Με αφορμή τη χθεσινή γενική απεργία, που ήταν και απεργία των δημοσιογράφων, αναδείχθηκε ξανά το θέμα της ειδησεογραφικής κάλυψης απ’ το Διαδίκτυο. Δε θέλω να αναφερθώ στην ΕΣΗΕΑ, καθώς ούτε είμαι κι ούτε επιθυμώ να γίνω μέλος της, αφού με βάση τη λειτουργία, το καταστατικό και τη φιλοσοφία της, με αποκλείει αυτόματα. Επιπλέον τη θεωρώ, όπως εχω πει πολλές φορές, μέρος του προβλήματος. Γι’ αυτό θα επικεντρωθώ στα social media, σ’ έναν χώρο που κινούμαι και θεωρώ ελπιδοφόρο, και ειδικότερα σε κάτι που παρατηρώ ολοένα και πιο συχνά. Όπως έγραφα και προχθές, υπάρχει αυτό το φαινόμενο της χιονοστοιβάδας, το οποίο μεταδίδει σε ταχύτατο ρυθμό αδιασταύρωτες πληροφορίες που δημιουργούν κλίμα. Χθες π.χ. στο Twitter κάποιος έγραψε ότι ακούστηκαν πυροβολισμοί… και κάποιοι έσπευσαν να το αναπαράγουνΤην ίδια στιγμή βέβαια, άλλοι προσπάθησαν να εξακριβώσουν τί γινόταν, αλλά το κλίμα είχε δημιουργηθεί. Αυτό είναι κάτι το οποίο αξίζει να συζητηθεί ως προς το επίπεδο της διαδικτυακής μας παιδείας, ή και γενικότερα της φύσης των νέων Μέσων. Αλλά παράλληλα αυτό που περισσότερο συναντώ να μεταδίδεται και να με προβληματίζει είναι ο ναρκισσισμός των χρηστών, όταν διακονούν τις απόψεις τους.

Χωρίς να θέλω να εξαιρέσω τον εαυτό μου, οι περισσότεροι στα Social Media συμπεριφερόμαστε μ’ έναν πολύ απόλυτο, αλαζονικό, ναρκισιστικό τρόπο. Αυτοθαυμαζόμαστε και θεωρούμε ότι έχουμε δίκιο μόνο και μόνο γιατί συνομιλούμε κι είμαστε χρήστες ενός Μέσου που δεν ελέγχεται απ’ τα μεγάλα συγκροτήματα του Τύπου. Αυτό όμως δε μας καθιστά μεμιάς ούτε ανεξάρτητους, ούτε και κατέχοντες της μοναδικής αλήθειας ή του αλάθητου. Επιπλέον, τα γραφόμενά μας έχουν επίδραση στους άλλους, και οι άλλοι είναι υπαρκτά πρόσωπα, με συναισθήματα κι ευαισθησίες. Το πολεμικό κλίμα που κυριαρχεί όταν υπάρχουν θερμά γεγονότα παρασύρει πολύ συχνά τους χρήστες σε μια χωρίς όρια ανεπίγνωστη ενδεχομένως έκθεση που σε κάνει να αναρωτιέσαι γιατί αυτό διαφέρει απ’ τα πάνελ των καναλιών. Βέβαια, είναι λίγο αφελές να περιμένει κάποιος κάτι διαφορετικό. Ό,τι συμβαίνει στην κοινωνία, στα πάνελ της τηλεόρασης, στο δρόμο, συμβαίνει και στο Facebook, στο Twitter, στα Blog. Καφενείο, χαβαλές, χυδαίες και βάναυσες επιθέσεις, μηδενισμός, ανορθολογισμός, αδιέξοδο.

Πόσο μικρές κι ασήμαντες, πόσο εκτός κλίματος είναι οι φωνές των ανθρώπων που κάνουν έκκληση για σύνεση, για διάλογο, για συμμετοχή, για δημιουργικές διαδικασίες σύνθεσης… Νομίζω ότι η μεγαλύτερη προβοκάτσια που συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα συμβαίνει απ’ τους ίδιους τους Έλληνες, απ’ την πλειοψηφία τους εννοώ. Συνένοχοι είμαστε όλοι στο να προβοκάρουμε το συλλογικό μας εαυτό. Συνένοχοι είμαστε στο να υποτιμούμε τις δυνάμεις μας. Συνένοχοι γιατί αρκούμαστε στο λίγο, στο στραβό, στο ψεύτικο. Ίσως έτσι να έχουμε μάθει, ίσως να είναι το μόνο που γνωρίζουμε. Αλλά η αλήθεια είναι ότι είμαστε νάρκισσοι μακριά νυχτωμένοι. Για να το πω με απλά λόγια: αυτό που παρατηρώ στα social media είναι ένας ναρκισσισμός όμοιος μ’ εκείνον των βουλευτών μας στα πάνελ της τηλεόρασης. Φυσικά, υπάρχουν και οι φωτεινές, οι φωτεινότατες εξαιρέσεις που με κάνουν να ελπίζω. Αλλά πραγματικά αναρωτιέμαι, γιατί να υποτιμούμε τόσο πολύ τη νοημοσύνη μας; Γιατί να αρκούμαστε στον καθρέφτη και να μη μπορούμε να συνάψουμε σχέσεις βασισμένες στον αλληλοσεβασμό; Είμαι βέβαιος ότι μ’ αυτά που γράφω, κάποιος θα μου σχολιάσει από κάτω «ρε φίλε, εδώ ο κόσμος καίγεται, δε πας καλύτερα να γίνεις παπάς, να μας αφήσεις ήσυχους;»

Αυτό που θα ήθελα λοιπόν ταπεινά να προτείνω στους φίλους μου χρήστες, δημιουργούς, παραγωγούς και καταναλωτές, prosumers και social media addicts, στους κυβερνοακτιβιστές και τους σχολιαστές στα νέα media, είναι σύνεση. Ό,τι είναι νέο κι αύθαρτο, αύριο θα είναι παλιό και ξεπερασμένο, ό,τι είναι σήμερα γυαλιστερό και πολύφερνο, αύριο θα είναι καθεστώς χορταριασμένο. Γι’ αυτό: σύνεση φίλοι και ταπεινοφροσύνη. Ο νέος πάντα αξιώνει ενδιαφέρον, κι αυτό είναι κάτι φυσιολογικό. Όμως: υπάρχει ο κίνδυνος να κολλήσουμε στο λεγόμενο στάδιο του καθρέφτη. Θαυμάζοντας το είδωλο στον καθρέφτη ο νέος χάνει την ουσία και απλά περιφέρει τη νεότητά του ως φετίχ. Διεκδικεί το θαυμασμό μόνο για τη νεότητα και την ομορφιά του. Κι όταν αυτή φύγει; Κι όταν αυτή απωλεσθεί; Τί κάνουμε αγαπητοί φίλοι όταν είμαστε πλέον «ώριμοι» εκπρόσωποι της καθεστυκυίας τάξης; Καλά, θα πείτε, ας γίνει αυτό και βλέπουμε. Τώρα πρέπει να απολαύσουμε τη νεότητά μας… Κι εγώ δε λέω το αντίθετο. Επαναλαμβάνω όμως για εκατοστή φορά: προσοχή, να μην επαναληφθούν τα λάθη που έκαναν τα παραδοσιακά Μέσα, όταν κι αυτά ήταν κάποτε νέα. Τα σημερινά Νέα Μέσα, τα Κοινωνικά Δίκτυα, τα Social Media, παρουσιάζουν νέες ευκαιρίες, φέρνουν νέες πρακτικές στην επιφάνεια, νέα πρόσωπα, νέες προκλήσεις, αλλά και νέους κινδύνους. Υπάρχουν ιδιαιτερότητες εδώ, οι οποίες πρέπει να ληφθούν υπόψη. Εντάξει, ο καθρέφτης είναι ελκυστικός. Η αίσθηση της κοινότητας, επίσης. Αλλά υπάρχουν πολύ σοβαρά ζητήματα, τα οποία πρέπει να πέσουν ξανά στο τραπέζι. Όσο τα αγνοούμε, τόσο θα αυξάνουμε τις πιθανότητες να επαναλάβουμε τα λάθη που έκαναν αυτοί που σήμερα είναι μέρος του προβλήματος, κι άρα να γίνουμε κι εμείς πρόβλημα.