Ανέκαθεν δημιουργούσαμε πρόσωπα, «περσόνες», ταυτότητες, εναλλακτικές εικόνες του εαυτού. Να ανοιγοκλείνουμε το στόμα μας ως άλλοι, να γυμνάζουμε τους μύες του χεριού παριστάνοντας κάτι, να εμφανιζόμαστε στην πλανητική σκηνή μασκαρεμένοι. Ως εδώ καλά. Είναι ανθρώπινο να διάγουμε παράλληλες ζωές, να επινοούμε, να κατασκευάζουμε πιθανές εκδοχές της ψυχής μας. Το να μη θες να εκτεθείς με το πραγματικό σου όνομα, το να αναζητάς καταφύγιο σε ψευδώνυμα κι ετερώνυμα, είναι βεβαίως κάτι θεμιτό. Αν σε ανακουφίζει απ’ το βάρος της ύπαρξής σου, γιατί όχι; Αν σου επιτρέπει να υπάρχεις πιο χαλαρός, πιο κοινωνικός, πιο ελεύθερος, γιατί όχι; Ακόμα κι αν η ανωνυμία σου επιτρέπει πότε πότε να μισείς πιο ευχάριστα το διπλανό σου, γιατί όχι; Ποιητές τη χρησιμοποίησαν, γνωστοί συγγραφείς (τί παράδοξο!), αγωνιστές και πολλοί άλλοι. Απ’ την ψευδώνυμο Ελύτη ως τον ετερώνυμο Πεσσόα και τον κουκουλοφόρο κομαντάντε Μάρκος, πολλές ήταν οι δόξες της ξένης και της κάλπικης υπογραφής. Ως εδώ καλά. Μια επιλογή είναι. Που μπορεί μάλιστα να απελευθερώνει και να προστατεύει. Κάποιες φορές ωστόσο μπορεί να είναι και παθολογική. Αλλά κι αυτό θεραπεύεται, καταστέλλεται. Αν όμως η ανωνυμία και η ψευδωνυμία γενικευόταν; Αν χρησιμοποιούνταν ως κανόνας της ανθρώπινης επικοινωνίας; Σε τί θα χρησίμευαν οι ταυτότητες και τα ονόματα; Αν όλοι χρησιμοποιούσαμε «πλαστά» διαβατήρια, τί νόημα θα είχε το «αυθεντικό»;

Η ψευδωνυμία και η ανωνυμία είναι ένα μέσο για να πεις και να κάνεις κάτι το οποίο δε θες, φοβάσαι ή δε μπορείς να κάνεις με το πραγματικό σου όνομα. Σ’ ένα ιδανικό περιβάλλον κανείς δε θα είχε ανάγκη να κρύψει την ταυτότητά του, όπως κι αν ονομαζόταν. Στις παρούσες συνθήκες όμως χρειαζόμαστε σε μόνιμη βάση τα ονόματα και σε εξαιρετικές περιπτώσεις την ανωνυμία και την κρυπτωνυμία. Έχω κατ’ επανάληψη κάνει μια βασική διάκριση: η συζήτηση περί ανωνυμίας στο Διαδίκτυο, πρέπει αρχικά αν εστιάσει στα δημοσιογραφικά μπλογκ (και ιστοσελίδες) και εκεί να αξιώσει διαφάνεια, εγκυρότητα, αξιοπιστία. Στα διάφορα μη-ενημερωτικά μπλογκ δεν υπάρχει κανένας λόγος να μιλάμε για υποχρέωση επωνυμίας. Καθένας μπορεί να λέει ό,τι επιθυμεί, όποτε θέλει, αλλά δεν είναι κανείς υποχρεωμένος να τον πάρει και στα σοβαρά. Απ’ την άλλη, στα δημοσιογραφικά μπλογκ, μόνο η επώνυμη δημοσίευση μπορεί να μας εξασφαλίσει υγιείς συνθήκες αξιοπιστίας. Το περιεχόμενο είναι όντως βασιλιάς, τα λεγόμενα πρέπει να έχουν μεγαλύτερη αξία απ’ αυτόν που τα «λέει», αλλά χρειαζόμαστε και πολίτες που αναλαμβάνουν την ευθύνη όσων λέγονται. Εντιμότητα, εμπιστοσύνη, παρρησία, είναι λέξεις που πρέπει να επανέλθουν στο λεξιλόγιό μας, όχι με το θολό μανδύα προσωπείων, αλλά με την καθαρή όψη των προσώπων μας. Οι ποιητές θα εξακολουθήσουν να μιλούν με το όνομα της προτίμησής τους, το ίδιο και οι συγγραφείς, οι κάθε λογής ερασιτέχνες και οι αγωνιστές. Ο διάλογος θα εμπλουτίζεται απ’ τις παρεμβάσεις των ανώνυμων και πότε πότε θα καταστρέφεται. Κανένας ανώνυμος δε θα μπορεί να λάβει βραβείο ως δημοσιογράφος, ούτε και να επαίρεται, αλλά θα μπορεί δίκαια να διεκδικεί θέση συγγραφέα ή καλλιτέχνη… Την ίδια ώρα, οι γενναίοι πολίτες, οι έντιμοι και ευαίσθητοι άνθρωποι, επίσης θα εξακολουθούν να καινοτομούν και να γίνονται ο εαυτός τους, βοηθώντας όλους εμάς να γίνουμε καλύτεροι, και να «χορέψουμε» ικανοποιημένοι.

Τώρα, αναφορικά με την πολιτική και κοινωνική διάσταση του προβλήματος τα πράγματα είναι πιο καθαρά. Καμία σοβαρή κοινωνική υπόθεση δεν προχώρησε στην ιστορία με ανώνυμες καταγγελίες -εκτός απ’ τη λογοτεχνία. Η μυθολογία των μασκοφόρων αγωνιστών ανέκαθεν ασκούσε γοητεία, αλλά έχει πολλές πλευρές. Κανείς δε μπορεί να ξέρει τί επωάζεται κάτω απ’ την κουκούλα. Αυτό θέλουμε; Μια κοινωνία όπου κανείς δε μπορεί να εμπιστευτεί κανέναν; Αν θέλουμε πολίτες που συμμετέχουν και διαμορφώνουν την κοινωνική μας ζωή, κι όχι όχλους ανώνυμων που κάνουν θόρυβο, διαπομπεύουν ή εκβιάζουν, πρέπει να υποστηρίξουμε την επώνυμη δημοσίευση. Έτσι, σταδιακά θα δούμε και το περιεχόμενο να βελτιώνεται. Εκτός κι αν έχουμε στο μυαλό μας κάποιο σχέδιο μαζικής παραγωγής συγγραφέων και ποιητών… κάτι που θα πρέπει να το συμφωνήσουμε και να το αναδείξουμε.

Τέλος, σκεφτείτε ποιοί οφελούνται απ’ το ανώνυμο Διαδίκτυο, αν όχι κάποιοι ελάχιστοι εκδότες που διεκδικούν για τα δικά τους Μέσα την εγκυρότητα και την αξιοπιστία της μετάδοσης ειδήσεων και απόψεων. Οι πολίτες και οι δημοσιογράφοι που επιθυμούν να παρέμβουν δραστικά στην κοινωνική πραγματικότητα και να εξασφαλίσουν ουσιαστικά οφέλη για την κοινωνία (και γιατί όχι, για τους ίδιους), κατά τη γνώμη μου, θα δημοσιεύουν πάντα επώνυμα. Όσο πιο γρήγορα το καταλάβουν αυτό κάποιοι τόσο το καλύτερο για όλους μας.