Σε μια σημαντική ομιλία του για τη διαφάνεια (στο συνέδριο της διεθνούς διαφάνειας) ο Πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου, μιλώντας για τις παράνομες διαφημιστικές πινακίδες, είπε ότι παρότι γνωρίζει το πρόβλημα, ο ίδιος δεν είναι εκτεθειμένος στη θέα τους, διότι όποτε περνάει από γεμάτους πινακίδες δρόμους όπως η Κηφισίας, βρίσκεται στο πίσω κάθισμα του αυτοκινήτου και μιλά στο κινητό του τηλέφωνο κρατώντας διαρκώς σημειώσεις:  Όμως, αν σήμερα διασχίσει κανείς τη Λεωφόρο Κηφισίας – και ελπίζω να είναι έτσι, διότι εγώ, παρότι διασχίζω τη Λεωφόρο Κηφισίας, συνήθως, δουλεύω με ένα τηλέφωνο και ένα χαρτί στο χέρι – θα διαπιστώσει πως τα περισσότερα διαφημιστικά πλαίσια σήμερα είναι άδεια. Γιατί; Γιατί δώσαμε εντολή στις αρμόδιες Υπηρεσίες να πράξουν το αυτονόητο: να ξηλώσουν τις παράνομες αυτές πινακίδες. Και εγώ λέω ευτυχώς που δεν τις βλέπει και αντ’ αυτού δουλεύει, τα οφέλη είναι πολλά. Φυσικά διατρέχει τον ίδιο κίνδυνο με όλους εμάς που οδηγούμε, καθώς μπορεί στιγμιαία να αποσπαστεί η προσοχή του οδηγού του. Το ευτύχημα είναι ότι δουλεύοντας στο πίσω κάθισμα ο πρωθυπουργός μας δε βλέπει τις διαφημίσεις των πινακίδων κι άρα δεν υπόκειται στα μηνύματα που βλέπουν τα εκατομμύρια από εμάς. Γιατί αν το έκανε θα ήταν κι εκείνος υπνωτισμένος όπως κι εμείς. Επαναλαμβάνω ότι είναι παρήγορο που ο μόνος έλληνας που δεν έχει υποστεί ύπνωση απ’ την υπαίθρια διαφήμιση είναι ο πρωθυπουργός. Βέβαια θα πρέπει τουλάχιστον όσοι είναι δίπλα του να του μεταφέρουν τί βλέπουν σήμερα όσοι κυκλοφορούν στους δρόμους. Κάτι που δεν είναι καθόλου δύσκολο να το περιγράψεις: είναι το βλέμμα της πορνοστάρ Τζούλιας στις παράνομες διαφημιστικές πινακίδες.

Τους τελευταίους μήνες βρίσκεται σε εξέλιξη η ευρεία καμπάνια υπαίθριας διαφήμισης του αμφιβόλου νομιμότητας διαδικτυακού καζίνο casino848. Είναι αναπόδραστο, ο καθένας το έχει δει. Ωστόσο η κυβέρνηση συνεχίζει να επιδίδεται επίμονα σε μαζικές αποξηλώσεις των παράνομων διαφημιστικών πινακίδων, και η υπαίθρια διαφήμιση στη χώρα έχει αρχίσει σταδιακά να απαξιώνεται στη συνείδηση τόσο των πολιτών όσο και των ίδιων των διαφημιζόμενων επιχειρήσεων. Αυτή τη στιγμή, όπως δηλώνουν οι ίδιες οι εταιρείες της υπαίθριας διαφήμισης, οι διαφημιζόμενοι αρνούνται να «ανέβουν» στα διαφημιστικά πλαίσια ακόμα και δωρεάν!

Στην καμπάνια αυτή, όπως έχω ήδη περιγράψει, έχουν εμφανιστεί πολλοί χαρακτήρες (μαφιόζος, χτυπημένος, νοικοκυρά), με αποκορύφωμα την εικόνα της εθνικής πορνοστάρ Τζούλιας Αλεξανδράτου. Η νεαρή γυναίκα εμφανίζεται σε φωτογραφία μπούστου, υπό το σλόγκαν «Παίξε… όπως είσαι». Εκτός όμως απ’ αυτή την εικόνα, κυκλοφορεί στους δρόμους και μια άλλη, πολύ πιο ενδιαφέρουσα, η οποία εικονίζει μόνο τα μάτια της. Όποιος έχει διαβάσει το «1984» ή αφηγήματα επιστημονικής φαντασίας θα είναι πολύ εξοικοιωμένος με δημόσια εικονογραφία αυτού του τύπου. Η υπαίθρια διαφήμιση με τα μάτια της Τζούλιας είναι η κατ’ εξοχήν προπαγανδιστική εικόνα. Ο Μεγάλος Αδελφός σε κοιτάζει. Στην περίπτωσή μας η Μεγάλη Αδελφή: μια επαγγελματίας πορνοστάρ, μια επαγγελματίας διάσημη, μια γυναίκα που μας προτρέπει να «παίξουμε όπως είμαστε», αποενοχοποιημένοι, χαλαροί, με μόνο στόχο να πλουτίσουμε, με φήμη και χρήμα, χωρίς να μας απασχολεί ο τρόπος. Έτσι κι αλλιώς ο τρόπος για αυτήν, είναι ένας. Ο καθένας εμπορεύεται ό,τι έχει. Τη σεξουαλικότητά του, την πονηριά του, την ευελιξία του. Μ’ άλλα λόγια ο σκοπός αγιάζει τα μέσα: ο θρίαμβος της συνειδητής εκπόρνευσης.

Το άδειο βλέμμα της Τζούλιας, το παγωμένο δίχως συναίσθημα κοίταγμα, θυμίζει το βλέμμα της Μέδουσας, το βλέμμα του θανάτου. Αυτά τα γυάλινα μάτια μας επιτηρούν και μας υποβάλλουν έναν τρόπο να υπάρχουμε, κι εμείς επιλέγουμε να μην τους αντισταθούμε. Είμαστε υποταγμένοι στο ισοπεδωτικό της βλέμμα, στο βλέμμα της μαστούρας, της μακάριας αποδοχής μιας οριστικά χαμένης αθωότητας. Τώρα είμαστε όλοι συνένοχοι. Η Τζούλια είναι η θεά μας, το πρότυπό μας, η ιέρειά μας, το κυρίαρχο πολιτιστικό μας πρότυπο. Κάποτε το πρότυπο ίσως ήταν μια γνωστή ηθοποιός, μια πολιτικός, μια αγωνίστρια, μια υπερήφανη λαϊκή γυναίκα. Σήμερα είναι μια γυαλιστερή πορνοστάρ.

Έχουμε υποστεί μαζική ύπνωση. Έχουμε χάσει κάθε κριτική ικανότητα κι έχουμε εγκαταλείψει την κρίση μας, την ευαισθησία μας, την ψυχή μας στα χέρια του θανάτου. Είμαι υπερβολικός. Αλλά αυτό που περιγράφω είναι ακόμα πιο υπερβολικό. Οι δημόσιοι χώροι μας έχουν καταληφθεί απ’ την πορνοστάρ. Το βλέμμα της διασταυρώνεται καθημερινά με το βλέμμα εκατομμυρίων συμπολιτών μας. Πώς να νιώθει άραγε ο κόσμος βλέποντας καθημερινά αυτό το βλέμμα; Ενοχές; Ζήλια; Επιθυμία; Συνηθίζουμε να αντιμετωπίζουμε ανάλογες καταστάσεις με ελαφρότητα, με χαβαλέ, και να που οδηγηθήκαμε. Τα εξώφυλα στο ΝΙΤΡΟ, οι εκπομπές στη Στεφανίδου, τα νεανικά δελτία, η γενίκευση της πόζας και του νεοπλουτισμού, η γενίκευση της ημιμόρφωσης, και της ξαχαρβαλωμένης παιδείας, όλα αυτά κι άλλα πολλά οδήγησαν στο να κοσμούν τους δημόσιους χώρους μας οι εικόνες της Τζούλιας.

Εδώ έχουμε να κάνουμε μ’ ένα πολύ σοβαρό πολιτισμικό φαινόμενο. Η κοινωνία της ηδονής, της φιληδονίας, μετασχηματίζεται σε κοινωνία ακύρωσης κάθε κοινωνικού ορίου. Όποιος έχει την οικονομική δύναμη μπορεί να κένει ό,τι θέλει. Εδωπέρα πραγματικά όλα επιτρέπονται. Μια πορνοστάρ μπορεί να καταλαμβάνει βίαια το δημόσιο χώρο, διότι κάποιος αρκετά ισχυρός το αποφασίζει. Η πολιτεία προσπαθεί, κάποιοι πολίτες επίσης. Αλλά η κοινωνία παρακολουθεί απαθής, επικροτώντας σιωπηλά. Έχουμε βάσιμους λόγους να πιστεύουμε ότι είμαστε μπροστά σε φαινόμενα μαζικής ύπνωσης. Η υπαίθρια διαφήμιση επιβεβαιώνει τη δύναμή της, τον εξαιρετικά βίαιο και επιθετικό χαρακτήρα της και οι πολίτες συναινούν σαν να μη μπορούν να κάνουν κάτι άλλο. Μουδιασμένοι, ακινητοποιημένοι. Πώς θα ξυπνήσουμε λοιπόν απ’ τη μαζική ύπνωση; Πως θα σταματήσουμε να κοιτάζουμε το βλέμμα της Τζούλιας; Πρέπει απλά να το αφαιρέσουμε απ’ τα παράνομα πλαίσια ή να εξαλείψουμε όλες τις μεθόδους που μας κάνουν υπνοβάτες της ζωής μας;