Η φετινή μπιενάλε σύγχρονης τέχνης της Βενετίας έχει ως θέμα της το μέλλον.

Όλα τα μέλλοντα του κόσμου είναι ο τίτλος της.

Ο θεατής των εθνικών περιπτέρων έχει ως τα τέλη Νοεμβρίου τη δυνατότητα να στοχαστεί το μέλλον με αφορμή τα έργα πλειάδας καλλιτεχνών.

Είναι ενδιαφέρον και ερεθιστικό να σκέφτεσαι το μέλλον. Η τέχνη, ως απόλυτη ελευθερία, μπορεί να σε βοηθήσει δραστικά.

Κι ενώ τα περισσότερα εθνικά περίπτερα έχουν όντως στραμμένο το βλέμμα στο μέλλον, το ελληνικό έργο κάνει κάτι ριζικά διαφορετικό: κοιτάει προς το παρελθόν.

Η καλλιτέχνις Μαρία Παπαδημητρίου επιμελήθηκε τη μετεγκατάσταση ενός καταστήματος απ’ το Βόλο στη Βενετία, δίνοντας στο έργο της τον τίτλο της επιχείρησης Αγριμικά.

Στα κείμενα που συνοδεύουν το έργο γίνεται εκτενής αναφορά στον χαρακτήρα του μαγαζιού που πουλά δέρματα και κυρίως στη σχέση μας με το “άγριο”. Το πεδίο αυτό ομολογώ ότι δε με έθελξε ιδιαίτερα ως επισκέπτη.

Αντίθετα, η ένταξη του έργου στη θεματική της Μπιενάλε, και η αντίθεσή του στα άλλα εθνικά περίπτερα, τολμώ να πω ότι με κλόνισε.

Εκεί που κάθε χώρα επιχείρησε να δει με κάποιο τρόπο το μέλλον, με δημιουργικούς πάντα τρόπους, η ελληνική ματιά μύριζε από παντού άρνηση.

Στο βίντεο που συνοδεύει την εγκατάσταση, ο ιδιοκτήτης του μαγαζιού λέει ότι τώρα πια κανείς δεν ενδιαφέρεται για δέρματα. Παλιά, το μαγαζί είχε μεγάλη επιτυχία, αλλά τώρα δεν πατάει ψυχή.

“Από εδώ μέσα” λέει ο ιδιοκτήτης, “θα με βγάλουν μόνο πεθαμένο”.

Αυτή η άρνηση της νέας πραγματικότητας, η πεισματική προσκόλληση στο παρελθόν, κι η απροθυμία αλλαγών, αποτυπώνεται εύγλωττα στο έργο της Παπαδημητρίου. Ένα παλιό μαγαζί, χωρίς πελάτες, χωρίς προοπτική, αυτό είναι το μέλλον που αδυνατεί να ονειρευτεί η χώρα.

Εδώ βλέπουμε μια Ελλάδα που αρνείται πεισματικά να αλλάξει, να προσαρμοστεί ή να φανταστεί νέους τρόπους ύπαρξης στο νέο περιβάλλον, μια Ελλάδα που τρώει τις σάρκες της, περιμένοντας μακάρια να έρθει το αναπόφευκτο τέλος.

Αυτή η Ελλάδα παρουσιάζεται ωμά στη Μπιενάλε της Βενετίας φέτος. Μια Ελλάδα που επιβεβαιώνει τη δυσθυμία, την έλλειψη οράματος και την αίσθηση αδιεξόδου που έοχυν οι πολίτες της. Απ’ αυτή την άποψη, το έργο της Παπαδημητρίου είναι απόλυτα επιτυχημένο.

Ως κάτοικος αυτής της χώρας, αυτό το έργο με προκαλεί να το δω ως ερέθισμα αυτοεικόνας που μπορεί να παρακινήσει τον κόσμο να μετακινηθεί προς πιο παραγωγικές κατευθύνσεις.