Μόλις βρέθηκα στον υπολογιστή μου, έστειλα ένα σύντομο μήνυμα στη Λένι όπου της είπα πως χάρηκα για τις σύντομες συναντήσεις μας κι ότι θα μ’ ενδιέφερε να της θέσω κάποια ερωτήματα με την ιδιότητα του δημοσιογράφου. Μου απάντησε την επόμενη ημέρα. Μ’ ένα κοφτό “Ευχαρίστως”.

Στο πρώτο email μου της μίλησα για την ανησυχία μου σχετικά με την κρίση και την ανεργία. Η Λένι μου έστειλε απάντηση τρεις μέρες μετά. Στο ξεκίνημά της είχε ένα αινιγματικό σχέδιο.

Αγαπητέ Μανώλη,

Το έγκλημα είναι πολιτισμικό. Στην Ελλάδα έχει διαπραχθεί ένα μεγάλο πολιτισμικό έγκλημα. Οι άνθρωποι είναι ακρωτηριασμένοι συναισθηματικά και γι’ αυτό υποκύπτουν διαρκώς σε λογικά σφάλματα, ενώ επίσης αδυνατούν να συγκεκριμενοποιήσουν τις ευθύνες, να τις επιμερίσουν και να προχωρήσουν παρακάτω. Είναι και η θρησκεία που δυσκολεύει τα πράγματα με αυτές τις έννοιες της θυσίας, της μοίρα, της σταύρωσης και της ανάστασης. Δεν ξέρουμε τί να κάνουμε γιατί δεν ξέρουμε πώς νιώθουμε, δεν ξέρουμε γιατί νιώθουμε όπως νιώθουμε, και κατ’ επέκταση δεν ξέρουμε που πάνε τα τέσσερα. Η λογική μας λειτουργεί μόνο όταν εξυπηρετεί τα στενά συμφέροντά μας. Είμαστε δέσμοι μερικών μόνο συναισθημάτων μας και αδυνατούμε να σκεφτούμε λογικά. Δαιμονοποιούμε και αγιοποιούμε κατά περίπτωση χωρίς να μπούμε στον κόπο να καταλάβουμε το γιατί. Είμαστε πολύ θυμωμένοι, κι αυτό μας κάνει ευάλωτους στα συνθήματα και στις ανέξοδες κατηγορίες. Όμως πρέπει να προχωρήσουμε, να μάθουμε απ’ τα λάθη μας και να βάλουμε τα θεμέλια για μια πιο δίκαιη κοινωνία.

Συναισθηματικός ακρωτηριασμός ξέρεις τί σημαίνει; Σημαίνει ότι ακυρώνω την ευρεία γκάμα των συναισθημάτων μου ώστε να αμυνθώ απέναντι στις επιθέσεις. Φοβάμαι να νιώσω κάτι διαφορετικό γιατί φοβάμαι ότι θα διαταράξω κάποια ισοροπία. Μένω στα απολύτως απαραίτητα συναισθήματα που μου εξασφαλίζουν την επιβίωση και με κάνουν να νιώθω ασφαλής. Στη χώρα αυτή κινούμαστε μεταξύ θυμού, φόβου και παραπόνου. Όλα τα υπόλοιπα συναισθήματα βρίσκονται στον πάγο.

Δες στα πολιτικά μας πράγματα. Υπάρχει η παγκόσμια διάσταση των προβλημάτων, αλλά αυτή την επικαλούμαστε προκειμένου να μην αναλάβουμε τις δικές μας ευθύνες. Βρίζουμε το κράτος αλλά δεν κόβουμε αποδείξεις. Αποκαλούμε τους έντιμους κορόιδα. Δεν είναι άραγε αυτό ένα πολιστισμικό φαινόμενο; Μια ηθική, πολιτική και αισθητική διολίσθηση προς έναν σχετικισμό που διαβρώνει τα πάντα και οδηγεί στην ολοκληρωτική εξάλειψη της μεταξύ μας εμπιστοσύνης; Καθένας εδώ έχει την ατζέντα του και προσπαθεί με κάθε μέσο να την εφαρμόσει, αδιαφορώντας για το κοινωνικό κόστος, ή για το κόστος στον ίδιο τον εαυτό του. Ψάχνουμε για ήρωες, για θυσίες, για χριστιανικού τύπου αγίους, αντί να ψάχνουμε τρόπους να λύσουμε τα προβληματά μας μ’ έναν ολιστικό και σοβαρό και ειρηνικό τρόπο. Υπάρχουν λύσεις, αυτό είναι παραπάνω από βέβαιο. Λύσεις που δίνουν ελπίδα κι ανατρέπουν τις αδικίες. Σίγουρα είναι λύσεις συμβιβαστικές που προκύπτουν μετά από διαπραγματεύσεις. Αλλά είναι λύσεις, δεν είναι υπεκφυγές, ούτε ουτοπικές αναζητήσεις.

Σήμερα για παράδειγμα έχουμε πολύ ανάγκη την ομορφιά, τη χαρά, την τέχνη και τις ερμηνείες που μας δίνει. Δες πόση απέχθεια υπάρχει προς οτιδήποτε όμορφο ή οτιδήποτε πνευματικό. Δες πώς η τέχνη έχει χάσει κάθε έρεισμα μέσα στην κοινωνία. Δες πόσοι άνθρωποι φλερτάρουν με το μηδέν, με το κενό, με το τίποτα, με την καταστροφή του πολιτισμού. Δες πόση αδιαφορία υπάρχει για τις τεχνολογικές εφευρέσεις ή ακόμα και για τα αρχαία μας. Θεωρώ ότι όταν κυριαρχεί η γενικευμένη απέχθεια προς τον πολιτισμό κι όλα στοιχίζονται στο ύψος του κτηνώδους τότε έχουμε έναν καθαρό φασισμό. Έναν φασισμό που έρχεται να επιβάλλει τα σύμβολά του ως τη μόνη αποδεκτή πολιτισμική πραγματικότητα.

Επανέρχομαι στον συναισθηματικό ακρωτηριασμό. Δες τριγύρω τους ανθρώπους στο δρόμο. Δε δείχνουν να έχουν και πολύ επαφή μ’ αυτό που συμβαίνει, δείχνουν εντελώς χαμένοι και σκυθρωποί, κι όσοι πιο χαμένοι και σκυθρωποί είναι τόσο περισσότερο αγκιστρώνονται σε αυτά που πίστευαν, στο θυμό τους, στην απελπισία, στην ενοχή ενδεχομένως και στο φόβο. Ο οπαδισμός είναι ένα φαινόμενο ανωριμότητας. Αντί να δουν πως θα ενωθούν με τους αντιπάλους για να αντιμετωπίσουν τη θύελλα, υπονομεύουν ακόμα περισσότερο το καράβι. Σύμφωνοι κάποιοι είναι πιο υπεύθυνοι γι’ αυτό που ζούμε τώρα. Όλο το πολιτικό και μιντιακό σύστημα που μας έφερε ως εδώ έχει τεράστιες ευθύνες. Όμως αυτή τη στιγμή πάμε όλοι σύσσωμοι προς την καταστροφή. Αν θέλουμε να χτίσουμε μια πιο δίκαιη κοινωνία πρέπει να δούμε όλες τις διαστάσεις των προβλημάτων μας. Να φτιάξουμε μοντέλα που θα αποτρέπουν τις κλοπές του δημόσιου πλούτου, που θα ενθαρρύνουν την καινοτομία, που θα λειτουργούν αξιοκρατικά. Νομίζω ότι αν δεν ήταν συναισθηματικά ακρωτηριασμένοι οι Έλληνες σήμερα θα βλέπαμε ξεκάθαρα ποιές είναι οι λύσεις και θα προχωρούσαμε. Αλλά δυστυχώς τίποτα δεν είναι ξεκάθαρο τώρα. Όλοι προσπαθούν να αυτοπροστατευθούν προβάλλοντας μόνο το ατομικό τους συμφέρον. Δεν υπάρχει τρόπος να συντεθούν απόψεις και προτάσεις. Ακόμα κι αν είμαστε σε μια φάση μπρος γκρεμός και πίσω ρέμμα, έχουμε επιλογές για το σήμερα και για το αύριο. Αρκεί να κοιταχτούμε με τόλμη στον καθρέφτη και να μιλήσουμε με ειλικρίνεια στους άλλους. Δεν είναι μοιραίο να αλληλοσκοτωθούμε. Μπορούμε να βρούμε λογικές και συμβιβαστικές λύσεις, να επινοήσουμε έξυπνα και δίκαια μοντέλα που θα επιτρέψουν στην κοινωνία να αναγεννηθεί. Είναι εφικτό να

Το μέηλ της σταματούσε απότομα, χωρίς έναν χαιρετισμό ή το όνομά της, σαν να συνέβη κάτι ξαφνικά και να αναγκάστηκε να πατήσει το κουμπί “αποστολή”, ή και να το πάτησε κατά λάθος. Ομολογώ ότι είχε αρχίσει να με μπερδεύει και να μ’ ανησυχεί.