσουν να την καταναλώνουν, εμπιστευόμενοι τα συνέδρια, ενώ κάποιοι άλλοι θα φοβηθούν και θα την αποκυρήξουν.

Αυτό όμως που με απασχολεί είναι το γιατί δεν έγινε, ούτε στη μια ούτε στην άλλη περίπτωση, μια προσπάθεια πρωτογενούς έρευνας, η οποία θα λάμβανε υπόψη της όλα τα δεδομένα. Φαίνεται ότι τα πράγματα έχουν πολωθεί τόσο πολύ που οι γέφυρες είναι καμμένες. Ο κόσμος των επιχειρήσεων, θέλοντας να διασφαλίσει τα συμφέροντά του και να προστατεύσει τα προϊόντα του, αναγκάζεται να προβαίνει σε αντιδεοντολογικές πρακτικές, αγοράζοντας χώρο και ασυλία στα Μέσα. Απ’ την άλλη, ο κόσμος της ανεξάρτητης δημοσιογραφίας, είναι αποκλεισμένος και περιθωριοποιημένος, και προσπαθεί με τα πενιχρά του μέσα να διατυπώσει την αντίθετη άποψη, ξεχνώντας ότι υπάρχει και το καθήκον της διαρκούς έρευνας. Το χάσμα ανάμεσα σ’ αυτούς τους κόσμους αναπαρίσταται στο κενό, την ανασφάλεια και τη σύγχιση που βιώνει ο αναγνώστης όταν έρχεται αντιμέτωπος με τόσο αντιφατικά μηνύματα. Η γνώμη μου είναι ότι μακροπρόθεσμα όλοι βγαίνουμε χαμένοι -αλλά αυτό είναι θέμα επόμενης ανάρτησης.