Ρώτα έναν άνθρωπο δίπλα σου, τυχαία, πόσα και ποιά βιβλία διάβασε τον τελευταίο χρόνο και θα καταλάβεις σε ποιά χώρα ζεις. Αν μπεις σε κουβέντα με τον τυχαίο συμπολίτη σου, και σου πει ότι δεν έχει λεφτά, πες του ότι υπάρχουν βιβλιοθήκες, αν σου πει ότι είναι απαξιωμένες οι βιβλιοθήκες, πες του ότι υπάρχουν παζάρια βιβλίων που πωλούν αριστουργήματα με 1-2 ευρώ, αν σου πει ότι δεν του μένει χρόνος, ρώτησέ τον πόση ώρα βλέπει τηλεόραση, αν σου πει ότι δε βλέπει τηλεόραση, πες του ότι ο χρόνος είναι σχετικός, αν σου πει ότι δε μπορεί να συγκεντρωθεί, πες του ότι μπορεί να ζητήσει βοήθεια, αν σου πει ότι οι κυβερνήσεις μάς έχουν κάνει αγράμματους, πες του ότι ποτέ δεν είναι αργά να καλλιεργηθεί ένας άνθρωπος, αν σου πει ότι έκλεισαν το ΕΚΕΒΙ, πες του ότι η γνώση δεν εξαρτάται από εθνικά κέντρα, αν σου πει ότι το διάβασμα σε κάνει βλαμμένο, πες του ότι ο μόνος κίνδυνος απ’ το διάβασμα είναι να πάθεις κάποια στιγμή μυωπία, αν σου πει ότι διαβάζει μόνο εθνικιστικά ή κομμουνιστικά βιβλία, πες του να διαβάσει και την αντίθετη άποψη, αν σου πει ότι δεν ξέρει να διαβάζει, πες του να πάρει ηχητικά βιβλία, κι αν σου πει ότι δεν ξέρει τί να διαβάσει πρότεινέ του ένα βιβλίο που αγαπάς.

Για πολλά χρόνια άκουγα ότι η ποιότητα μιας κοινωνίας κρίνεται απ’ το πως είναι οι φυλακές της. Συμφωνώ. Πρέπει να σεβόμαστε τον άνθρωπο, ακόμα κι αυτόν που έχει διαπράξει ένα τεράστιο λάθος, και να του εξασφαλίζουμε ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης. Όμως σήμερα πιστεύω ότι η ποιότητα μιας κοινωνίας δεν κρίνεται μόνο απ’ το σωφρονιστικό της σύστημα. Κρίνεται απ’ τη σχέση της με τη γνώση. Και με τα βιβλία συμπληρώνω, που είναι η φόρμα, το κέλυφος, το δοχείο της παγκόσμιας γνώσης. Βλέπω γύρω μου ανθρώπους αδαείς και φανατικούς που επιτίθενται ακόμα και με φυσική βία σε όποιον έχει διαφορετική άποψη και καταλαβαίνω ότι αυτό δε μπορεί να είναι μόνο αποτυχία του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Υπάρχει μια πολιτισμική έχθρα προς τη γνώση, ένα μίσος για το πνεύμα και την καλλιέργεια. Ό,τι δεν το καταλαβαίνουμε το απορρίπτουμε με συνοπτικές διαδικασίες χωρίς να του δώσουμε χρόνο και χώρο να αναπτυχθεί. Ό,τι δεν είναι στη σφαίρα της κατανόησής μας είναι απειλητικό και γι’ αυτό πρέπει να απαξιωθεί και να εξαφανιστεί.

Η χώρα βρίσκεται σ’ ένα κομβικό σημείο. Μπορεί να είναι και το σημείο μηδέν. Υπάρχει μια διάχυτη έχθρα προς τη γνώση, την έρευνα, την ανάγνωση, την καλλιέργεια. Υπάρχει τριγύρω μια διάχυτη περιφρόνηση για τα πνευματικά επιτεύγματα, για το διάβασμα, για τους συγγραφείς, τους καλλιτέχνες. Και τέτοιου είδους θέσεις οι κοινωνίες τις πληρώνουν ακριβά.