Όρια Δήμου Αθηναίων. Καθώς ο επισκέπτης ανηφορίζει την Πειραιώς, απ’ τον Πειραιά προς την Αθήνα, ακριβώς στη συμβολή με τη Χαμοστέρνας, στέκεται ίσως στην πιο ΑΣΧΗΜΗ και χαοτική διασταύρωση της Αθήνας. Στο σημείο αυτό, επάνω στη νησίδα έχει τοποθετηθεί μια μαρμάρινη βάση με τη λέξη ΑΘΗΝΑΙ, πάνω στην οποία στέκονται τρεις σημαίες, η ελληνική, η ευρωπαϊκή και η δημοτική. Μ’ άλλα λόγια δείχνει στον κόσμο ότι εδώ ξεκινούν τα όρια του Δήμου της Αθήνας. Κι ακριβώς δίπλα, για να μην ξεχνιόμαστε, υπάρχει μια παράνομη διαφημιστική πινακίδα… Βέβαια, τριγύρω υπάρχουν τουλάχιστον είκοσι ακόμα παράνομες διαφημιστικές πινακίδες, αλλά η συγκεκριμένη είναι ίσως η πιο προκλητική, η πιο ενδεικτική του τί συμβαίνει στη χώρα μας. Ο δημόσιος χώρος έχει εκχωρηθεί εν λευκώ στις εταιρείες της υπαίθριας διαφήμισης, χωρίς καμία μέριμνα για την οδική ασφάλεια και την αισθητική. Ο δημόσιος χώρος έχει εγκαταλειφθεί στα χέρια των εταιρειών, και γίνεται αντιληπτός μόνο ως πηγή εσόδων για το Δήμο κι ευκαιρία προώθησης προϊόντων για την αγορά. Όμως ο Δημόσιος Χώρος, ανήκει στους πολίτες, στο Δήμο με την ευρεία έννοια, κι όχι στις εταιρείες, στον Ιδιώτη ή στο Δήμο με τη στενή του έννοια…

Γι’ αυτό η υπόθεση των παράνομων πινακίδων είναι διπλά σημαντική. Εδώ δεν έχουμε να κάνουμε μόνο με μια παρανομία. Έχουμε να κάνουμε με μια εκτροπή της έννοιας του δημόσιου χώρου. Πρόκειται για το θρίαμβο του ιδιωτικού έναντι του δημοσίου, το απώγειο της εμπορευματοποίησης του πλέον σημαντικού κοινού αγαθού. Πρόκειται για την πιο γλαφυρή εικονογράφηση της απώλειας του πραγματικά δημόσιου χαρακτήρα του κοινόχρηστου χώρου. Στην ουσία, ο δημόσιος χώρος, αν θέλει να συνεχίσει να ονομάζεται έτσι, ανήκει στον καθένα κι όχι σε όποιον έχει το κεφάλαιο να τον οικειοποιηθεί, δηλαδή στις διαφημιστικές και διαφημιζόμενες επιχειρήσεις. Δεν είναι διόλου δημοκρατικό, να επιτρέπεις νόμιμα ή παράνομα σε όποιον έχει τα χρήματα να το δημόσιο χώρο και να τον αρνείσαι στην κοινωνία. Το ερώτημα το έχω διατυπώσει πολλές φορές (στα βιβλία μου, Σχέδια Πόλης και Πέμπτη Εξουσία): Σε ποιόν ανήκει ο δημόσιος χώρος; Αν ανήκει στις εταιρείες, στα κόμματα, στους δημάρχους ή σε κάποιον άλλον, θα πρέπει να τους κάνουμε να αναλογιστούν τις ευθύνες τους, γιατί απλά τους έχουμε προσωρινά παραχωρήσει κάποια απ’ τα δικαιώματά μας. Τέλος, αν ανήκει σε όλους μας, πρέπει να τον διεκδικήσουμε ξανά.